واکنش اولیه منتقدان به «تعارض» ساخته محمدرضا لطفی؛ سرگردانی و دوربین مداربسته

سه روز بیشتر از جشنواره فجر باقی نمانده است. امروز، کار با نمایش «ریست» یا «تعارض» ساخته محمدرضا لطفی از منتقدان باسابقه سینما شروع شد که قبلا نیز با فیلم ویدیویی «وایت ناپدید شدن مریم»، علاقه خود را به سینمای تجربی و ایده‌های فرمی متفاوت نشان داده بود. با توجه به ویدیویی بودن فیلم قبلی، لطفی امسال با اولین فیلم سینمایی‌اش در بخش نگاه نو حضور دارد. واکنش منتقدان به نگاه تازه سازنده «تعارض» نسبتا مثبت بوده است.
قصه، درباره مردی با نقش‌آفرینی رضا بهبودی است که از دوربین‌های مداربسته هراس دارد. همچنین فیلم سیاه‌وسفید است و تمام داستان را از منظر دوربین‌های مداربسته دنبال می‌کنیم.
واکنش اولیه تعدادی از منتقدان به «تعارض» را در فیلیمو شات مرور می‌کنیم.

حسین جوانی: «تعارض»، روایتی از آخر به اول و هم‌زمان ازهم‌پاشیده دارد. انتخاب این شکل روایی، به شخصیت اصلی کمک می‌کند تا ذهنیات ازهم‌گسیخته‌اش را به بیرون پرتاب کند. برگ برنده «تعارض»، همین ازهم‌پاشیدگی است. چراکه این شکل از روایت به فیلم کمک می‌کند تا تعارضات ذهنی رضا تمدن حیدرآبادی را به شکلی قابل‌باور به بیننده منتقل کند. هرچند که پایان محافظه‌کارانه فیلم، کیفیت نهایی را تحت‌الشعاع قرار داده است.

سید آریا قریشی: سینمای ایران به نگاه‌های تازه نیاز دارد. «تعارض» از جمله آثاری است که می‌تواند به‌عنوان یکی از همین نگاه‌های تازه، موردتوجه قرار گیرد. با اثری روبه‌رو هستیم که از یک طرف راه به مباحث عرفانی می‌برد و از سوی دیگر، واجد جنبه‌ای فرویدی است که فیلم را به اثری با دیدگاهی تروتازه در سطح سینمای ایران تبدیل می‌کند. بازیگوشی ساختاری فیلم، به‌خصوص در نیمه اول به کمک آن آمده و تعلیقی که با استفاده از روایت غیرخطی در همان ابتدا ایجاد می‌شود حسابی درگیرکننده است. با وجود این، فیلم به جایگاهی که قابلیتش را دارد، نمی‌رسد: حرف زدن‌های متوالی شخصیت اصلی، در دقایقی خسته‌کننده است؛ تعدد مضامین باعث می‌شود تا لطفی نتواند به همه آن‌ها به‌اندازه کافی بپردازد؛ استفاده از تکنیک اسپلیت اسکرین، در مواردی تماشاگر را سردرگم کرده و سردردآور می‌شود؛ و پایان‌بندی فیلم که قرار است سطح فلسفی اثر را یک پله بالاتر ببرد، به‌درستی به باقی فیلم وصل نمی‌شود. همچنین اسم قبلی فیلم («ریست» که احتمالا به‌واسطه محدودیت استفاده از واژگان خارجی در نام فیلم‌ها عوض شده) نام مناسب‌تری بود. علی‌رغم این مسائل، می‌توان شجاعت لطفی را در فرار از جریان روزمره سینمای ایران تحسین کرد و امیدوار بود که این شجاعت را در فیلمسازان بیشتری ببینیم.

امین مبینی: «تعارض» یا همان «ریست» از ایده جالبی آغاز شده که قابلیت تبدیل‌شدن به یک فیلم تجربی مهم و ماندگار را داشته است؛ منتها ایراد اصلی کار، دست‌به‌عصا بودن فیلمساز در تجربه‌گرایی است. تمام نماها از دریچه دوربین مداربسته یا خانگی نمایش داده می‌شوند، اما درواقع با همان دوربین دیجیتال سینمایی فیلمبرداری شده‌اند. همچنین آن ترس از رادیکال بودن، خود را در میزانسن هم نشان داده که پایبند به قراردادهای بصری ابتدایی خود نیست؛ هرچند برای تماشا در جشنواره فجر امسال، تجربه متفاوتی بود و به تنوع مجموعه آثار آن افزود.

مریم قربانی‌نیا: «تعارض»، اولین فیلم سینمایی محمدرضا لطفی، یک فیلم تجربی است درباره پریشان‌حالی شخصیت اصلی قصه که به‌واسطه نوع روایت و فیلمبرداری (که در بخش زیادی از فیلم از زاویه دوربین مداربسته انجام شده)، تجربه جدیدی در سینما محسوب می‌شود. نوع فیلم «تعارض»، قطعا برای مخاطب عام جذابیتی ندارد اما به‌واسطه برخی سکانس‌ها از یکنواختی خارج می‌شود.