اطلاعات و نقد فیلم باغ کیانوش

متن و حواشی جشنواره ۴۲ فیلم فجر

خلاصه داستان فیلم باغ کیانوش

فیلمنامه فیلم باغ کیانوش اقتباس از کتابی با همین نام است. این کتاب به قلم علی‌اصغر عزتی‌پاک برای گروه سنی نوجوان از سوی انتشارات کانون پرورش فکری منتشر شده بود.

داستان رمان «باغ کیانوش» در زمان جنگ تحمیلی ایران و عراق در روستایی از توابع شهر همدان اتفاق می‌افتد. حمزه و عباس تصمیم می‌گیرند در روز جشن ازدواج پسر کیانوش به باغ او دستبرد بزنند. این ماجرا با سقوط یک هواپیمای بمب‌افکن عراقی در نزدیکی باغ هم‌زمان می‌شود. سقوط هواپیما و ورود خلبان آن به باغ کیانوش ماجراهای جالبی رقم می‌زند.

 

نقد و بررسی فوری فیلم باغ کیانوش

نکته: این نقد و نوشته‌ها، نظر کوتاه ولی دست‌اولِ منتقدان و نویسندگان سینمایی است؛ شاید بعدها همه چیز تغییر کند! در ضمن، انتشار آن‌ها -لزوما- به معنای تایید فیلیموشات نیست.

سید مهرزاد موسوی

به جرات می‌شود گفت شما با بهترین فیلم نوجوانانه چندین سال اخیر و شاید بهترین تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال‌های پس از اوج، روبه‌رو می‌شوید. یک فیلم همه چیز تمام (اکشن، معمایی، داستانی، انیمیشن و حتی جنگی) در این ژانر که هم داستان درگیرکننده‌ای دارد، هم بازی‌های خوبی و هم محتوای به‌اندازه و دقیقی.

حجم زیادی از این تعریف را باید به فیلمنامه کار داد که اقتباسی است از کتابی به همین نام. همین اقتباس باعث شده تا -برخلاف بسیاری از آثار جشنواره حتی در بخش اصلی- با داستانی لاغر و پیرنگ‌هایی خرد و بی‌ربط مواجه نباشیم. قصه باغ کیانوش، استارت خوبی دارد، با یک ایده نوستالژیک مثل بسیاری از آثار کودک و نوجوان شروع می‌شود ولی به خوبی در آن ایده اولیه (راهنمایی؛ موز!) متوقف نمی‌ماند و با پهن کرده قصه ادامه پیدا می‌کند.

امتیاز دیگه اینکه این داستان پهن شده و دور شده از ایده اولیه، به خوبی هم جمع می‌شود و پایان قابل حدس ولی خوبی دارد که به ژانر فیلم می‌خورد. البته در این میان نباید از کارگردانی فیلم هم گذر کرد؛ در اغلب لحظات فیلم، مسلط بود کارگردان جوان و کار اولی مشخص است؛ کسی که در عین روایت درست فیلمنامه، تلاش دارد بازیگوشی‌ها و تجربه‌گرایی‌هایی در مدل فیلمبرداری داشته باشد و در عین حال، روی اعصاب رژه نرود.

به زعم من، فیلم باغ کیانوش همراه فیلم نپتون یکی از غافلگیری‌های این دوره جشنواره بود. فیلمی که هم بودجه دولتی‌اش را حرام نکرده، هم اثر قابل دفاعی شده و هم آنقدر خوب هست که بشود از برخی ضعف‌هایش (از دست رفتن ریتم در برخی لحظات، یکنواخت نبودن اوج و فرودهای فیلم، فراموشی بُعد زمانی و مکانی اتفاقات که در کتاب مشخص است ولی در فیلم نه) چشمپوشی کرد.

راستی بچه‌های این دوره و زمانه، می‌فهمند موز چه میوه نایاب و گرانقدری بوده؟ ایده اولیه فیلم از دست نرود؟

اسم پیشنهادی دیگر برای فیلم: به نام موز

سطح فیلم: پذیرش در سودای سیمرغ (این فیلم به جرأت از برخی فیلم‌های کنونی سودای سیمرغ دیدنی‌تر بود و حالا قضاوت در بخش نگاه نو را سخت کرده است)

۳ نکته از فیلم:

• بازی‌های یکدست و خوب بازیگران نوجوان
• موسیقی بامداد افشار
• بازی خوب و به‌جای عباس جمشیدی‌فر

محمد تقی‌زاده

اثری بی‌ادعا و پرمحتوا که فیلمنامه دارد، کاراکتر می‌سازد و روایت سر راست، ساده و درگیرکننده‌ای دارد. یکی از معدود پدیده های جشنواره بد چهل و دوم که نتیجه اعتماد به جوان‌ها را نشان می‌دهد. فیلمی که حد و حدود دارد، تم و شخصیت می‌سازد و در نهایت سرگرم‌کننده و تماشایی است. بچه‌ها در فیلم شیرینی کودکان و ماجراجویی آنها را به درستی منتقل می‌کنند‌ و عباس جمشیدی‌فر در نقش یک کمدین و شهرام حقیقت‌دوست در جایگاه یک قهرمان سینمای بزرگسال، جایگاه درستی دارند و باعث جذابیت و فروش فیلم می‌شوند. الگوی فیلمنامه کلاسیک است و جایگاه ضدقهرمان به خوبی توسط دشمن بعثی پرداخت شده است.

۳ نکته از فیلم:

• فیلمنامه خوب
• بی‌ادعا و غیر پروپاگاندا
• کاراکترهای شیرین و به اندازه

احسان ناظم بکایی

اقتباس، نجات‌دهنده سینمای ماست و باغ کیانوش بار دیگر این مساله را اثبات کرد. فیلم، اقتباسی از کتابی به همین نام اثر علی اصغر عزتی پاک است که توسط کانون پرورش فکری کودک و نوجوان منتشر شده و جالب و قابل تقدیر اینکه توسط همین نهاد هم نسخه سینمایی آن را ساخته‌اند. پشتوانه و اصالت کانون پرورش فکری نقش مهمی در استحکام فیلم دارد و سازندگان به همین پشتوانه توانسته‌اند بازی خوبی از بچه‌ها بگیرند. همه چیز در این فیلم به اندازه است؛ خنده، هراس، ناراحتی، حسرت و… حتی ورود فضای انیمیشنی برای تعریف خاطرات جنگ به خوبی چیدمان شده است. بازی شهرام حقیقت‌دوست و عباس جمشیدی‌فر هم در کنار بچه‌های ریز و درشت فیلم، ریتم مناسبی دارد. نهایتاً باغ کیانوش از معدود فیلم‌های روپای جشنواره امسال است.

۳ نکته از فیلم:

• درخت موز چه شکلی است؟
• روایت جنگ در همدان، تازه بود
• اقتباس. اقتباس. اقتباس!

سعیده نیک‌اختر

باغ کیانوش دستاورد خوب جشنواره چهل و دوم است. جالب است که امسال فیلم اولی‌ها خوب درخشیدند. هر سال قبل از شروع جشنواره با دیدن اسامی، گمانه‌زنی‌هایی درباره فیلم‌ها به وجود می‌آید و اغلب از نبودن بعضی اسامی دلگیر می‌شویم. گاهی هم به اسامی ناشناخته ایمان می‌آوریم و امیدوار می‌شویم. رضا کشاورز حداد یکی از آنهاست. در فیلم اولش که با حمایت کانون پرورش فکری نوجوانان ساخته شده، قدمش را محکم گذاشت. فیلمنامه‌اش را از کتابی به همین اسم از کتاب باغ کیانوش محمدجواد موحد اقتباس کرد و آن را دراماتیزه کرد و به آن شاخ و برگ داد. خوب هم جواب گرفت.

باغ کیانوش غیر از متنی که خوب ساخته و پرداخته شده، کارگردانی خوبی هم دارد. بازی گرفتن از نوجوانان ۱۰ الی ۱۵ساله کار دشواریست و هدایت‌شان زمان و حوصله زیادی می‌خواهد. یکدست کردن بازی‌ها هم به نوبه خود سخت است و صبر و همت بالا می‌طلبد. فیلم حداد، ریتم خوبی هم دارد و تا آخر آن را حفظ می‌کند معلوم است تدوینگرش روی پلانها تعصب نداشته و خوب آن را قیچی‌کاری کرده است. فیلمی که در حاشیه جنگ ساخته شده ولی خشن و تلخ نیست و دست آخر ماییم که پیروز میدانیم. باغ کیانوش مناسب نوجوانان و رویاپردازیهای این سن است و مخاطبانش می‌توانند خودشان را در فیلم حس کنند و اعتماد به نفس‌شان را تقویت کنند. هم در خودش معما دارد، هم توانمندی‌های این سن را نشان می‌دهد و هم به خانواده و آرمانهای ملی توجه دارد.

۳ نکته از فیلم:

• چه عجب فیلمی برای نوجوانان ساخته شد.
• انیمیشن‌های کوتاهش به آن ضربه نزده و به فضای کمیک آن کمک کرده است.
• اقتباس اغلب جواب می‌دهد و ناجی فیلم است. خودمان که خوب نمی‌نویسیم حداقل از نوشته‌های خوب استفاده کنیم.

 

بازیگران و عوامل فیلم باغ کیانوش

سهم اصلی در ترکیب بازیگران این فیلم سینمایی را که محور اصلی قصه‌اش شخصیت‌های کودک و نوجوان هستند، بازیگران نوجوان دارند. بازیگرانی که برخی از آن‌ها را می‌توان استعدادهای تازه در سینما دانست و برخی دیگر پیش از این در آثار سینمایی تجربه ایفای نقش داشته‌اند.

شهرام حقیقت‌دوست، علیرضا آرا، مجید پتکی، با حضور عباس جمشیدی‌فر بازیگران اصلی این فیلم سینمایی را تشکیل می‌دهند.

عوامل این فیلم عبارتند از؛

تهیه کننده: محمدجواد موحد، نویسنده و کارگردان: رضا کشاورزحداد، مجری طرح: محمد گودرزی، مشاور کارگردان: حسین دارابی، مشاور نویسنده: احسان ثقفی، مدیر فیلم‌برداری: مرتضی هدایی، طراح صحنه: بابک کریمی‌طاری، مدیر صدابرداری: حسین بشاش، طراح گریم: محمود دهقانی، دستیار اول کارگردان و برنامه‌ریز: سیاوش رمضانلو، تدوین: سیاوش کردجان، موسیقی: بامداد افشار، طراح لباس: مجید لیلاجی، مدیر تولید: محمداسماعیل کلبی‌آبادی، طراح و ترکیب صدا: رامین ابوالصدق، اصلاح رنگ و نور: فربد جلالی، جلوه‌های ویژه کامپیوتری: محمد عبدی، انیمیشن: میلاد محمدی، عکاس: سعید کریمی و حسن شجاعی.

درباره کارگردان فیلم

رضا کشاورزحداد که نخستین تجربه کارگردانی سینمایی خود را پشت سر می‌گذارد، پیش از این چند فیلم کوتاه از جمله «تریبون»، «تعمیرکار»، «ناهارترین»، «ترسناک نیست»، «هیئت همراه»، «مداد رنگی»، «تکیه‌گاه»، «هدیه»، «آخرشه» و… را تولید کرده که عمدتا در ژانر کودک نوجوان بودند.

چند نکته درباره فیلم

• اولین تجربه کارگردانی رضا کشاورزحداد یک فیلمنامه اقتباسی است و باغ کیانوش در کنار فیلم آپاراتچی از معدود فیلم‌های جشنواره است که اقتباسی از یک کتاب هستند.
• کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که دو سال پیش با فیلم میرو در جشنواره حاضر بود امسال هم با باغ کیانوش در این رویداد حضور دارد.
• سهم سینمای کودک و نوجوان در جشنواره فجر امسال به چند اثر که بیشتر انیمیشن هستند محدود شده است.

فهرست بهترین فیلم های اقتباسی

حرف‌های عوامل فیلم در نشست خبری جشنواره فیلم فجر

رضا کشاورز حداد | کارگردان: این فیلم مدیون این بچه‌هاست و این بازیگران از بین ۵۰۰ کودک انتخاب شدند. به جرات می‌توانم‌ بگویم که از جمله ۱۰ فرد برتر سینمای کودک خواهند بود. به یاد دارم روی یک متن سریال کار می‌کردم که محمدجواد موحد کتاب «باغ کیانوش» را به من پیشنهاد داد. احساس کردم خط داستانی کتاب ظرفیت ساخت فیلم را دارد. قصه کتاب، داستان دهه شصتی‌ای و برای نوجوانان است.

ما مقداری هم تخیل به داستان «باغ کیانوش» اضافه کردیم و خروجی اش همین شد که امروز در فیلم تماشا کردید. بیشتر کتاب‌ها قابلیت اقتباس دارند. من می‌توانم بگویم به کتاب «باغ کیانوش» وفادار بودم اما درصدش را نمی‌توانم بگویم. در هر حال، مقدار زیادی از تخیل هم به خط داستان اضافه شده است. من از اول می‌خواستم با میلاد محمدی برای بخش انیمیشن همکاری کنم. من و ایشان پس از کلی صحبت به این فرم رسیدیم. درباره زمان فیلم نیز باید بگویم که آن را کوتاه کردیم و از نظرم تدوین بسیار خوب انجام شده است.

محمدجواد موحد | تهیه‌کننده: فیلم دیدن در این سالن هم سخت و هم لذتبخش است که امیدوارم حاصل تلاش همکاران ما در این فیلم مورد توجه شما قرار گرفته باشد. وی در ادامه فرآیند شکل‌گیری باشگاه فیلم سوره را مرور کرد که دست به معرفی استعدادهای جوان زده است. سال گذشته تصمیم گرفتیم یک فیلم سینمایی‌ کلید بزنیم که برای این مساله به کتاب «باغ کیانوش» رسیدیم و پس از آن به فیلمش. سپس پیش تولید شروع و طی چند ماه، بالاخره فیلم ساخته شد. ناگفته نماند که این فیلم‌ها برای نوجوانان ساخته شده است.

کتاب «باغ کیانوش» را که انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر کرده است، سال ۱۳۹۶ خواندیم. زمانی با قابلیت‌های آقای کشاورز حداد کارگردان اثر را دیدیم، تصمیم به ساخت این اثر گرفتیم. «باغ کیانوش» اثری از کارگردان و تهیه‌کننده فیلم اولی در حوزه سینمای بلند داستانی است که باید بگویم پروژه بسیار دشواری بود. باید از حوزه هنری و سازمان سینمایی سوره و همچنین کانون پرورش فکری که در تولید این اثر و مشارکت در ساخت آن نقش داشتند، تشکر کنم.

ما فیلمی ساختیم که بسیاری از کودکان و نوجوانان برای تماشای آن می‌روند و واقعا می‌توانستیم در بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر باشیم. اول که فهمیدیم برای فیلم اولی‌ها بخش نگاه نو گذاشتند، خوشحال شدیم اما پس از آن فهمیدیم که انگار این بخش طراحی شده که حق فیلم اولی‌ها ضایع شود. نه تنها حق فیلم ما، بلکه احساس می‌کنم حق فیلم‌های دیگری همچون «بی‌بدن» و «آپاراتچی» نیز ضایع شده است. از این تریبون باید بگویم که اجازه ندهید حق فیلمسازان جوان پایمال شود.

میلاد محمدی | طراح و کارگردان انیمیشن: این پروژه اثری خلاقانه است و در جریان تولید آن، به ۳ شیوه انیمیشن رسیدیم که در فیلم می‌بینید. «باغ کیانوش» تجربه جذاب و مهیج و همچین خلاقیت در سراسر فیلم جاری بوده است.

سیاوش کردجان | تدوینگر: باغ کیانوش پروژه سخت و سنگین و نسخه کامل شده در ابتدا ۱۲۷ دقیقه بود که برای اکران در جشنواره آن را باید بسیار کوتاه کردیم. در حقیقت نسخه فعلی نیم ساعت کوتاه شده است. از نظرم، سینمای ایران ملات داستانی اندازه ۱۲۰ دقیقه را ندارد و فکر می‌کنم ریتم این فیلم کند نیست.

عباس جمشیدی‌فر | بازیگر: یکی از دغدغه‌هایم کارهای کودک و نوجوان به ویژه نوجوان است و تا‌کنون حدود ۸۰۰ اجرا برای کودک و نوجوان داشته‌ام. متاسفانه ما درباره بحث نوجوانانمان هیچ برنامه‌ریزی نداریم. این فیلم درباره ترس و غلبه نوجوانی بر ترسش است. این مساله در فیلم مرا جذب کرد؛ چرا که من نیز در نوجوانی با ترس‌هایی مواجه بودم و در آن زمان آگاهی‌دهی درباره این موضوع وجود نداشت. از نظرم، طرح این مساله در فیلم «باغ کیانوش» بسیار قابل تامل بود.

مجید پتکی | بازیگر: من هم در خانه نوجوانی دارم و به همین دلیل این نسل برایم دغدغه است. زمان فیلمبرداری، هوا بسیار سرد بود و بازیگران نوجوانان ما در سرمای سخت زمستان همدان با عشق کار می‌کردند.

حسین بشاش‌بافکر | صدابردار: کار کردن با بچه‌ها سختی خاص خود را دارد؛ اما خوشبختانه بچه‌های پروژه به اندازه‌ای باهوش بودند که ما دچار مشکل نشدیم و کارها خوب و درست پیش رفت.

پوستر و عکس های فیلم باغ کیانوش