بهترین و تماشایی‌ترین فیلم های رومن پولانسکی

محله چینی‌ها | ۱۹۷۴ | Chinatown

انتخاب بهترین فیلم رومن پولانسکی کار سختی است، اما بسیاری از منتقدان «محله چینی‌ها» را شاهکار کارنامه پولانسکی می‌دانند. یک درام نئو-نوآر باکلاس و مرموز، تلخ و تکان‌دهنده درباره خشونت و فساد جاری در شهر لس‌آنجلس. فیلم داستان یک کارآگاه خصوصی به نام «جیک گیتس» (با بازی جک نیکلسون) است که از طرف زنی استخدام می‌شود تا اسناد خیانت‌های شوهر متمول و صاحب‌نفوذش را جمع‌آوری کند.

جیک هرچقدر بیشتر تحقیق می‌کند، بیشتر در سیاهی فرو می‌رود و ماجرا برایش حالتی حیثیتی و اخلاقی پیدا می‌کند. سکانس مجادله گیتس با «اولین مالروی» یکی از غافل‌گیرکننده‌ترین صحنه‌های تاریخ سینماست. اوج پختگی پولانسکی به عنوان کارگردان را می‌شود در محله چینی‌ها دید. تمام اجزای فیلم درست است و حضور خود پولانسکی به عنوان یک شرخر از همه درست‌تر!

انزجار | ۱۹۶۵ | Repulsion

دومین ساخته رومن پولانسکی اگر بهترین اثرش نباشد، دومین اثر برترش است. یک تریلر روانشناختی کم‌هزینه درباره یک زن آرایشگر مقیم لندن که به دلایل آزارهایی که در دوران کودکی دیده، از رابطه جنسی و به‌طور کلی از مردان گریزان است و حتی با نامزدش که به شدت به او علاقه دارد نمی‌تواند رابطه برقرار کند. این فوبیا کم‌کم او را به سمت جنون می‌کشاند.

این فیلم سیاه‌وسفید و پرشور، اولین فیلم از سه‌گانه‌ای بود که بعدها به «سه‌گانه آپارتمانی» مشهور شدند. ۲ فیلم بعدی این سه‌گانه مهیج-ترسناک-روانشناختی عبارت بودند از: «مستاجر» و «بچه رزماری».

بچه رزماری | ۱۹۶۸ | Rosemary’s Baby

بدون شک یکی از تاثیرگذارترین فیلم‌های ترسناک تاریخ سینما که زیرژانر جدیدی در ژانر ترسناک سینما ابداع کرد. فیلم درباره تازه‌عروسی است که با شوهر مرموزش به یک منزل جدید نقل مکان می‌کنند که همسایگان ظاهرا مهربان، اما در باطن عجیب و ترسناکی دارد. زن شبی در رویا می‌بیند که توسط شیطان مورد تعرض واقع شده و صبح می‌فهمد که وقتی خواب بوده، همسرش به او تعرض کرده است.

با حامله شدن رزماری، همه چیز ترسناک‌تر می‌شود و او می‌فهمد که قرار است بچه شیطان را به‌دنیا بیاورد. فضای فیلم بسیار سرد، خنثی و رعب‌آور و موسیقی آن رعشه‌برانگیز است. و البته جا برای تفاسیر و تاویل‌های مختلف هم باز است. آیا رزماری واقعا از شیطان باردار شده؟ یا شیطان استعاره‌ای است از همسری شیطان‌صفت و همسایگانی بدطینت که ذره ذره باعث شده‌اند رزماری روانی و دچار توهم شود؟ این فیلم رومن پولانسکی را اگر ده‌بار هم ببینید باز تازه و گیراست.

پیانیست | ۲۰۰۲ | The Pianist

رومن پولانسکی که خود یهودی است و تباری لهستانی دارد، دینش را نسبت به یهودیان قربانی جنگ جهانی دوم به بهترین شکل در اثری حماسی ادا کرد. پیانیست را می‌توان هم‌رده با «فهرست شیندلر»، دو تا از بهترین ادای دین‌های کارگردانان هالیوود به ریشه‌های خود دانست.

فیلم درباره داستان زندگی «ولادیسلاو اشپیلمن» نوازنده پیانوی کلاسیک لهستانی است که در رادیوی این کشور مشغول به کار است و زندگی خوب و مرفهی با خانواده‌اش دارد. با حمله آلمان‌ها به این کشور در سال ۱۹۳۹، اشپیلمن فکر می‌کند بحران موقتی است و دوباره زندگی از سر گرفته خواهد شد، اما نمی‌داند که قرار است سفری تلخ و سرشار از فقر، گرسنگی، آوارگی و از دست دادن را تجربه کند.

بازی بی‌نظیر «آدرین برودی» در نقش اصلی برایش یک اسکار به همراه آورد. پولانسکی هم برای کارگردانی فیلم اسکار گرفت. گفته می‌شود در نخستین اکران این فیلم در شهر «ورشو» در حضور نخست‌وزیر لهستان و ۳۵۰۰ تماشاچی، پس از پایان فیلم تماشاگران به مدت ۲۰ دقیقه ایستاده برای فیلم کف زده بودند.

چاقو در آب | ۱۹۶۱ | Knife In Water

اولین فیلم بلند رومن پولانسکی که درست پس از فارغ‌التحصیلی‌اش از مدرسه فیلم لهستان فیلمبرداری شد، راوی یک مثلث عشقی بود بین یک روزنامه‌نگار ورزشی موفق با موقعیت اجتماعی بالا، همسر بسیار جوان‌ترش و یک دانشجوی ولگرد بی‌خیال. ملاقات و اوقات فراغت آن‌ها به جنگ نرینگی تبدیل می‌شود که طی آن مردها سعی می‌کنند جهان‌بینی یکدیگر را کمرنگ کنند. اولین فیلم پولانسکی در بخش بهترین فیلم خارجی زبان نامزد دریافت جایزه اسکار شد، اما به فیلم  «هشت‌ونیم» فلینی باخت.

مستاجر | ۱۹۷۶ | The Tenant

بزرگ‌ترین حسن فیلم این است که یک «ایزابل آجانی» دارد که در اوج زیبایی و توانایی هنری است!

آخرین فیلم از سه گانه آپارتمان رومن پولانسکی، داستان یک شهروند فرانسوی با ریشه لهستانی است. شخصیت اصلی فیلم توسط خود کارگردان بازی می‌شود و شاید به نوعی بتوان آن را حدیث نفس پولانسکی به لحاظ روانی پس از فاجعه‌ای دانست که برای همسر جوان و باردارش اتفاق افتاد. قهرمان داستان به ساختمانی با ساکنانی عجیب نقل مکان می‌کند که مستاجر قبلی با پریدن از پنجره آن، قصد خودکشی داشته.

مانند بچه رزماری و انزجار، این‌جا هم مرز بین واقعیت و توهم روشن نیست و مدام بین کابوس و واقعیت در حرکتیم و مایه‌های روان‌شناسانه فیلم بسیار پررنگ و تاثیرگذار است.

ماه تلخ | ۱۹۹۲ | Bitter Moon

به لحاظ هنری آن‌چنان جایگاهی در کارنامه کارگردانی با توانایی‌های رومن پولانسکی ندارد. شاید اگر شخصی مثل «پل ورهوفن» آن را ساخته بود، بهترین فیلم عمرش می‌شد. اما «ماه تلخ» مهم است، چون بی‌پروا و جسورانه به موضوع روابط عاشقانه انسانی می‌پردازد و فراز و فرودهایش را با استادی نمایش می‌دهد.

فیلم داستان «اسکار» یک نویسنده از دور خارج‌شده آمریکایی است که در اتوبوسی در پاریس با زنی بسیار زیبا به نام «میمی» آشنا می‌شود و آن‌ها رابطه آتشینی را با یکدیگر آغاز می‌کنند که خیلی زود رو به بحران و سردی می‌رود. ماه تلخ از جایی شروع می‌شود که یک زوج جوان انگلیسی در سفری دریایی به مناسبت سالگرد ازدواج‌شان، در کشتی با که اسکار که حالا فلج شده و روی ویلچر است و میمی آشنا می‌شوند.

داستان زندگی پر بحران و تنش‌زای اسکار و میمی، به‌زودی روی زندگی زوج جوان هم تاثیر می‌گذارد و همه چیز در همان کشتی رو به ویرانی می‌رود! تماشای فیلم به‌لحاظ کسب تجربه درباره ابعاد پیچیده ذهن جنس مخالف، می‌تواند برای تمام زوج‌ها و حتی مجردها مفید باشد.

چهره‌ها از نمای فیلیموشات

کشتار | ۲۰۱۱ | Carnage

آخرین فیلم قابل تامل رومن پولانسکی براساس نمایشنامه مشهور «خدای کشتار»، نوشته «یاسمینا رضا» ساخته شد. یک کمدی سیاه درباره دو کودک که در مدرسه کتک‌کاری کرده‌اند و حالا والدین‌شان باید در یک جلسه خانگی بحران را حل کنند.

یکی از زوجین باکلاس و متمول هستند و زوج دیگر کمی معمولی‌تر. جلسه که قرار بوده برای حل دعوای بین دو کودک برگزار شود، کم‌کم به جلسه دعوای زوجین با یکدیگر و با خودشان تبدیل می‌شود، در شرایطی که دو کودک بیرون از منزل مشغول بازی‌اند و مشکلات‌شان را باهم حل کرده‌اند.

فیلم پر از دیالوگ‌های بامزه، کنایه‌آمیز و درجه‌یک است و پولانسکی به خوبی توانسته جان‌مایه نمایشنامه یاسمینا را که بر «تبدیل شدن بزرگسالان به کودکان» استوار بوده، به خوبی در فیلم حفظ کند. کست فیلم هم عالی است و چهار بازیگر دوست‌داشتنی در آن بازی می‌کنند: جودی فاستر، کیت وینسلت، کریستوف والتز و جان سی.رایلی.