اکبر عبدی؛ آکتور ابدی سینما

دهه ۶۰ | از رکورد در گیشه تا اولین سیمرغ بلورین

پس از موفقیت مجموعه برنامه «بازم مدرسه‌ام دیر شد» که سال ۱۳۶۲ در تلویزیون به نمایش درآمد اکبر عبدی به شهرت رسید که زمینه‌ساز ورود او به دنیای سینما شد.

در دهه ۶۰ با بازی اکبر عبدی ۱۲ فیلم سینمایی به اکران عمومی درآمد که در این میان ۷ فیلم در ۶ سال بالای یک میلیون تماشاگر را جذب سالن‌های سینما کرد. رکوردی بی‌نظیر که شاید در سینمای ایران تنها امین حیایی به نزدیکی آن رسیده است.

پرتماشاگرترین فیلم اکبر عبدی در دهه ۶۰ فیلم «دزد عروسک‌ها» ساخته محمدرضا هنرمند و با حضور آزیتا حاجیان، مهراوه شریفی‌نیا، شروین نجفیان، مرتضی ضرابی، ابراهیم آبادی، رسول نجفیان، فرهنگ مهرپرور، و منوچهر آذری ساخته محمدرضا هنرمند بود که با وجود جذب ۳ میلیون و ۷۲۲ هزار مخاطب به سینماها نتوانست عنوان پربیننده‌ترین فیلم سال ۱۳۶۹ را از آن خود کند و «خواستگاری» به کارگردانی مهدی فخیم‌زاده و با هنرنمایی زنده‌یاد هادی اسلامی و ثریا قاسمی با ۴ میلیون و ۳۴۰ هزار تماشاگر این عنوان را به دست آورد.

اجاره نشین‌ها به کارگردانی و نویسندگی داریوش مهرجویی و بازی عزت‌الله انتظامی، حمیده خیرآبادی، رضا رویگری، ایرج راد، منوچهر حامدی، سیاوش طهمورث، حسین سرشار، فردوس کاویانی، منیژه سلیمی، فریماه فرجامی و رضا بنفشه خواه در اکران سال ۱۳۶۶ با حدود ۳ میلیون و پنجاه هزار تماشاگر در رتبه دوم جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال قرار گرفت و درام اشک انگیز «بگذار زندگی کنم» ساخته شاپور قریب با ۳ میلیون و ۳۱۸ هزار بیننده صدرنشین جدول شد.

عبدی در سال ۱۳۷۰ سه فیلم سینمایی روی پرده سینماها داشت که از این میان، ۲ فیلم، بالای ۲ میلیون تماشاگر را روانه سالن‌های نمایش دهنده کردند: «در آرزوی ازدواج» و «سفر جادویی»؛ سفر جادویی که اولین فیلم کمدی ابوالحسن داودی به شمار می‌رود با بازی آزیتا حاجیان، فرهنگ مهرپرور، مریم هژیروند، حسین محب اهری، سعید شیخ‌زاده، بابک بادکوبه، فاطمه طاهری و رضا عبدی بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار مخاطب را جذب سالن‌های نمایش دهنده کرد و در رده دوم پربیننده‌ترین‌های سال قرار گرفت.

در آرزوی ازدواج ساخته اصغر هاشمی و حضور بازیگرانی چون بیژن امکانیان، مهدی فتحی، جمشید اسماعیل‌خانی، کمند امیرسلیمانی، حمیده خیرآبادی و پوراندخت مهیمن در تاریخ ۲۳ مرداد به روی پرده رفت و بیش از ۲ میلیون و ۲۸۴ هزار بیننده داشت و در رده سوم جدول ایستاد و در این میان درام جاده‌ای «عروس» ساخته بهروز افخمی و هنرنمایی دو بازیگر جوان و آینده داری چون ابوالفضل پورعرب و نیکی کریمی توانست با جذب ۴ میلیون و ۴۲۳ هزار تماشاگر عنوان پربیننده‌ترین فیلم سال را به دست آورد.

جنجال بزرگ ساخته سیاوش شاکری اولین فیلم اکبر عبدی بر پرده سینماها در سال ۱۳۶۳ بود که آمار دقیق تعداد تماشاگران آن در دسترس نیست.

دومین و سومین فیلم به نمایش درآمده از اکبر عبدی («مردی که موش شد» و «ماموریت») به ترتیب بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر تماشاگر و بیش از یک میلیون و ۶۶۷ هزار مخاطب داشتند.

مردی که موش شد به کارگردانی احمد بخشی و هنرنمایی محمدعلی کشاورز، حمید جبلی، محبوبه بیات، سعید امیرسلیمانی، پرویز پورحسینی، فرزانه کابلی، سروش خلیلی و نعمت الله گرجی در سال ۱۳۶۵ به روی پرده رفت و بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار تماشاگر را با خود همراه کرد و در رتبه ۱۵ جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال قرار گرفت.

مأموریت ساخته حسین زندباف و بازی علی شعاعی، مرتضی احمدی، مهین شهابی، طیب شرافتی، سرور نجات الهی، ملیحه نیکجومند و … هم که در سال ۱۳۶۶ اکران شد بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار مخاطب را روانه سالن‌های سینما کرد و جایگاه هشتم جدول پربیننده‌ترین آثار سال را از آن خود کرد.

فیلم مادر به کارگردانی علی حاتمی و حضور بازیگرانی چونی رقیه چهره آزاد، محمدعلی کشاورز، امین تارخ، فریماه فرجامی، اکرم محمدی، جمشید هاشم‌پور، حمید جبلی، محمود بصیری، حسین کسبیان و محبوبه بیات در هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و توانست در ۸ بخش نامزد دریافت جایزه شود که در نهایت ۲ سیمرغ بلورین بازیگری به فیلم علی حاتمی رسید.

رقیه چهره‌آزاد برای بازی در نقش مادر، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را به دست آورد و همچنین اکبر عبدی برای بازی در نقش غلامرضا سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را از آن خود کرد و اولین جایزه سینمایی‌اش را در ششمین سال فعالیت خود در تالار افتخاراتش ثبت کرد. مادر در تاریخ ۱۰ مرداد سال ۱۳۶۹ در سینماهای ایران اکران عمومی شد و با جذب بیش از یک میلیون و ۶۷۰ هزار تماشاگر در رده هفتم جدول پربیننده‌ترین‌های سال ایستاد.

۵ فیلم غریبه (رحمان رضایی)، گراند سینما (حسن هدایت)، ریحانه (علیرضا رئیسیان)، ای ایران (ناصر تقوایی) و مدرسه پیرمردها (علی سجادی حسینی) هم در زمان اکران خود بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ هزار تماشاگر داشتند که در آن سال‌ها آمار چندان موفقی در گیشه به حساب نمی‌آمد.

از بین ۵ فیلم فوق، پیش بینی می‌شد با توجه به سوژه فیلم «مدرسه پیرمردها» و بازی دلبرانه اکبر عبدی، مخاطبان بیشتری از این فیلم استقبال کنند که این اتفاق نیفتاد و تنها ۶۶۳ هزار نفر از فیلم دیدن کردند و رتبه ۱۹ جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال ۱۳۷۰ به فیلم علی سجادی‌حسینی تعلق گرفت.

نکته جالب آثار دهه ۶۰ برای عبدی این است که از ۷ فیلم پرتماشاگر، هیچ یک در سال اکران خود عنوان پرتماشاگرترین فیلم سال را کسب نکردند.

دهه ۷۰ | «آدم برفی» و دیگر هیچ…

در دهه هفتاد ۲۱ فیلم با بازی اکبر عبدی روانه پرده سینماهای ایران شد که از این میان تنها یک فیلم با بیش از ۴ میلیون تماشاگر توانست صدرنشین جدول پربیننده‌های سال نمایش خود شود و ۲ فیلم دیگر موفق شدند بیش از یک میلیون تماشاگر را جذب سالن‌های سینما کنند.

حدود ۱۰ فیلم در گیشه شکست خوردند و دیگر فیلم‌ها هم در میانه‌های جدول پرمخاطب‌ترین‌ها قرار گرفتند. در کل، دهه ۷۰ برخلاف دهه ۶۰ برای اکبر عبدی موفقیت‌آمیز نبود. البته حضور او در اغلب آثار متوسط و زیرمتوسط، باعث این ناکامی بود با وجود اینکه او دهه ۷۰ را با حضور در فیلم‌های مطرحی چون «ناصرالدین شاه آکتور سینما» و «هنرپیشه» هر دو ساخته محسن مخملباف، «دلشدگان» به کارگردانی علی حاتمی، «روز فرشته» اثر بهروز افخمی و «آدم برفی» ساخته داود میرباقری آغاز کرد اما در ادامه نتوانست فیلم درخور توجهی را در کارنامه سینمایی‌اش ثبت کند.

آدم برفی که پس از پروژه سریال امام علی(ع) اولین ساخته سینمایی داود میرباقری بود و در آستانه برگزاری سیزدهمین جشنواره فیلم فجر (۱۳۷۳) ناگهان برای سه سال به محاق توقیف رفت، در تاریخ ۱۲ آذر سال ۱۳۷۶ به روی پرده رفت و  با وجود اینکه نسخه رنگ و رو رفته و بی کیفیتی از آن روی نوارهای وی اچ اس در سراسر ایران دست به دست شده بود، با استقبال بی نظیر تماشاگران روبرو شد. بیش از ۴ میلیون و ۴۷۳ هزار نفر به دیدن فیلم روی پرده سینما رفتند تا عنوان پرمخاطب‌ترین فیلم سال به «آدم برفی» برسد.

داریوش ارجمند، پرویز پرستویی، مهدی فتحی، آزیتا حاجیان، محمدرضا شریفی‌نیا و سیروس گرجستانی تیم بازیگری فیلم را تشکیل می دادند و اگر فیلم در جشنواره سیزدهم فیلم فجر به نمایش درمی‌آمد قطعا چند سیمرغ بازیگری را به دست می آورد که یکی از آن‌ها بی شک متعلق به اکبر عبدی بود.

فیلم هنرپیشه ساخته محسن مخملباف که در آن اکبر عبدی در نقش خودش بازی کرده بود و فاطمه معتمدآریا، ماهایا پطروسیان، حمیده خیرآبادی، حسین پناهی، سمیرا مخلمباف و آزیتا حاجیان او را همراهی می‌کردند در یازدهمین جشنواره فیلم فجر با استقبال مخاطبان و داوران روبرو شد تا جایی که عبدی توانست نامزد دریافت سیمرغ بلورین هم بشود.

کسب ۲ سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری (جهانگیر میرشکاری و ساسان باقرپور) و بهترین طراحی صحنه و لباس (رضا علاقه‌مند و سعید مترصد) و سه نامزدی دیگر برای فاطمه معتمدآریا (نقش اول زن)، عبدالله اسکندری (چهره پردازی) و کارگردانی، دستاورد هنرپیشه در یازدهمین جشنواره فیلم فجر بود.

هنرپیشه در تاریخ ۱۳ تیر سال ۱۳۷۲ در سینماهای ایران به روی پرده رفت و موفق شد بیش از یک میلیون و ۸۹۱ هزار بیننده را روانه سالن‌های نمایش‌دهنده کند و در رده چهارم جدول پرتماشاگرترین‌های سال قرار گیرد.

روز فرشته به کارگردانی بهروز افخمی و بازی عزت‌الله انتظامی، اکبر عبدی، مینا لاکانی، محمدرضا هنرمند، اسماعیل داورفر، پرویز پورحسینی، حسین محب‌اهری و فرحناز منافی‌ظاهر هم در دوازدهمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و علاوه بر نامزدی در بخش‌های بهترین موسیقی متن (بابک بیات) و بهترین چهره پردازی (عبدالله اسکندری) موفق شد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد (عزت الله انتظامی) را از آن خود کند.

روز فرشته در تاریخ ۱۶ شهریور سال ۱۳۷۳ اکران عمومی شد و نزدیک به یک میلیون و ۴۱۰ هزار تماشاگر به دیدن آن رفتند و رده هشتم جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال به فیلم بهروز افخمی تعلق گرفت.

دو فیلم ناصرالدین شاه آکتور سینما ساخته محسن مخملباف و دلشدگان به کارگردانی علی حاتمی که هر دو در دهمین جشنواره فیلم فجر با استقبال مخاطبان و داوران روبرو شده بودند در سال ۱۳۷۱ به اکران عمومی درآمدند و هر دو نزدیک به یک میلیون تماشاگر را جذب سالن‌های نمایش دهنده کردند.

دلشدگان در دهمین جشنواره فیلم فجر در چهار بخش بهترین طراحی صحنه (علی حاتمی)، صدابرداری (بهروز معاونیان و ساسان نخعی)، صداگذاری (اسحاق خانزادی) و موسیقی متن (حسین علیزاده) نامزد دریافت جایزه شد و ناصرالدین شاه آکتور سینما هم در این دوره چهار سیمرغ بلورین در بخش‌های بهترین چهره‌پردازی (عبدالله اسکندری)، بهترین جلوه‌های ویژه میدانی و تصویری (ایرج تقی‌پور)، بهترین طراحی صحنه و لباس (حسن فارسی) و بهترین تدوین (محسن مخملباف و داود یوسفیان) را به دست آورد و از نقش‌آفرینی عزت الله انتظامی (به طور مشترک با بازی او در فیلم «خانه خلوت») و همچنین از محسن روشن (در بخش صداگذاری) و مجید انتظامی (در بخش موسیقی متن) تقدیر به عمل آمد.

دهه ۸۰ | در اوج، با سه گانه «اخراجی‌ها»

اکبر عبدی در دهه ۸۰ با ۱۹ فیلم روی پرده سینماهای ایران حضور داشت که از این میان حضور در سه‌گانه پرتماشاگر «اخراجی‌ها» شاید مهم‌ترین حضور او در این دهه باشد.

برخلاف دو دهه قبل، عبدی در دهه ۸۰ حتی فیلم مهم و تحسین برانگیزی را هم به کارنامه سینمایی‌اش اضافه نکرد. از این میان شاید «نان و عشق و موتور ۱۰۰۰» ساخته ابوالحسن داودی و «قاعده بازی» به کارگردانی احمدرضا معتمدی در کارنامه دهه ۸۰ اکبر عبدی برجسته و قابل اعتنا باشند و البته همچنان کفه ترازو به سمت آثار زیرمتوسط به شدت سنگینی می‌کند.

صرف نظر از سه گانه «اخراجی‌ها» تنها دو فیلم «نان و عشق و موتور ۱۰۰۰» و «کلاغ پر» بیش از یک میلیون تماشاگر را روانه سالن های نمایش دهنده کردند و «دلداده» هم توانست نزدیک به مرز یک میلیون مخاطب برسد. دیگر فیلم‌ها در گیشه چندان موفق نبودند تا جایی که ۱۲ فیلم هم شکست در گیشه را تجربه کردند.

اولین اخراجی‌ها ساخته مسعود ده نمکی و با حضور بازیگران پرشمار عرصه طنز که در بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر همراه با «سنتوری» به کارگردانی داریوش مهرجویی موفق به کسب سیمرغ بلورین فیلم منتخب تماشاگران شد در نوروز سال ۱۳۸۶ اکران عمومی شد و یک میلیون و ۸۷۶ هزار بیننده را با خود همراه کرد و صدر جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال را به دست آورد.

اما اخراجی ها۲ رکورد بی نظیری را در جذب تماشاگر از خود به جای گذاشت که سال‌ها سینمای ایران به خود ندیده بود. فیلم با اینکه در بیست و هفتمین جشنواره فیلم فجر هم از طرف داوران و هم از طرف نویسندگان و منتقدان ناکام بزرگ لقب گرفت، اما در نوروز سال ۱۳۸۸ به روی پرده سینماهای سراسر ایران رفت و بیش از ۵ میلیون و ۳۲۸ هزار تماشاگر از آن دیدن کردند و بار دیگر صدر جدول پربیننده‌ترین‌های سال به یک «اخراجی‌ها»ی دیگر رسید.

با عنایت به استقبال بی نظیر مردم از «اخراجی‌ها»، مسعود ده نمکی دست به کار تکمیل سه گانه «اخراجی‌ها» شد و سومین فیلم از این سه گانه نوروز سال ۱۳۹۰ اکران عمومی شد و البته با عددی کمتر از «اخراجی‌ها۲» باز هم صدر جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال با ۲ میلیون و ۱۹۹ هزار تماشاگر به فیلم مسعود ده‌نمکی رسید. در مجموع بیش از ۹ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر به دیدن سه گانه «اخراجی‌ها» رفتند که رکورد بی‌نظیری در استقبال تماشاگران از یک سه گانه در سینمای ایران به ثبت رسید و بعید است هیچ سه گانه دیگری بتواند حتی به گرد پای آن برسد.

 

دهه ۹۰ | زمانی برای دومین سیمرغ بلورین

اکبر عبدی با اینکه با ۲۴ فیلم در دهه ۹۰ پرکارتر از دهه‌های قبل بود اما در گیشه ضعیف‌ترین دوره سینمایی خود را پشت سر گذاشت؛

تنها موفقیت عبدی در گیشه دهه ۹۰ باز هم ردپایی از مسعود ده نمکی را با خود دارد. دو فیلم «معراجی‌ها» با حدود یک میلیون و ۱۳۴ هزار تماشاگر در نوروز سال ۱۳۹۳ و «رسوایی» با نزدیک به ۹۶۵ هزار مخاطب در نوروز سال ۱۳۹۲ تنها آثار موفق در جذب بیننده به سالن‌های سینما بودند و دیگر فیلم‌ها حتی نتوانستند ۸۰۰ هزار تماشاگر داشته باشند. حتی فیلمی چون «خوابم میاد» ساخته رضا عطاران که اکبر عبدی برای بازی در آن توانست دومین سیمرغ بلورین خود را در بخش بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از سی‌امین جشنواره فیلم فجر از آن خود کند هم نتوانست در گیشه بدرخشد و تنها ۷۳۱ هزار نفر از آن دیدن کردند.

فیلم متفاوت و قابل قبول آشغال‌های دوست داشتنی ساخته محسن امیریوسفی و با بازی اکبر عبدی، شیرین یزدانبخش، شهاب حسینی، صابر ابر، هدیه تهرانی، حبیب رضایی و نگار جواهریان که سال ۱۳۹۱ ساخته شد پس از ۶ سال توقیف، سرانجام در تاریخ ۲۴ بهمن سال ۱۳۹۷ روانه اکران عمومی شد و حدود ۳۲۰ هزار نفر به تماشای آن رفتند که با توجه به ساختار عجیب و غریب فیلم، استقبال نسبتا موفقی به حساب می‌آید.

 

چند نکته مهم درباره کارنامه سینمایی اکبر عبدی

زن پوشی اکبر عبدی

اکبر عبدی طی دوران فعالیت سینمایی‌اش تا به حال در ۴ فیلم «آدم برفی» (۱۳۷۳)، «خوابم می‌آد» (۱۳۹۰)، «خواب زده‌ها» (۱۳۹۲) و «جنس لطیف» (۱۳۹۹) در نقش زن هم ظاهر شده است. با توجه به توقیف «آدم برفی» در آستانه برگزاری سیزدهم جشنواره فیلم فجر، عبدی در نقش‌آفرینی تحسین برانگیزش در نقش مادر شخصیت اصلی در فیلم «خوابم می‌آد» ساخته رضا عطاران از سی‌امین جشنواره فیلم فجر دومین سیمرغ بلورین خود را به دست آورد.

۱۵ فیلم بالای یک میلیون تماشاگر در کارنامه سینمایی

اکبر عبدی شاید تنها بازیگر ایرانی است که با توجه به حضور پرشمار آثار سینمایی در کارنامه‌اش، در ۱۵ فیلمی که موفق به جذب بالای یک میلیون تماشاگر شده‌اند، هنرنمایی کرده است.

همکاری با کارگردانان صاحبنام

اکبر عبدی طی ۴ دهه فعالیت در سینما با کارگردانان صاحب نامی چون داریوش مهرجویی، علی حاتمی، ناصر تقوایی، محسن مخملباف، بهروز افخمی، داود میرباقری، ایرج قادری، ابوالحسن داودی، احمدرضا معتمدی، تهمینه میلانی، فریدون جیرانی و یدالله صمدی کار کرده است.

بیشترین همکاری با یک کارگردان |مسعود ده‌نمکی

اکبر عبدی در ۶ فیلم سینمایی به کارگردانی مسعود ده نمکی (سه گانه «اخراجی‌ها»، دوگانه «رسوایی» و «معراجی‌ها») به عنوان بازیگر حضور داشته است و در کارنامه سینمایی‌اش با کارگردان دیگری در بیش از دو فیلم همکاری نکرده است.

چهره‌ها از نمای فیلیموشات

تعداد تماشاگران آثار اکران شده اکبر عبدی به ترتیب سال اکران

بیست فیلم پرتماشاگر اکبر عبدی