سعید راد؛ ضدقهرمان دوست داشتنی

اولین نقش آفرینی سعید راد در فیلم فاتحین صحرا ساخته محمد زرین‌دست در یک نقش کوتاه بود. پس از آن او در فیلم خداحافظ رفیق اولین ساخته امیر نادری حاضر شد که اثر موفقی از آب درآمد. سعید راد تا قبل از انقلاب و طی هشت سال در ۳۴ فیلم سینمایی بازی کرد. او همچنین بعد از انقلاب هم طی ۲۳ سال حضور در ایران، تنها در ۱۳ فیلم سینمایی و چهار سریال تلویزیونی نقش آفرینی کرد. او از سال ۱۳۹۳ تا به امروز در هیچ فیلم سینمایی ایفای نقش نکرده است.

بیشترین همکاری با کارگردانان

سعید راد بیشترین همکاری را با امیر شروان در ۴ فیلم داشت. تیغ آفتاب، دو آقای با شخصیت، همراهان و آقای لر به شهر می‌رود، ۴ فیلمی بودند که او با شروان کار کرد. در رده بعدی در سه فیلم دو فیلمساز ظاهر شد. امیر نادری و عزیزالله بهادری. با امیر نادری در فیلم‌های خداحافظ رفیق، تنگنا و ساخت ایران و با عزیزالله بهادری در فیلم‌های شرف، جدال و گدای اشراف‌زاده همکاری کرد.

مسعود کیمیایی (فیلم سفر سنگ و خط قرمز)، ایرج قادری (هدف و برزخی‌ها)، کامران قدکچیان (کنیز و کمین)، حبیب کاوش (آب و فیلم دادشاه) و محمد صفار (خورشید در مرداب و قاصدک) کارگردان‌هایی هستند که سعید راد در دو فیلم آن‌ها به عنوان بازیگر حضور داشته است. سعید راد همچنین در فیلم‌های کارگردانان مطرحی چون ناصر تقوایی (صادق کرده)، فریدون گله (کافر)، ابراهیم حاتمی‌کیا (چ)، احمدرضا درویش (فیلم دوئل) و ساموئل خاچیکیان (عقاب‌ها)، کمال تبریزی (سریال سرزمین کهن) و مسعود جعفری جوزانی (سریال در چشم باد) ایفای نقش کرده است.

بیشترین همکاری با بازیگران

در میان بازیگران هم سعید راد بیشترین همکاری را با جلال پیشوائیان در شش فیلم (فاتحین صحرا، خداحافظ رفیق، صادق کرده، سالومه، کنیز خط قرمز) و پس از آن با شورانگیز طباطبایی در پنج فیلم (مرد شب، کنیز، خشم و خون، همراهان و گدای اشراف زاده) داشته است. در رده سوم نام جمشید هاشم‌پور (فرمان، خط قرمز، عقاب ها و دادشاه) و حمیده خیرآبادی (کافر، تیغ آفتاب، دو آقای با شخصیت و با عشق مردن) در ۴ فیلم به چشم می‌خورد. سعید راد با چهره‌هایی چون محمدعلی کشاورز (صادق کرده، خورشید در مرداب و برزخی‌ها)، رضا بیک ایمان وردی (فاتحین صحرا، دو آقای با شخصیت و همراهان)، وجستا (فاتحین صحرا، خداحافظ رفیق و صبح روز چهارم)، سپیده (خروس، آب و کمین) و نوری کسرایی (تنگنا، تیغ آفتاب و مسلخ) در ۳ فیلم همکاری کرده است.

بیشترین همکاری با دوبلورها

در میان گویندگان و دوبلورها زنده یاد ایرج ناظریان در بیش از ۶۰ درصد فیلم‌ها به جای سعید راد صحبت کرده است. پس از او زنده یاد چنگیز جلیلوند و منوچهر اسماعیلی به ترتیب در بیست و ده درصد فیلم‌ها صدایشان روی چهره سعید راد نشسته است. زنده یاد حسین عرفانی هم در فیلم برزخی‌ها جای سعید راد صحبت کرده است.

پرفروش‌ترین فیلم‌های بعد از انقلاب

حضور سعید راد در سینمای پس از انقلاب به دو دوره تقسیم می‌شود. او از سال ۱۳۵۸ تا قبل از مهاجرتش (سال ۱۳۶۳) در ۷ فیلم ظاهر شد: مرز، فرمان، خط قرمز، برزخی‌ها، عبور از میدان مین، دادشاه و عقاب‌ها. در این میان برزخی‌ها (ایرج قادری) در سال ۱۳۶۱ و با آنکه از نیمه‌های اکران به دلیل حضور ستاره‌های قبل از انقلاب (محمدعلی فردین، ناصر ملک مطیعی، ایرج قادری و سعید راد) از پرده پایین کشیده شد، با رقم ۸ میلیون تومان پرفروش‌ترین فیلم سال شد.

همین‌طور عقاب‌ها (ساموئل خاچیکیان) آخرین فیلم سعید راد قبل از مهاجرت هم با فاصله زیاد نسبت به دومین فیلم، پرفروش‌ترین اثر سال ۱۳۶۴ شناخته شد و نسبت به میزان تعداد بیننده هم همچنان یکی از پربیننده‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران است.

سعید راد در دومین دوره حضورش در ایران، در سال ۱۳۷۹ ابتدا قرار بود در فیلم رومی و زنگی ساخته ناصر تقوایی بازی کند. حتی بیست دقیقه از این فیلم هم فیلم‌برداری شد اما بنا به دلایلی فیلم دیگر ساخته نشد. پس از این ناکامی، در سال ۱۳۷۹ سعید راد از طرف احمدرضا درویش برای بازی در فیلم دوئل دعوت شد. فیلم دوئل ساخته احمدرضا درویش ضمن اینکه برنده هفت سیمرغ بلورین از بیست و دومین جشنواره فیلم فجر و پنج تندیس زرین از جشن خانه سینما شد، عنوان سومین فیلم پرفروش اکران سال ۱۳۸۳ را از آن خود کرد.

پرفروش‌ترین فیلم‌های قبل از انقلاب

اولین نقش آفرینی سعید راد در فیلمی از مسعود کیمیایی (سفر سنگ) عنوان پرفروش‌ترین فیلم سال ۱۳۵۷ را از آن خود کرد. پیش از این هیچ‌یک از فیلم‌های سعید راد عنوان پرفروش سال را از آن خود نکردند.

بهترین‌های کارنامه سینمایی

در میان ۳۴ فیلمی که سعید راد قبل از انقلاب بازی کرد از مهم‌ترین‌ها و بهترین‌ها می‌توان به فیلم‌های تنگنا (امیر نادری)، صبح روز چهارم (کامران شیردل)، صادق کرده (ناصر تقوایی)، «کافر» (فریدون گله)، سفر سنگ (مسعود کیمیایی) و هدف (ایرج قادری) اشاره کرد. در سینمای پس از انقلاب هم از دوئل (احمدرضا درویش)، خط قرمز (مسعود کیمیایی)، عقاب‌ها (ساموئل خاچیکیان) و چ (ابراهیم حاتمی‌کیا) می‌توان نام برد. از این میان فیلم خط قرمز که سال ۱۳۶۱ ساخته شد تا به امروز هیچ گاه رنگ پرده را ندیده و همچنان توقیف است. قابل ذکر است که نسخه بی‌کیفیتی از این فیلم در اینترنت برای دانلود وجود دارد.

جوایز سینمایی

سعید راد قبل از انقلاب دو جایزه بازیگری گرفت. یکی برای بازی در فیلم صبح روز چهارم (کامران شیردل) از پنجمین دوره جشنواره سپاس (۱۳۵۲) و دیگری برای نقش آفرینی تحسین برانگیزش در فیلم تنگنا (امیر نادری) از ششمین دوره جشنواره سپاس (۱۳۵۳). در سینمای پس از انقلاب هم سعید راد جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد در بخش نگاه نو سی‌امین جشنواره فیلم فجر (۱۳۹۰) را برای بازی در فیلم گیرنده (مهرداد غفارزاده) از آن خود کرد.