کپی‌کار دکورهای خارجی نیستم!
«اسکار صرفا برای خنده ساخته نشده بلکه به دنبال فرهنگسازی است»
در نیمه دوم اولین ماه زمستان قسمت اول برنامه «اسکار» در فیلیمو منتشر شد؛ البته بهتر است بگوییم مهران مدیری، بالاخره از تازه‌ترین ساخته خود که اثری چالش‌محور با ماهیت سرگرمی است، رونمایی کرد. ناگفته نماند که «اسکار» اولین تجربه برنامه‌سازی مهران مدیری خارج از قاب تلویزیون است. همزمان با پخش فصل آخر این برنامه برآن شدیم تا با پیمان قانع طراح صحنه «اسکار» که پیش از این تجربه چندین همکاری با مهران مدیری را داشته است، درباره این برنامه گفت‌وگو کنیم.
- یکی از نقاط قوت «اسکار» که بعضا منتقدان بدان اشاره داشتند، دکور ساده و مینیمال آن است که با حضور ۲ مجسمه اسکار حال و هوای سینمایی پیدا کرده. چه شد که تصمیم گرفتید دکور را به این شکل طراحی کنید؟
پیمان قانع، طراح صحنه برنامه اسکار: ما درباره اسم برنامه رفت‌وآمدهایی داشتیم و چند اسم انتخاب کردیم تا در نهایت با نظر مهران مدیری و دیگر عوامل، عنوان «اسکار» را برگزیدیم و چون این جایزه سینمایی ما به ازای تصویری دارد، طبیعتا سراغ المان اصلی آن را رفتیم و جایزه برنامه را همان در نظر گرفتیم. اما درباره دکور برنامه باید بگویم که در طراحی اولیه قرار بود ۵ تا ۶ لوکیشن متنوع داشته باشیم که تداعی کننده خانه باشد یعنی برای آن سالن پذیرایی، اتاق نشیمن، آشپزخانه و راهرو و بخش حیاط در نظر گرفتیم. در نهایت یک لوکیشن انتخاب کردیم که ماموریت‌ها در آن انجام می‌شود. همچنین نیازمند یک استودیو بودیم چراکه به اتمسفر حضور تماشاچیان و تشویق و خندیدن آنها در فضای کار نیاز داشتیم.
من سعی کردم فضای استودیو و ویلا یک معماری نزدیک به هم پیدا کند انگار که در طبقه بالای ویلا، اتاق مهران مدیری است و از آنجا می‌تواند ماموریت‌ها را ببیند و درباره آن نظر دهد. فرم را هم مانند یک پنت هاوس در نظر گرفتم که دیدی به شهر دارد. در حقیقت از المان‌های به کار گرفته شده در ویلا در فضای استودیو هم بهره بردیم که برای مخاطب پرش ذهنی ایجاد نکند. در فضای دوم کار که طبقه دوم ویلا است یک آسانسور برای ورود مهمانان طراحی کردیم. صحنه اصلی با چیدمانی از میز و صندلی و به شکل ساده است. کنار ورودی هم مجسمه اسکار را به عنوان سر سرای ورودی و نقطه طلایی تصویر قرار دادیم.
- یکی دیگر از نقاط قابل توجه برنامه «اسکار»، استفاده از کنتراست رنگ‌های گرم در قاب‌‌هاست که فضای شیکی را ایجاد کرده و متناسب با رئالیتی‌شوهاست. از جزئیات اینگونه دکور برایمان بگویید.
ما در طراحی سعی کردیم رنگ قالبی را برگزینیم که با همفکری مهران مدیری به سبز کله غازی رسیدیم که هم مستحکم و مقتدرانه است و هم حال و هوای بصری زیبایی به دلیل کنتراست نورها خلق می‌کند. از سوی دیگر به دلیل استفاده از گیاه در چیدمان صحنه به دنبال این بودیم رنگ انتخاب شده کنتراست شدیدی با رنگ گیاهان نداشته باشند و مجموعا وقتی فضا را می‌بینیم، بیشتر تمرکز روی شرکت‌کنندگان باشد و فضا به آنها غلبه نکند. برای انتخاب پرده نیز روی همین کنتراست پیش رفتیم و با تست‌زدن‌های مختلف به رنگ مطلوبی رسیدیم. ناگفته نماند که در وی او دی ها چون با کیفیت مناسبی تصویر پخش می‌شود و مشکل سرور تلویزیون را ندارد، رنگ و نور برایمان مهم بود.
پیمان قانع، طراح صحنه برنامه اسکار: در برنامه‌هایی که من کار کردم نظیر «تی ان تی» یا همین «اسکار» که نمونه خارجی دارد، از دکور آنها کپی نکردم و انگیزه‌ای هم برای این کار نداشتم. دکور را نمی‌شود ایرانیزه کرد چراکه هر دکوری شخصیت منحصربفرد خود را دارد، مهران مدیری هم دنبال کپی نیست
از سوی دیگر باید بگویم که نورپردازی خوبی انجام شد چون در بخش ویلا به سبک نورپردازی فیلم و سریال کار کردیم. خوشبختانه دو دستگی نوری از ویلا به استودیو حس نمی‌شود و فضا یک شکل است که همین مساله باعث شد فضای برنامه شیک و رنگ و جزییات زیادی در تصویر وجود نداشته باشد که باعث خستگی چشم بیننده شود. حتی به این مساله فکر کردیم که اگر مخاطب این برنامه را روی موبایل و یا در لپ تاپ دید آن قدر جزییات و رنگ زیاد نباشد که سوژه‌های اصلی گم شوند.
در انتخاب آکسسوار نیز به این مساله توجه داشتیم که چون شرکت کنندگان بازیگران سینما و تلویزیون هستند، المان‌ها همه سینمایی باشند، از پروژکتور گرفته تا دستگاه آپارات و حلقه‌های فیلم. در حقیقت فضا را آرتیستی و مینیمال پیش بردیم. قاب‌های به کار برده شده در صحنه که از جنس چوب و چرم هستند، بزرگترین المان‌های ما محسوب می‌شوند و دوست داشتم به دلیل شکل و شمایلی که دارد و خنثی بودن آن رنگ سیاه و سفید داشته باشند. از میان تعدادی زیادی هنرمند عکس بازیگران و کارگردانان کمدی را برگزیدیم مانند وودی آلن، لورل و هاردی و… . در بین افراد مشهور از عکس عباس کیارستمی نیز استفاده کردیم چراکه در اسکار کار ویژه‌ای انجام داده است.
- از آنجا که بیشتر اوقات طراحی دکور برنامه‌ها الهام گرفته از مدل خارجی است، برایمان توضیح دهید که آیا این طراحی نیز بر اساس مدل خارجی داشت؟ چه قدر برای ایرانیزه کردن آن تلاش کردید؟
من اصولا از دکور برنامه‌های خارجی کپی نمی‌کنم و معتقد به این نیستم که برنامه کپی دکورش هم باید عینا همان باشد. البته ناگفته نماند که در سری آخر برنامه «دورهمی» صحنه را بر اساس دکور اصلی طراحی کردیم. اما در دیگر برنامه‌هایی که من کار کردم نظیر «تی ان تی» و یا همین «اسکار» که نمونه خارجی دارد، از دکور آنها کپی نکردم و انگیزه‌ای هم برای این کار نداشتم. دکور را نمی‌شود ایرانیزه کرد چراکه هر دکوری شخصیت منحصربفرد خود را دارد و بر اساس میزانسنی که لازم دارد، طراحی در آن اتفاق می‌افتد. مهران مدیری هم دنبال کپی نیست و دوست داشت اتفاق خلاقانه‌ای از سمت خودمان رخ بدهد. شاید فقط نوع چیدمان مجری و دستیار و چهار نفری که رو به رو آنها می‌نشینند، کپی باشد. اما از میز و صندلی گرفته تا رنگ و فرم و دیگر موارد منحصر به فرد است و طراحی برای آن رخ داده. در حقیقت همه موارد از صفر تا صد، از کوچکترین جزییات تا بزرگترین اتفاق، فکر اختصاصی خودش را داشت.
- ساخت این دکور چقدر زمان برد؟ درباره معنا و محتوای آن کمی توضیح دهید.
معمولا برای گروه من زمان اجرای دکور بیشتر از ۱۰ تا ۱۵ روز نیست. چون می‌دانیم چه می‌خواهیم بکنیم و از قبل نقشه و طراحی آن را داریم. دوستانی هم که با ما کار می‌کنند، کارشان طراحی دکور و صحنه است و فعالیت دیگری ندارند. سرعتمان در اجرا خوب است و ۲۰ روزه کارها نصب می‌شود.
من برای تمام کارهایی که در این سالها انجام دادم، توصیف یک خطی دارم. درباره «اسکار» باید بگویم که صحنه آن محل زندگی فردی هنرمند و عشق سینماست. من بعد این همه سال کار کردن به یک بلوغ طراحی در خود رسیدم که هرچه ساده‌تر، زیباتر. البته ساده بودن به شدت سخت و نیازمند تجربه است. خداراشاکرم که این سادگی مورد پسند مخاطب قرار گرفته و برایش جذاب بوده است چراکه بدون اضافه کاری و خودنمایی و صحنه صرفا چشم‌نواز است.
- قاب‌هایی از بزرگان و مشاهیر سینمای ایران که به دیوار آویخته شده، یادآور سری آخر برنامه «دورهمی»ست. دلیل استفاده مجدد از آن چیست؟
در برنامه «دورهمی» من از تصویر آدم‌ها استفاده نکردم بلکه از تصاویر ابنیه تاریخی و طبیعت ایران بهره بردم و سعی کردم از هر شهر یک نماینده حضور داشته باشد. اینجا شخصیت‌ها برای شکل صحنه کارایی داشته و متناسب با فضای کلاسیک با شکل و شمایل مینیمال، ساده و فاخر آن است. یعنی به اصطلاح همان دست فرمان خط فکری ساده و مینیال و دکور کلاسیک را در این فضا رعایت کردیم.
- «اسکار» چندمین همکاری شما با مهران مدیری است؟ چه‌قدر سلیقه‌هایتان به هم نزدیک و چه قدر در کار هماهنگ و همراه پیش می‌روید؟ چه قدر دست شما را برای ایده‌پردازی باز می‌گذارد و چه قدر از نظرات ایشان بهره می‌برید؟
من پیش از «اسکار» در یک سینمایی، دو سریال، سه یا چهار دوره از برنامه «دورهمی» و ۲ کنسرت با مهران مدیری همکاری داشتم. باید بگویم که سلیقه در لحظه اول اتفاق می‌افتد یعنی از همان کار اول و چیزی که به ایشان پیشنهاد دادم و پذیرفت و خوب و منطقی درآمد، هم سلیقگی اتفاق افتاده بود. من هم سلیقه ایشان را فهمیده بودم و هم ایشان متوجه شده بود تصویری که به ایشان ارایه می‌دهم، به فضای ذهنی‌اش نزدیک است. ناگفته نماند که تا قبل از ارایه طرح اولیه دست من باز است و بر اساس سلیقه پیش می‌روم. از سوی دیگر من مهران مدیری را علاوه بر کارگردان، طراح لباس و صحنه نیز می‌دانم و بدون اینکه چالشی با هم داشته باشیم در کار پیش می‌رویم. در حقیقت از ایشان کار یاد گرفتم و حتی وقتی انتقاد کردند، در نهایت به این نتیجه رسیدم که بهتر شده است.
پیمان قانع، طراح صحنه برنامه اسکار: برنامه‌ای ماندگار می‌شود که به شعور مخاطب احترام می‌گذارد و صرفا برای خنده ساخته نمی‌شود. «اسکار» جزو این دسته از آثار قرار می‌گیرد. این برنامه صرفا برای خنده ساخته نشده است
- این روزها بیشتر برنامه‌ها از روی یک مدل اصلی ساخته شده‌اند، به نظر شما چقدر کپی کرد برنامه‌ای از یک مدل اصلی و حتی کپی کردن دکور برنامه‌های پُرمخاطب می‌تواند برای مخاطبان جذاب باشد؟
از نظر من صفر. می‌توان از برنامه‌های تلویزیون مثال زد که بسیاری از برنامه‌هایشان کپی از برنامه‌های خارجی بوده است اما ناموفق بودند. چراکه بدون توجه به محتوا و فرهنگ، اسم برنامه را عوض و آن را اجرا کردند. یک زمان ما برنامه «ماه عسل» را بدون اینکه از کسی کپی کنیم، ساختیم و بعد پاکستان از روی ما کپی و شبیه آن را تولید کرد. ایده گرفتن خوب است اما اینکه چگونه پردازش و ایرانیزه کنیم تا جواب دهد، مهم است. یکی از نمونه‌های موفق آن بازی مافیاست که درام زیبایی بین افراد خلق کرده است.
- چه قدر طراحی صحنه برنامه‌ها و رئالیتی‌شوهای مختلف ایرانی و خارجی را دنبال می‌کنید و از آن الهام می‌گیرید؟
تا آنجا که وقت داشته باشم، آنها را دنبال می‌کنم اما اینکه طراحی صحنه خاصی را دنبال کنم، نه. فضای طراحی خودم مینیمال و رنگ‌های کم است و برنامه‌های فرانسوی را بیشتر دوست دارم چون ذاتا شکل و شمایل هنری‌تری دارند. از سوی دیگر دکور برنامه‌های آمریکایی را خیلی نمی‌پسندم چراکه مثل دکورهای عربی شلوغ است.
- به عنوان یک مخاطب برایمان بگویید که برنامه «اسکار» بر اساس کدام ویژگی‌ها می‌تواند مخاطب را با خود همراه کند و برایشان جذاب باشد؟
شاید در حال حاضر برنامه‌های طنزی که باعث شادی مخاطب می‌شود، با اقبال بیشتری روبه‌روست. اما برنامه‌ای ماندگار می‌شود که به شعور مخاطب احترام می‌گذارد و صرفا برای خنده ساخته نمی‌شود. «اسکار» جزو این دسته از آثار قرار می‌گیرد. این برنامه صرفا برای خنده ساخته نشده است، می‌توان آن را با خانواده دید و به دنبال فرهنگسازی است. به عنوان مثال کتاب معرفی می‌کند و از مخاطب می‌خواهد از پلاستیک استفاده نکند و… در حقیقت گفتگویی که شکل می‌گیرد و یا ماموریت‌هایی که شرکت کنندگان انجام می‌دهند صرفا طنز برای طنز نیست بلکه ما سعی کردیم یک برنامه طنز فرهنگی بسازیم و فرهنگ را یک پله ارتقا دهیم.
- سخن پایانی…
اصل اول برنامه‌هایی که ساخته می‌شود، احترام به مخاطب است. در حال حاضر که VODها روی کار آمدند و مخاطب برای تماشای یک برنامه زمان می‌گذارد و هزینه می‌کند، باید اثری بسازیم که شایسته آن باشد. امیدوارم از این دست برنامه‌ها با مدل‌های مختلف بیشتر ساخته شود. ناگفته نماند که مخاطبان در وی‌اودی‌ها به دنبال مسابقه هستند. شاید اگر «ماه عسل» در وی‌اودی ساخته شود، خیلی مخاطب جذب نکند در حالی که در تلویزیون مورد استقبال قرار گرفت. بهتر است مدیران وی او دی به گروه‌ها و برنامه سازان موفقی که در تلویزیون کار می‌کردند، میدان دهند تا آنها بتوانند برنامه خلاقانه و پُرمخاطب بسازند. در حقیقت خوب است که در انتخاب برنامه‌سازان بیشتر دقت شود چراکه جای خیلی از برنامه‌ها در وی او دی خالی است.
