چند حقیقت سرگیجه‌آور درباره فیلم سرگیجه
۹ می سالگرد اکران این فیلم درخشان آلفرد هیچکاک است
فیلم سرگیجه اگرچه در زمان اکران فروش قابل توجهی نداشت، اما به‌مرور و با سرعتی آرام تبدیل شد به یکی از مورد احترام‌ترین فیلم‌های کارگردانش «آلفرد هیچکاک» کبیر و در طول یک دهه گذشته موفق شد با سبقتی آرام از فیلم «همشهری کین»، به بهترین فیلم تاریخ سینما از نگاه منتقدان تبدیل شود.
همشهری کین ۵۰ سال صاحب این افتخار بزرگ بود، ولی گویی منتقدان جدید وجوه تازه و قابل ستایش دیگری در سرگیجه یافتند و فیلم را از نو کشف کردند. سرگیجه یک تریلر بی‌نقص هیچکاکی است با بازی «جیمز استوارت» و «کیم نواک»، درباره یک کارآگاه پلیس که فوبیای ارتفاع دارد و از طرف شخصی برای تحقیق در مورد همسر آن شخص اجیر می‌شود. به مناسبت سالگرد اکران این شاهکار می‌خواهیم ۷ حقیقت درباره فیلم سرگیجه به شما بگوییم که احتمالا تابه‌حال نشنیده‌اید.
تقصیرها افتاد گردن جیمز استوارت
فیلم سرگیجه در زمان اکران توسط منتقدها فهمیده نشد، تنها ۲.۵ میلیون دلار فروش کرد و با توجه به عملکرد سایر فیلم‌های هیچکاک، یک «شکست تمام‌عیار» نام گرفت. هیچکاک که از سرنوشت شاهکارش ناامید شده بود، پیری ظاهر جیمز استوارت را دلیل شکست فیلم دانست. استوارت که در ۳ فیلم قبلی استاد هم ظاهر شده بود، زمان بازی در سرگیجه ۵۰ سال داشت و به‌زعم هیچکاک برای عشق و عاشقی با کیم نوواک ۲۵ ساله زیادی پیر بود!
ترفند نبوغ‌آمیز هد در فیلم سرگیجه
«ادیث هد» طراح لباس نابغه که طراحی لباس فیلم سرگیجه را بر عهده داشت، سر پوشاندن آن لباس خاکستری مشهور با کیم نوواک به اختلاف نظر خورده بود. هد به نوواک توضیح می‌داد که هیچکاک مانند یک نقاش، تصاویر فیلم‌هایش را نقاشی می‌کند و بنابراین رنگ نقش کلیدی و مهمی در فیلم‌های او دارد.
نوواک زیر بار نمی‌رفت و هد هم آدمی نبود که به بازیگر باج بدهد، سرانجام وقتی هیچکاک طرف هد را گرفت، نوواک ماجرا را قبول و بعدها اعتراف کرد که ترفند هد برای استفاده از این رنگ عالی بوده و توانسته حس افسردگی و نارضایتی زیادی در او ایجاد کند. حسی که قرار بود در کاراکتر نوواک در فیلم هم برجسته باشد.
ورا مایلز و فرصتی که از دست رفت
ورا مایلز نخستین گزینه برای بازی در فیلم بود، اما هیچکاک به توانایی او برای ستاره شدن شک داشت و دست‌ودلش به بازی دادن او نمی‌رفت. مایلز بازیگری نبود که خودش را در اختیار کارگردان بگذارد و هیچکاک هم اساسا برای بازیگران ارزش هنری قائل نبود و آن‌ها را مجریانی می‌دانست که باید اوامر کارگردان را اجرا کنند.
البته مایلز تا مرحله تست لباس و گریم هم پیش رفت، ولی هیچکاک روزی برحسب تصادف فیلمی از یکی از رقبایش را تماشا کرد که کیم نوواک در آن بازی می‌کرد و با دیدن آن فیلم تصمیم گرفت نوواک را جای مایلز بازی دهد.
کشف هیچکاک زمان فیلمبرداری فیلم سرگیجه
در فیلم سرگیجه صحنه‌ای انحراف‌آمیز وجود دارد که در آن نوواک به شکل زن مرده‌ای که جیمز استوارت به آن علاقه داشته لباس می‌پوشد، چرا که می‌خواهد تمایل جنسی استوارت را به خودش جلب کند. هیچکاک در مصاحبه‌ای با «فرانسوا تروفو» کارگردان شهیر فرانسوی گفته بود که در حین فیلمبرداری فهمیده بود یک نوع انحراف جنسی به نام «نکروفیلیا» (مُرده‌خواهی) وجود دارد و تصمیم گرفته بود از این تمایل تکان‌دهنده و رقت‌انگیز در فیلم استفاده کند.
به نام هیچکاک، به کام هیچکاک
فیلم سرگیجه یک ترفند فیلمبردای جدید به دنیای سینما معرفی کرد: زومِ دالی. در این ترفند دوربین در حالی‌که روی پایه (دالی) از سوژه دور می‌شود، همزمان روی سوژه زوم می‌کند و به این ترتیب انگار سوژه ثابت است و پس‌زمینه دارد حرکت می‌کند.
مبدع این ترفند را هیچکاک می‌دانند، اما صاحب این ایده یکی از دستیاران فیلمبردار فیلم به نام «اروین رابرتز» بود که نه تنها نامش در عنوان‌بندی هم نیامد، که شاهکارش هم به اسم هیچکاک و «کلی والاس» مدیر فیلمبرداری فیلم تمام شد.
پاریس نه، سان‌فرانسیسکو!
لوکیشن اصلی قصه در رمانی که فیلم از آن اقتباس شده است پاریس بود. اما استاد اعتقاد داشت که سان‌فرانسیسکو جالب‌تر است. راست هم می‌گفت. سان‌فرانسیسکو با خیابان‌های سرگیجه‌آور شهر و چشم‌انداز تپه‌ای‌اش، لوکیشنی کاملا مطابق با مضامین فیلم داشت. در شهر پستی و بلندی‌های فیزیکی شدیدی وجود داشت که برای هرکسی که دچار آکروفوبیا (ترس از ارتفاع) بود وحشتناک بود.
ماکت برج به جای برج در فیلم سرگیجه
قبل از فیلمبردای صحنه مشهور سقوط «مادلین» از برج، دختر تهیه‌کننده برج ناقوس بسیار مناسبی را در کالیفرنیا شناسایی کرده و به هیچکاک پیشنهاد داده بود. اما برج دچار آتش‌سوزی شد. هیچکاک و تیمش مجبور شدند ماکت برج را با مقیاس‌های واقعی در داخل استودیوی پارامونت بسازند و صحنه را با استفاده از حقه‌های سینمایی فیلمبردای کنند تا لوکشین کاملا واقعی به نظر برسد.
