فیلم مهمی که ساخته نشد؛ کلئوپاترا از استیون سودربرگ

سومین پروژه سینمایی نافرجامی که از مطالب کتاب سال ۲۰۲۱ جاشوا هال با نام «پنجاه فیلم برتری که هرگز ساخته نشدند» برای شما انتخاب کرده‌ایم، فیلمی با عنوان «کلئوپاترا سه‌بعدی» است که روزی روزگاری استیون سودربرگ زبردست و خلاق می‌خواست با بازی ستارگانی چون کاترین زتا-جونز، هیو جکمن و ری وینستون بسازد. خودتان جزییات این پروژه کنجکاوی‌برانگیز را مطالعه کنید که راه به جایی نبرد.

بهترین فیلم های تاریخی سینما

سودربرگ چه‌طور شیفته کلئوپاترا شد؟

استیون سودربرگ مدت‌ها پیش از روزگاری که فیلمسازی با «آی‌فون» را بارها و بارها تجربه کند، میل وافری به گسترش مرزهای سینمایی داشت و این موضوع در فیلم‌های مختلفش دیده می‌شد، از درام معمایی حباب Bubble تا بلاک‌باسترهای سرقتی‌اش با شخصیت دنی اوشن و یاران او. پس تعجبی ندارد که این فیلمساز تحسین‌شده و برنده معتبرترین جوایز سینمایی جهان – که یکی از متنوع‌ترین کارنامه‌ها با سبک‌های مختلف و متمایز را هم در صنعت فیلمسازی داشته و دارد – در سال ۲۰۰۸ می‌خواست محدوده‌های ژانر موزیکال را با یک فیلم موزیکال سه‌بعدی رویدادمانند بر اساس زندگی کلئوپاترا بسط دهد.

اولین فیلم بلند سودربرگ با نام «جنسیت، دروغ‌ها و نوار ویدیو» منتقدان و طرفداران سراسر جهان را حیرت‌زده کرد و جایزه ارزشمند نخل طلای کن ۱۹۸۹ را برنده شد. او در آن زمان فقط ۲۶ سال داشت. بجز نخل طلا، جیمز اسپیدر هم جایزه بهترین بازیگر کن را دریافت کرد. این تریلر دراماتیک که درباره سرکوب جنسی، روابط خاص خانوادگی و مجموعه عظیمی از ویدیوها است، نامزد اسکار فیلمنامه اریژینال، نامزد جوایز بفتای بهترین فیلمنامه و بازیگر زن مکمل (برای لورا سن جاکومو) و نامزد سه جایزه گلدن گلوب فیلمنامه و بازیگر زن اصلی (اندی مک‌داول) و بازیگر زن مکمل (جاکومو) نیز شد.

همان طور که می‌توانید تصور کنید، چنین موفقیت ناگهانی‌ای باعث توجه‌ها، فشارها و انتظارهای بسیار زیادی می‌شود. گاهی وقت‌ها این موارد به‌زیبایی راه یک فیلمساز مؤلف را هموار می‌کنند و در باقی موارد، نتیجه می‌شود سه فیلمی که سودربرگ پس از آن ساخت: کافکا (۱۹۹۱)، پادشاه تپه (۱۹۹۳) و زیر (۱۹۹۵) که همگی از نظر تجاری و انتقادی شکست خوردند اما به طور طبیعی در ادامه آثار کارنامه یک مؤلف قرار می‌گرفتند و از استعدادها و توانایی‌های او نشان دارند. با وجود این، موفقیت‌های پرشمار سودربرگ در راه بودند.

او ابتدا خارج از دید Out of Sight را در سال ۱۹۹۸ ساخت که اقتباسی از کتاب اِلمور لِنِرد بود و آغاز همکاری‌های متعدد او با جرج کلونی شد؛ فیلمی که منتقدان را دوباره به تحسین واداشت و یک بار دیگر سودربرگ را مطرح کرد. سپس، دو موفقیت بزرگ سودربرگ با فیلم‌های ارین براکوویچ Erin Brockovich و قاچاق Traffic در سال ۲۰۰۰ رقم خورد که هر یک در ۵ رشته نامزد جوایز اسکار شدند و هر دو او را نامزد اسکار بهترین کارگردانی کردند تا خودش یکی از رقبای خود در مراسم آکادمی باشد و در نهایت هم بر خودش غلبه کند! «ارین براکوویچ» جوایز بازیگری اسکار، بفتا، گلدن گلوب و اتحادیه بازیگران را نصیب جولیا رابرتز کرد و «قاچاق» برنده چهار جایزه اسکار شد، از جمله اسکار بهترین کارگردانی برای سودربرگ.

سودربرگ پس از این موفقیت‌ها، با بازسازی «یازده یار اوشن» موفقیت در گیشه را هدف خود قرار داد. این فیلم به‌قدری موفق شد که فرنچایز خود را با قسمت‌های بعدی «دوازده یار اوشن» (۲۰۰۴)، «سیزده یار اوشن» (۲۰۰۷) و نسخه زنانه «هشت یار اوشن» (۲۰۱۸) شکل داد. سودربرگ در میان این فیلم‌های عامه‌پسند در سال ۲۰۰۲ سولاریس Solaris آندری تارکوفسکی را بازسازی کرد، در سال ۲۰۰۵ حباب را ساخت که پیش از این به آن اشاره شد (فیلمی که دست‌کم در کارنامه سودربرگ منحصربه‌فرد بود چون به طور کامل بدون یک فیلمنامه عادی فیلمبرداری شد و به طور کامل از بازیگران غیرحرفه‌ای بهره برد) و در ۲۰۰۶ هم عاشقانه تاریخی آلمانی خوب The Good German را با بازی‌های کلونی/ کیت بلانشت ساخت. او تا سال ۲۰۰۸ در کارنامه تقریباً دودهه‌ای خود، ژانرهای بسیاری چون درام، رمانس، فیلم تجربی، فیلم سرقتی، کمدی، اکشن، علمی‌خیالی و تاریخی را تجربه کرده و آماده بود با موزیکال «کلئوپاترا» تجربه تازه‌ای را به کارنامه‌اش اضافه کند (ژانرهای موزیکال، ترسناک و وسترن سه ژانر مهم باقی مانده برای سودربرگ بودند که هنوز فیلمی از آن‌ها در کارنامه او نبود. البته سودربرگ فیلم ترسناک روان‌شناختی را در سال ۲۰۱۸ با دیوانه Unsane تجربه کرد).

کلئوپاترا سودربرگ قرار بود چگونه باشد؟

پس از ساخت چند فیلم دیگر در میان آثاری که به آن‌ها اشاره شد، مثل خبرچین The Informant!، چه Che و تجربه دوست دختر The Girlfriend Experience، اعلام شد که سودربرگ با فیلم بعدی‌اش «کلئوپاترا سه‌بعدی» به روزگار مصر باستان سفر خواهد کرد. کاترین زتا-جونز برای ایفای نقش کلئوپاترا در نظر گرفته شده بود و هیو جکمن هم قرار بود نقش عاشق او یعنی مارک آنتونی را بازی کند؛ و ری وینستون هم برای بازی در نقش ژولیوس سزار انتخاب شده بود. قرار بر این بود که موسیقی متن فیلم را نیز گروه موسیقی «ایندی راک» امریکایی «گایدد بای وویسِز» تصنیف کنند که جیمز گریئر، بیس‌نواز سابق آن‌ها فیلمنامه را نوشته بود (او بعدها فیلمنامه «دیوانه» را برای سودربرگ نوشت). بزرگ‌ترین و هیجان‌انگیزترین جنبه فیلم هم این بود که می‌خواستند آن را به صورت سه‌بعدی فیلمبرداری کنند. سودربرگ در گفت‌وگویی با «اسکوائر» در سال ۲۰۰۹ از شور و هیجان خود برای ساخت یک «موزیکال مفرح» گفته بود و همین طور احیای «مهارت فنی» یک موزیکال زنده.

آینده «کلئوپاترا سه‌بعدی» به اندازه گردن‌بند طلایی کلئوپاترا درخشان به نظر می‌رسید تا این‌که…

چه شد که ساخته نشد؟

هیو جکمن اوایل سال ۲۰۰۹ از پروژه کناره‌گیری کرد چون زمان‌بندی فیلمبرداری «کلئوپاترا سه‌بعدی» با سایر برنامه‌ها و تعهدات او تداخل پیدا کرد؛ و به همین سادگی، این پروژه سینمایی بدون سرمایه‌گذار، بدون بازیگر ستاره‌ای که نقش مارک آنتونی را بازی کند و بدون پخش‌کننده، دوباره از فهرست اولویت‌های تولید کنار گذاشته شد؛ و از آن زمان تا امروز همان جا باقی مانده است یا دست‌کم نسخه سینمایی آن دچار چنین سرنوشتی شده است. در سال ۲۰۱۲ خبر رسید که زتا-جونز و سودربرگ در حال برنامه‌ریزی اجرای نمایش آن در برادوی هستند اما پس از آن، درباره این پروژه هم خبری شنیده نشد. سودربرگ و زتا-جونز بعدا در سال ۲۰۱۱ در تریلر شیوع Contagion با یکدیگر همکاری کردند.