استن لورل؛ مالک آن لبخند کشدار
۲۳ فوریه سالمرگ این اسطوره کمدی است
گزاف نیست اگه «لورل» و «هاردی» را مشهورترین زوج سینمایی تاریخ قلمداد کنیم. کمدینهایی که پایهگذار یکی از موثرترین فرمولهای سینمایی کمدی تاریخ بودند: دو رفیق با ویژگیهای شخصیتی بسیار متفاوت. یکی چاق و احساساتی و زودجوش، دیگری خونسرد و صبور. این فرمول بعدها به کرات در سینما مورد تقلید قرار گرفت. «چیچو و فرانکو»، «ابوت و کاستلو» و «باد اسپنسر و ترنس هیل» نمونههای خارجی مشهور آن بودند و در سینمای ایران هم میتوان به زوجهای «فردین-ظهوری» یا «بیکایمانوری-میری» اشاره کرد که با تکیه به همین فرمول فرد جدی- فردی لوده توانستند سالها مردم جهان را سرگرم کنند.
برگردیم سر چاقولاغر دوستداشتنی. امروز سالروز درگذشت «استن لورل» است. کمدین مشهور انگلیسی که همراه با یار دیرینهاش چندین نسل را خنداند و سرانجام ۵۷ سال پیش در سن ۷۴ سالگی از دنیا رفت. به مناسبت سالمرگ او قصد داریم بخشهای مهم زندگیاش را مرور کنیم.
استن لورل با نام «آرتور استنلی جفرسون»، در ۱۸ ژوئن سال ۱۸۹۰ در انگلستان به دنیا آمد. والدین لورل نیز هردو در عرصه نمایش فعال بودند و او خیلی زود حضورش روی صحنههای نمایش را به عنوان یک کمدین در نمایشهای کمدی-موزیکال آغاز کرد.
- کلاه شاپوی مضحک لورل یکی از مشخصههای بارز اویی بود که توسط مربی «چارلی چاپلین» تعلیم میدید و خود از چاپلین الگوبرداری میکرد. آنها همکلاسی بودند و سبک کمدی بزنبکوبی خود را از مربی مشترکی به نام «فرد کارنو» آموختند.
- استن لورل که از جادوی سینما آگاه شده بود، همزمان با چاپلین به آمریکا سفر کرد تا کارش را در استودیوهای فیلمسازی هالیوود آغاز کند. او قاعدتا باید به خدمت سربازی میرفت، اما بهخاطر وضعیت شنواییاش از خدمت معاف شد و با خیال راحت هنر را پی گرفت.
- او از سال ۱۹۱۶ تا ۱۹۱۸ با «بالدوین» و «آلیس کوک» همکاری کرد و با آنها به اجرای برنامه پرداخت. او همچنین نخستین بار در فیلم کوتاه «سگ خوششانس» در سال ۱۹۲۱ کنار الیور هاردی قرار گرفت.
- استن لورل پس از آشنایی با «می دالبرگ» و اجرای برنامه در کنار او، به پیشنهاد دالبرگ نام هنری خود را به لورل تغییر داد.
- علیرغم همبازی شدن با هاردی در فیلم سگ خوششانس، او همچنان در کنار دالبرگ کارش را ادامه میداد تا سال ۱۹۲۲ در دو فیلم کوتاه سینمایی ظاهر شد.
- در سال ۱۹۲۴، استن لورل یک بازیگر تماموقت سینما شد. او قراردادی برای بازی در ۱۲ فیلم کوتاه امضا کرد و به آرامی از ارتباط خود با دالبرگ فاصله گرفت.
- در سال ۱۹۲۶ و پس از عقد قرارداد با استودیوی مشهور «هال روچ»، لورل نویسندگی و کارگردانی را هم شروع کرد. او کارگردان یکی از فیلمهای رفیق آیندهاش هاردی بود.
- سرانجام سال سرنوشتساز ۱۹۲۷ فرا رسید! لورل و هاردی در کنار هم بازی در فیلمهای کوتاه سینمایی را شروع کردند و در چند کمدی مشهور مثل «سوپ اردک» و «با عشق و هیس» کنار هم ظاهر شدند. واکنش تماشاگر به شیمی شکلگرفته بین این زوج مثبت بود و شاخکهای تهیهکنندگان را تیز کرد. آینده از آن لورل و هاردی بود.
- موفقیت آنها در جذب مخاطب «عظیم» بود و ورود سینما به دوران مصوت نه تنها کارشان را از سکه نینداخت، که باعث رونق بیشتر آن شد.
- دهه ۳۰ میلادی پرکارترین دهه حرفهای لورل و هاردی بود. آنها که دیگر خیلی پایه وابستگی به استودیوهای مشهور نبودند، در سال ۱۹۳۱ در نخستین فیلم بلندشان به نام «مارا ببخش» حضور پیدا کردند.
- موفقیتهای آنان در این دهه طوفانی، به کسب اسکار بهترین فیلم در سال ۱۹۳۲ برای فیلم «جعبه موسیقی» منجر شد.
- شروع دهه ۴۰ مساوی بود با دوران حضیض این دو عزیز! علیرغم قرارداد چربوچیلی که با کمپانی فاکس قرن بیستم بسته بودند، فیلمهای تولیدیشان موفقیت دندانگیری کسب نکرد. آنها که از تولید پیاپی خسته شده بودند، تصمیم گرفتند برای رفع خستگی برگردند به عرصه تئاتر.
- تور نمایشهای کمدی-موزیکال آنها در انگلستان با موفقیت خیرهکنندهای روبرو شد و حتی «جرج ششم» و «ملکه الیزابت» را هم به سالنهای نمایش کشاند.
- در دهه ۵۰ وضعیت سلامتی لورل رو به افول بود. هاردی چند پروژه تکی کار کرد و آنها یکبار دیگر به هم پیوستند، اما نتیجه حضورشان در فیلم فرانسوی «Atoll K» فاجعهآمیز بود و باعث شد چاق و لاغر برگردند سراغ تورهای نمایشی. وضعیت سلامت لورل و غیبت او در بسیاری از اجراها، این اجراها را هم ناکام گذاشت.
- مرگ هاردی عزیز در سال ۱۹۵۷ لورل را افسرده و ویران کرد. او ضمن خداحافظی از تئاتر و سینما، در ۸ سال پایانی زندگیاش بدون هاردی در هیچ اثری حاضر نشد.
- لورل در سالهای پایانی زندگی جایزه اسکار یک عمر فعالیت هنری را بهخاطر حضور در ۱۹۰ فیلم گرفت و دوره بازنشستگیاش را به آرامی در کالیفرنیا به نامهنگاری با طرفدارانش گذراند.
- استن لورل در ۲۳ فوریه ۱۹۶۵ در سن ۷۴ سالگی درگذشت. او در ۱۹ فوریه دچار حمله قلبی شد و سرانجام چهار روز بعد تسلیم از کار افتادگی قلب رنجورش شد. در تشییعجنازه او کمدینها و بازیگران بزرگی از جمله «باستر کیتون» حضور پیدا کردند.