قصه گیجگاه بسیار ساده و مشخص است
«تلاش کردم حرفی بزنم که به درد جامعه امروز بخورد»
«آشنایی زنی به نام مهتاب و مردی به نام حسن خشنود، شبیه قصه‌هاست، شبیه زندگی، شبیه سینما، شبیه روزگاری که خوش می‌گذشت…» آنچه که خواندید خلاصه داستان فیلم سینمایی «گیجگاه» به کارگردانی عادل تبریزی است که نخستین بار در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. حالا پخش این فیلم در فیلیمو بهانه‌ای شد تا با عادل تبریزی گفت‌وگویی کوتاه داشته باشیم.
- به نظر می‌رسد داستان‌های فرعی و موقعیت‌های داستانی متعدد، به پیرنگ اصلی فیلم گیجگاه ضربه زده و آن را نحیف و کمرنگ کرده است، به گونه‌ای که دیر راه می‌افتد. چه قدر این داستان‌های فرعی نیاز بود؟ اگر به عقب برگردید باز هم این داستان‌های فرعی را در فیلم می‌گنجانید؟
عادل تبریزی، کارگردان فیلم گیجگاه: اجازه بدهید با حرفتان مخالفت کنم. حدود ۳ سال و نیم از ساخت «گیجگاه» می‌گذرد و بازخوردهای منتقدان و مردم و حضور اثر در جشنواره‌های مختلف نشان داد که این داستان‌های فرعی نیاز بود و لطمه‌ای به اصل فیلم وارد نکرد. قصه «گیجگاه» بسیار ساده و مشخص و به اصطلاح رو است و اساسا داستانی‌های فرعی جدا از اثر نیست و در جهت پیشبرد مفهوم و تحلیل فیلم است. در حقیقت ما در این اثر با یک کاراکتر استوار و اساطیری که برای خود آیین و سبک و سیاقی در زندگی دارد، رو به رو بودیم که باید تا انتهای قصه و مسیری که می‌پیماید، برای آن خرده داستان تعریف می‌کردیم تا در داستان اصلی را تکمیل کند.
- البته ناگفته نماند که فیلم سعی دارد با ردیف کردن موقعیت‌هایی بامزه که پر است از ارجاع به فیلم‌ها و زندگی مردم در دهه هفتاد، این خلأ را پوشش دهد. چه قدر توانستید به آن دهه نزدیک شوید؟
هدف من خلق موقعیت بامزه نبود. «گیجگاه» در سبک و زندگی دهه ۷۰ و با جزئی‌نگری به آن دهه که در سینمای ایران کمتر بدان پرداخته شده، است و تلاش کردم حرفی بزنم که به درد جامعه امروز بخورد و در تقابل با آن قرار بگیرد. اصلا در زمان نوشتن فیلمنامه به این فکر نمی‌کردیم که موقعیت بامزه خلق کنیم و یک اثر بامزه بسازیم. اتفاقا حامد بهداد زمانی که فیلمنامه را خواند، گفت که اگر این اثر قصدش این بود که تنها یک اثر نوستالژیک و بامزه باشد، من بازی نمی‌کردم. کارکرد این فیلمنامه و حرف آن اتفاقا برای جامعه امروز است. ناگفته نماند که این فیلم سینمایی درباره مساله قهرمان در جامعه و سینما حرف تازه‌ای برای گفتن دارد.
عادل تبریزی: حامد بهداد در هر پروژه‌ای که حضور پیدا می‌کند، نبض آن پروژه را در دست می‌گیرد، چراکه هنرمندی به شدت آگاه و باسواد است و در بازیگری نسبت به پلان به پلانی که می‌خواهد بازی کند، تحلیل و درک دارد
- از ترکیب بازیگران این اثر برایمان بگویید. شخصیت‌‌های فیلم به صورت مستقل و مجزا جذاب‌اند و هرچه بازیگرها برای ایفای نقش بیشتر فاصله گرفته باشند از از تصور ذهنی مخاطب و کارهای قبلی خود، بیشتر هم به چشم می‌آیند. در صدر هم حامد بهداد قرار دارد که توانسته توانایی‌های بازیگری خودش را به رخ بکشد و نبض فیلم را در دست بگیرد.
حامد بهداد در هر پروژه‌ای که حضور پیدا می‌کند، نبض آن پروژه را در دست می‌گیرد، چراکه هنرمندی به شدت آگاه و باسواد است و در بازیگری نسبت به پلان به پلانی که می‌خواهد بازی کند، تحلیل و درک دارد. من در «گیجگاه» تلاش کردم رویکرد متفاوتی به بازیگران داشته باشم تا به بازی‌های متفاوتی برسیم؛ از حامد بهداد تا باران کوثری و دیگر بازیگران فیلم که خوشبختانه معدل خوبی از انتخاب‌هایم گرفتم.
- «گیجگاه» نمی‌خواهد شبیه به «نهنگ عنبر» شود و بیشتر از آنکه یک کمدی باشد، یک تجدید خاطره دلنشین است.
هدف من صرفا تجدید خاطره نبوده است و این اثر را یک ملودرام خانوادگی شیرین می‌بینم تا فیلمی کمدی.
- آیا شما به عنوان فیلمساز قصد داشتید از یک سینمای از دست رفته حرف بزنید؟
صحبت درباره سینمای از دست رفته، مربوط به بخشی از فیلم است. ما بیشتر قصد داشتیم درباره از دست رفتن عشق، از خود گذشتگی، ایثار و اخلاق در بطن روابط اجتماعی انسان‌ها حرف بزنیم؛ اینکه چه قدر بیان این مسایل در سینما مهم بوده است.
- اثری که ساخته‌اید، تاریخ انقضا دارد یا تماشای آن برای هر زمان مناسب است؟
«گیجگاه» اساسا تاریخ انقضا ندارد و از آنجا که این فیلم درباره ایثار، از خودگذشتگی و انسانیت صحبت می‌کند، سال‌های سال هم بگذرد حرفش تازه می‌ماند.
- نمایش عمومی «گیجگاه» در سینما را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا به آن چیزی که در ذهن داشتید، رسیدید؟ چرا این اثر پس از ۳ سال اکران شد؟
البته شیوع ویروس کرونا، اتفاقات سیاسی و بسیاری از مسایل دیگر دست به دست هم داد که این اثر دیرتر به اکران عمومی برسد. نمایش عمومی «گیجگاه» زمانی اتفاق افتاد که سه اثر کمدی موفق نظیر، «هتل»، «فسیل» و «شهر هرت» روی پرده سینماها بودند. خداراشاکرم که فیلم دیده شد، مخاطب خودش را پیدا کرد و فروش خوبی داشت.
- اگر بخواهید از مخاطب دعوت کنید این اثر را در فیلیمو ببیند، می‌گویید به چه دلیل؟
«گیجگاه» اثری است که حال خانواده را خوب می‌کند و حرف‌هایی می‌زند که شاید کمتر در دل جامعه شنیده می‌شود.
- «گیجگاه» چه تجربه‌ای را برای شما رقم زد؟
من در تجربه نخستین اثر سینمایی‌ام موفق شدم دلی‌ترین و حسی‌ترین فیلمم را خلق کنم و همان اثری بود که دوست داشتم بسازم پس به ساخت آن افتخار می‌کنم.
