می‌خواستیم فیلم قهرمان به زندگی عادی نزدیک شود
فیلم قهرمان بر خلاف عنوانش، کوچک‌ترین ارتباطی با فیلم‌های ابرقهرمانی این سال‌ها ندارد؛ و درامی است که به‌تدریج تاثیرش را بر تماشاگر می‌گذارد و حرف و نگاه بامعنای خود را با مخاطبان در میان می‌گذارد؛ فیلمی که نمونه تمام‌عیاری از خطرها و مزایای فیلمسازی به سبک مستند است. به‌سادگی می‌شود گفت که «قهرمان»، فیلم ضدابرقهرمانی یا ضدقهرمانی سال ۲۰۲۱ است؛ فیلمی که اصغر فرهادی می‌گوید نتیجه تلاش قهرمانانی است که روی جلوه‌های دیجیتال آن حسابی وقت گذاشتند و کار کردند. او در این خصوص در میزگرد «ایندی‌وایر» که کارلوس آگیلار به عنوان منتقد، آن را اداره کرد، گفت: «گروهی که در مرحله پس از تولید با ما همکاری کردند، کارشان را خیلی خوب انجام دادند؛ به‌گونه‌ای که هیچ‌کس نمی‌تواند تصورش را بکند که در این فیلم از جلوه‌های بصری استفاده شده است.»
اینجا ترجمه این گفت‌وگوی خواندنی را مشاهده می‌کنید.
فرهادی در این میزگرد به همراه راین فرزاد مترجم، هایده صفی‌یاری تدوینگر و علیرضا قاضی به عنوان مدیر فیلمبرداری «قهرمان» حضور داشت. یکی از لحظه‌هایی که در آن از فناوری دیجیتال استفاده شده، صحنه شلوغی است که فرهادی نمی‌خواست ماسک‌های جلوگیری از انتقال کووید-نوزده در فیلم دیده شوند: «ما در بازار فیلمبرداری می‌کردیم و آدم‌های معمولی زیادی در رفت‌وآمد بودند که همگی ماسک بر چهره داشتند. ما فقط تصاویرمان را ضبط کردیم و پس از اتمام کار فیلمبرداری، ماسک‌ها را از روی چهره‌ها برداشتیم؛ به‌گونه‌ای که هیچ‌کس متوجه نمی‌شود این آدم‌ها ماسکی بر صورت داشته‌اند. این اتفاق واقعاً مرا خوش‌حال کرد.» فرهادی در ادامه می‌گوید: «و همین طور صحنه پایانی فیلم که ما از داخل زندان و از میان در، بیرون را می‌بینیم؛ این صحنه هم با جلوه‌های بصری خلق شده است و واقعی نیست.»
اصغر فرهادی: فیلم‌هایی که اکشن زیادی دارند و حرکت‌شان در سطح و لایه‌های بیرونی جریان دارد، احتمالاً آسان‌تر از آثاری هستند که بیش‌تر اتفاق‌های آن‌ها در درون روی می‌دهند و خیلی چیزها در پس فضایی مبهم جریان دارند. ما می‌خواستیم به ریتمی برسیم که تماشاگری که هر هفته به سینما نمی‌رود هم فیلم را دوست داشته باشد
فرهادی از همان زمان نگارش فیلمنامه به گروه فنی و هنرمندان پشت دوربین فیلم خود فکر کرده بود و با آن‌ها در تماس بود. او در این باره چنین توضیح می‌دهد: «موضوعی که مرا درباره این داستان واقعاً هیجان‌زده کرد، این بود که فردی خیلی سریع در کانون توجه قرار می‌گیرد و سپس طرد می‌شود و توجه‌ها از او گرفته می‌شوند. در این روزگار محبوبیت خیلی کوچک و کوتاه‌مدت شده است چون مردم خیلی سریع از گذشته‌ای باخبر می‌شوند که به آن مرتبط می‌شود. در سایر فیلم‌هایم، نوعی معما و پازل داریم که تعلیق به وجود می‌آورد؛ اما در این فیلم به جای پازل، ابهام داریم. در هیچ بخشی از این داستان، معما وجود ندارد اما کل فضا و حال‌وهوای داستان مملو از ابهام است. من بیش‌تر انرژی‌ای که صرف نوشتن این فیلمنامه کردم، برای این بود که معما حذف شود و به جای آن از ابهام استفاده کنم؛ البته به این شرط که همچنان حس تعلیق وجود داشته باشد.»
قاضی و صفی‌یاری؛ خلق حس واقع‌گرایی و مستند
محمد قاضی پیرامون بافت کلی فیلم می‌گوید که فرهادی بسیار بر «حس واقع‌گرایی (رئالیسم) و مستند» تأکید داشت. او در این باره چنین شرح می‌دهد: «نورپردازی نباید به چشم می‌آمد و هیچ عنصری از دنیای واقعی شخصیت‌ها در مرحله پس از تولید حذف نشد یا تغییر نکرد.» البته به استثنای ماسک‌ها.»
صفی‌یاری هم در مقام تدوینگر – که پیش از این با فرهادی در فیلم‌های دیگری هم کار کرده بود از جمله «چهارشنبه‌سوری»، «درباره الی» و «جدایی» – تفاوت «قهرمان» با دیگر آثار فرهادی را چنین ارزیابی می‌کند: «می‌خواستیم این فیلم بیش‌تر به سینمای مستند نزدیک شود، از انتخاب لحظه‌ها و آهنگ لهجه‌ها گرفته تا هر عنصر دیگری. ما می‌خواستیم از این موضوع مطمئن شویم که فیلم واقعاً به زندگی واقعی نزدیک است.»
فرهادی در بخش دیگری از صحبت‌هایش می‌گوید: «فیلمبرداری در شهر تاریخی شیراز، به طور ذاتی یک تاریخ طولانی از «قهرمانان گذشته» را به جهان داستانی فیلم منتقل کرده است؛ و قرار بود جامعیت «قهرمان» نیز برای همه آشنا به نظر برسد.» او می‌افزاید: «برای من یکی از مهم‌ترین موارد در زمان انتخاب بازیگران این بود که بازیگرانی را انتخاب کنم که چهره و صدای بسیار گرمی دارند. من همیشه می‌خواهم فیلم‌هایم بازیگرانی داشته باشند که چهره‌های‌شان ناشناس است. این طوری آن‌ها برای تماشاگر تروتازه به نظر می‌رسند و هیچ تصور اشتباهی درباره این بازیگران وجود ندارد و شکل نمی‌گیرد.»
علیرضا قاضی حتی تمرین‌های بازیگران فیلم را هم تماشا کرد تا شاهد پویایی طبیعی آن‌ها و حرکت‌های‌شان باشد. او در این مورد چنین توضیح می‌دهد: «هر کاری که ما در این فیلم انجام دادیم، از بستن قاب‌ها و ترکیب‌بندی هر نما و نورپردازی گرفته تا حرکت دوربین، مطمئن می‌شدیم که مغایر با طبیعت یا فضا و حس‌وحال زندگی واقعی این شخصیت‌ها نیست. تماشای بازیگران در زمان تمرین، واقعاً به من کمک زیادی کرد چون باعث شد شیوه حرکت بازیگران و طبیعت و زبان بدن‌شان را درک کنم. باعث شد بفهمم که چه‌طور کار را پیش ببرم و تصویری از آن‌ها ثبت کنم که به خود واقعی‌شان نزدیک‌تر است.»
گفت‌وگوی لوکا گوادانینو با اصغر فرهادی به بهانه فیلم قهرمان
در حالی که «قهرمان» در قیاس با چشم‌انداز سینمایی که عنوانش به ذهن متبادر می‌کند و مملو از فیلم‌های تمام اکشن است، اثری آرام‌تر به نظر می‌رسد اما فرهادی به‌عمد این هدف را دنبال می‌کرد که تماشاگر فیلمش را با تنشی شوکه کند که هرچه داستان جلوتر می‌رود بر شدت آن افزوده می‌شود. او در این باره هم چنین توضیح می‌دهد و گفت‌وگوی خود را با «ایندی‌وایر» به پایان می‌رساند: «فیلم‌هایی که اکشن زیادی دارند و حرکت‌شان در سطح و لایه‌های بیرونی جریان دارد، احتمالاً آسان‌تر از آثاری هستند که بیش‌تر اتفاق‌های آن‌ها در درون روی می‌دهند و خیلی چیزها در پس فضایی مبهم جریان دارند. ما می‌خواستیم به ریتمی برسیم که تماشاگری که هر هفته به سینما نمی‌رود هم فیلم را دوست داشته باشد.»
منبع: ایندی‌وایر – سامانتا بِرگِسِن
