نقد و بررسی فیلم ربکا | داستان کلاسیک محبوب به روایتی جدید
فیلم ربکا اقتباسی جدید است از رمان دوست‌داشتنی دافنه دوموریه، با حضور آرمی همر، لیلی جیمز و کریستین اسکات توماس با لباس‌های بسیار فاخر و زیبا. برای نقد و بررسی این فیلم با فیلیمو شات همراه باشید.
فیلم ربکا اقتباسی جدید است از رمان دوست‌داشتنی دافنه دوموریه، با حضور آرمی همر، لیلی جیمز و کریستین اسکات توماس با لباس‌های بسیار فاخر و زیبا. برای نقد و بررسی فیلم ربه‌کا بن ویتلی با فیلیمو شات همراه باشید.
در فیلم جدید شبکۀ نتفلیکس، آرمی همر در لباسی سه‌تکه به رنگ کرم، که بسیار خوش‌دوخت است، بر صفحۀ نمایش ظاهر می‌شود؛ در‌حالی‌که لیلی جیمز، با کت‌و‌شلوار فراک و پیراهنی ساده، تحسین‌برانگیز می‌نماید. آن‌ها را با این لباس‌ها می‌توان با اتومبیلی رو‌باز در مسیر جادۀ مونت‌کارلو تصور کرد، یا آن دو را در نظر آورد که در ساحلی زیبا تفریح می‌کنند و به یکدیگر عشق می‌ورزند.
فیلم ربکا (با عنوان اصلی Rebecca) به کارگردانی بن ویتلی، براساس فیلم‌نامه‌ای ساخته شده است که جین گولدمن، جو شارپنل و آنا واترهاوس به‌‌صورت گروهی آن را به نگارش درآورده‌اند. اما دربارۀ نتیجۀ نهایی کار می‌توان گفت این اثر همچون جعبۀ مقوایی وا‌رفته‌ای است که هیچ‌چیز در آن وجود ندارد!
داستان فیلم در سال ۱۹۳۵ می‌گذرد. به لطف زحمات گروه تولید و طراحی لباس فیلم، سارا گرینوود و جولیان دی، تماشای این فیلم لذت‌بخش است و تصویربرداری لری رز نیز جلوه‌ای ویژه به این اثر سینمایی بخشیده است. اما نکته اینجاست که متأسفانه همۀ این صحنه‌آرایی مجلل، رنگ‌های مخملی جذاب و لباس‌های فاخر و زیبا هیچ احساسی را در بیننده برنمی‌انگیزند و در جذب مخاطب ناتوان‌اند! اگر کسی به تماشای املاک مجلل، هتل‌های بزرگ سواحل مدیترانه یا خانه‌های ییلاقی انگلیسی علاقه‌مند باشد، می‌تواند به سایت Zillow مراجعه کند و اگر بخواهد لباس‌های گران‌بها و پُر‌زرق‌و‌برق را تماشا کند، شاید بهتر باشد سری به سایت Etsy بزند! به همین ترتیب، اگر سوژۀ مورد علاقۀ شما درام‌های روان‌پریشانه باشد، همیشه شبکۀ Zoom دردسترس است.
داستان پرفروش دافنه دوموریه، در سال ۱۹۴۰، دست‌مایۀ ساخت فیلمی با همین عنوان قرار گرفت. کارگردانی این فیلم را آلفرد هیچکاک بر عهده داشت که در نهایت، سبب شد تنها جایزۀ اسکار عمرش را برای بهترین فیلم و بهترین فیلم‌برداری به دست آورد. در فیلم هیچکاک، لارنس اولیویه نقش ماکسیم را بازی می‌کرد که مردی ثروتمند اما از نظر شخصیتی پریشان بود. حالا این نقش در فیلم جدید هم بازی می‌شود که قطعاً نمی‌تواند از مقایسه‌شدن با الیویه بگریزد. در کل، این نسخۀ جدید از داستان ربه‌کا را نمی‌توان از این منظر با ساختۀ هیچکاک بزرگ مقایسه کرد. رنجی که در این داستان به تصویر کشیده می‌شود، نیازمند ذهنی درد‌مند و باوجدان است. اصولاً نیازمند ایده‌ای است که وجود این درد را توضیح دهد و این همه در فیلم ویتلی به چشم نمی‌خورند!
در فیلم ربکا داستانی روایت می‌شود که طبقۀ اجتماعی، طمع، وسواس و بی‌اعتمادی را در میان انسان‌ها نشان می‌دهد. این افراد درک کامل و صحیحی از یکدیگر ندارند و نیات پلید و شیطانی آن‌ها نیز چنان نیست که جذابیت فیلم را تضمین کند. نام شخصیتی که جیمز بازی آن را بر عهده دارد تا انتهای فیلم مشخص نمی‌شود. کارفرمای او، با بازی آن داود، زنی ناراحت‌کننده و متکبر است و جیمز استخدام شده تا همدم و همراه او باشد. جیمز با لحنی تحقیرآمیز جزو کارکنان خانه معرفی می‌شود و خانم خانه و دوستانش بی‌رحمانه او را مسخره می‌کنند و آزار می‌دهند. با وجود این، زن جوان توجه ماکسیم را به خود جلب می‌کند. ماکسیم عاشق سادگی و بی‌آلایشی این ندیمه می‌شود و در نهایت با او ازدواج می‌کند و از اینجا به بعد همه او را به نام خانم دو وینتر می‌شناسند.
در مرحلۀ بعدی داستان، خانم دو وینتر به عمارت ماندرلی نقل مکان می‌کند که خانۀ اجدادی ماکسیم به شمار می‌رود. در بدو ورود به خانه، او متوجه مسائلی می‌شود که برایش خوشایند نیستند. او در‌می‌یابد که این خانۀ بزرگ به نوعی معبد یادبود همسر قبلی ماکسیم است. ربه‌کا، بانوی قبلی خانه، زنی با موهای تیره و شخصیتی کاریزماتیک بوده است که خانم دو وینتر با موهای بلوند و رفتار ساده‌لوحانه‌اش هرگز موفق نخواهد شد به رقابت با او برخیزد. حروف اختصاری نام ربه‌کا و امضای او تقریباً همه‌جا به چشم می‌خورد و در نظر همه، او نمادی از زیبایی، جسارت و سرزندگی است.
داستانی که دافنه دوموریه در سال ۱۹۳۸ منتشر کرد، اثری با ویژگی‌های کامل سبک گوتیک به شمار می‌رود. این داستان، مؤلفه‌هایی چون تعلیق، پیشگویی و توضیحات کلامی برای ارتباط‌دادن موضوعات را به‌گونه‌ای درست و به‌جا در خود دارد. اما متأسفانه ویتلی موفق نشده است که از این المان‌های مهم به‌خوبی در فیلمش استفاده کند؛ فیلم ربکا به‌جای متمرکز شدن روی موضوع ملودرام داستان و تنش و اضطرابی که در فضاهای طبقات پایینی و فوقانی عمارت حاکم است، مسیری را دنبال می‌کند که توانایی کافی را برای شرح و بسط آن ندارد.
به‌طور کلی، در فضای فیلم هیچ‌گونه اغواگری‌ای وجود ندارد؛ هیچ موضوعی باعث خشم مخاطب نمی‌شود و حتی با دقت فراوان به لباس‌ها نیز هیچ نکتۀ خاصی پیدا نمی‌کنیم که توجهمان را به خود جلب کند و تا مدتی هرچند کوتاه، ذهنمان را به خود مشغول نگه دارد. به نظر می‌رسد که برای به‌روز‌کردن داستان و تطابق آن با سلیقۀ مخاطب امروزی، شیوۀ روایی قصۀ اولیه تغییراتی را سر گذرانده است و به همین دلیل، شاید انتخاب نام ربه‌کا برای این فیلم، گمراه‌کننده و حتی اشتباه باشد.
آیا شما از طرفداران رمان معروف دافنه دوموریه هستید؟ کدامیک از اقتباس‌های سینمایی این اثر را می‌پسندید؟
منبع: NY Times