نقد و بررسی فیلم «دختران گمشده»
لیز گرباس، برندۀ جایزۀ بهترین مستند، نخستین فیلم داستانی خود را با نام «دختران گمشده» ساخته است؛ در فیلیمو شات به بررسی آن پرداخته‌ایم.
لیز گرباس، برندۀ جایزۀ بهترین مستند برای فیلم «چه خبر شد خانم سیمون؟» (با نام اصلی What Happened, Miss Simone?)، نخستین فیلم داستانی خود را با نام «دختران گمشده» با نام اصلی «Lost Girls» ساخته است. این اثر، داستانی احساسی دربارۀ یک پروندۀ مختومۀ معروف در عصر حاضر است. بسیاری از سازندگان فیلم مستند، زمانی‌که یک فیلم داستانی را کارگردانی می‌کنند، در تغییر ژانر چندان موفق نیستند؛ اما گرباس با استعداد فوق‌العاده‌اش، یکی از بهترین بازی‌ها را از ایمی رایان معروف می‌گیرد. در این فیلم، که اولین تجربۀ گرباس است، امکان داشت تراژدی داستان به درامی تأثیرگذار تبدیل شود؛ اما گرباس با تصمیمات به‌موقع در جریان داستانی که در واقع هنوز هم پایان مشخصی ندارد، از این اتفاق پیشگیری کرد. برای نقد و بررسی فیلم «دختران گمشده» محصول ۲۰۲۰ با فیلیمو شات همراه باشید.
ماری گیلبرت (با بازی ایمی رایان)، مادری اهل النویل نیویورک است. زندگی او پس از ناپدید‌شدن دخترش، که شانن نام دارد ، به کابوسی بی‌پایان تبدیل می‌شود. شانن در ماه می سال ۲۰۲۰ ناپدید می‌شود و تماس‌های خواهر او (با بازی توماسین مک‌کنزی) بی‌پاسخ می‌ماند. پلیس می‌گوید که در شب قبل، شانن از ساحل اوک با آن‌ها تماس گرفته و با اینکه پشت تلفن ترسیده بوده و به‌نظر می‌رسیده در حال دویدن باشد، نزدیک به یک ساعت طول می‌کشد تا پلیس به آنجا برسد! پلیس او را پیدا نمی‌کند و این شروعِ تحقیقات ماری برای آشکار‌کردن قتل‌های پرونده‌ای مختومه است که تاکنون نیز حل نشده است.
اتفاقات بعدی این داستان، طرفداران واقعی داستان‌های جنایی را برای سال‌ها درگیر خود کرده است. هنگامی‌که پلیس به دنبال شانن می‌گردد، جسد شخص دیگری را در کیسه‌ای پارچه‌ای پیدا می‌کند. پس از آن، دو جسد دیگر نیز در اوشن پارک‌وی پیدا می‌شود. در نهایت، کار به آنجا می‌کشد که پلیس در تحقیقات ابتدایی‌اش، چهار جسد پیدا می‌کند که همۀ آن‌ها را مرتبط به قتل‌هایی زنجیره‌ای می‌داند. در آن منطقۀ ثروتمند، قاتل، روسپی‌ها را به قتل رسانده و جسدشان را هم سربه‌‌نیست کرده است. در پایان تحقیقات، بیش از ده جسد پیدا می‌شود که شانن نیز در بین آن‌هاست. البته ارتباط قتل شانن با قتل سایر قربانیان مشخص نیست و پلیس دو احتمال می‌دهد: اول اینکه ناپدید‌شدن و مرگ تصادفی شانن گیلبرت، آن‌ها را به کشف قتل‌های زنجیره‌ای رسانده باشد و دوم اینکه شانن خود نیز قربانی همین قاتل باشد. این مسئله تاکنون به‌طور قطعی روشن نشده است و احتمال دارد برای همیشه یک راز باقی بماند.
بسیاری از کارگردانان در هنگام ساخت چنین فیلمی، روی شواهد، داستان‌های پیچیده، فرضیه‌های توطئه و دیگر جزئیات تمرکز می‌کنند؛ اما گرباس در «دختران گمشده» چنین کاری نکرده است. گرباس و مایکل ورویِ فیلم‌نامه‌نویس، انگشت اتهام را به‌سمت مقامات مسئول می‌گیرند؛ ایفای نقش این مقامات را دین وینترز و گابریل بیرن برعهده دارند. آن‌ها مقامات مسئول را به بی‌کفایتی و بی‌توجهی متهم می‌کنند و بر این عقیده‌اند که روسپی بودن قربانیان باعث اهمال در تحقیقات و جدی نگرفتن آن شده است. گرباس با سخت‌گیری‌هایش به ایمی رایان در اجرا، شخصیت ماری گیلبرت را به‌وضوح و با قدرت به‌تصویر می‌کشد. ماری شغل دخترش را می‌دانسته؛ حتی احتمالاً از پولی که از آن شغل خطرناک به‌دست می‌آورده خوشحال هم بوده است! در اصل، او یک بار شانن را به پرورشگاه سپرده و بابت این موضوع احساس عذاب‌وجدان زیادی دارد. تمام این موارد، در قالب جزئیات شخصیت‌پردازی ماری نشان داده می‌شود و برخلاف فیلم‌های مرسوم با چنین موضوعی، فیلم‌نامه‌نویس آن‌ها را دستاویز به‌تصویرکشیدن مسئله‌ای بغرنج و استرس‌زا نمی‌کند.
پیچیدگی داستان فیلم «دختران گمشده» با مبارزۀ ماری برای به‌جریان‌انداختن دوبارۀ پروندۀ قتل دخترش آغاز می‌شود. جذاب‌کردن داستانی که معما در آن حل‌نشده باقی می‌ماند بسیار سخت است؛ اما بیننده ناامیدی ماری را، که هر روز بیشتر می‌شود، حس می‌کند و از طرفی، سوءظن او را به بعضی از کسانی می‌بیند که در حادثۀ ساحل اوک نقش داشته‌اند. یکی از این افراد، دکتری غیرعادی با بازی رید برنی است. البته تمام پیچیدگی‌های داستان موفق از آب در‌نمی‌آید؛ برای مثال، از آنجا که ماری نتوانسته بود به دختر خودش کمک کند، تلاش می‌کند یک زن جوان خیابانی (با بازی لولا کریک) را نجات دهد. این اتفاق، کمی فریبکارانه به‌نظر می‌رسد. شخصیت جو اسکالیس (با بازی کوین کوریگان) هم، گویا فقط به این دلیل در داستان گنجانده شده که مظنون اصلی پرونده را نشان دهد.
سینمای ایران و نقد در گذر زمان
گرباس به شیوه‌ای مؤثر اجازه می‌دهد بخش اجتماعی «دختران گمشده» با عشق و علاقۀ مادرانه، خواهرانه و از‌دست‌رفتگان تعریف شود. در یکی از بهترین صحنه‌های فیلم، ماری وارد ملکی حفاظت‌شده می‌شود. همسایه‌ها ورود او را به پلیس گزارش می‌دهند و پلیس هم در چشم برهم‌زدنی خود را به آنجا می‌رساند. آیا آن‌ها نمی‌توانستند در همین زمان کوتاه خود را به شانن برسانند؟! واقعیت این است که زمان رسیدگی به شکایاتِ صاحبان ثروتمندِ خانه‌های ساحلی با روسپی‌ها تفاوت دارد. تا زمانی هم که اوضاع به این صورت باقی بماند، جنایتکارانی مانند قاتل سریالی لانگ آیلند مجازات نمی‌شوند. با توجه به اینکه فیلم «دختران گمشده» با مستندهایی که گرباس در گذشته ساخته تفاوت دارد، او تمام تلاش خود را به‌کار گرفته تا واقعیت‌ها را شرح دهد و پیامِ احساسی داستان را به‌نحوی منتقل کند تا به‌خوبی روی تماشاگر تأثیر بگذارد.
منبع: Roger Ebert