گفتگوی مدیرعامل محترم هلدینگ صبا ایده با ایرنا را در فیلیمو شات بخوانید؛ این مصاحبه، پیرامون موضوع تنظیم گری صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی صورت گرفته است.
گفتگوی مدیرعامل محترم هلدینگ صبا ایده با ایرنا را در فیلیمو شات بخوانید؛ این مصاحبه، پیرامون موضوع «تنظیم گری صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی» صورت گرفته است.
تنظیم گری صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی بحث داغ این روزها در حوزههای فرهنگ و هنر و تکنولوژی است که با بخشنامه اخیر قوه قضاییه پیرو اجرایی شدن این تنظیمگری تحت نظارت سازمان صدا و سیما شکل جدیدی به خود گرفته است. علاوه بر اینکه سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی (ساترا) به عنوان متولی این امر شناخته میشود، وزارت ارشاد به عنوان ارگانی که مجوزهای فعالیت سرویسهای فعال در فضای مجازی از جمله وی او دی ها را صادر میکند هم طرف دیگر این بحث است.
علاوه بر این هنوز در قانون ایران مصداقهای مشخصی برای صوت و تصویر فراگیر وجود ندارد و نگرانیهایی در بین عموم مردم وجود دارد که آیا قرار است تمام تولیدات صوتی و تصویری و تمام فعالیتهای شبکههای مجازی تحت انحصار صدا و سیما قرار بگیرد؟ سوی دیگر ماجرا هم معطوف به بزرگترین فعالان عرصه صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی از جمله پلفترمهای اشتراک ویدیو مثل آپارات و پلتفرمهای وی او دی مثل فیلیمو و نماوا است.
در این گفت و گو محمدجواد شکوری مقدم مدیرعامل هلدینگ صبا ایده که پلفترمهای آپارات و فیلیمو را مدیریت میکند شرحی بر تمام ماجراهای پیرامون تنظیم گری صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی داده است و به سوالاتی درباره نحوه عملکرد این سرویسها در آینده پاسخ داده است.
در ابتدا توضیح دهید که تنظیم گری صوت و تصویر فراگیر چیست؟ آپارات و فیلیمو به عنوان اولین و مهمترین پلتفرم های ویدیویی فعال در فضای مجازی شناخته شده هستند و سابقه فعالیت طولانی دارند، آیا خودتان به عنوان فعال این حوزه نیاز به تنظیم گری را حس کرده بودید؟ برای اجرایی شدنش فارغ از اینکه نهاد تنظیمگر چه نهادی باشد، چه پیشنهادهایی دارید؟
– قطعا در ایران هم مثل تمام کشورهای بزرگ دنیا وجود رگولاتور در فضای صوت و تصویر فراگیر لازم است. تنظیم گری که اهداف مهم و حمایتی را پیگیری میکند و نظارت آن بر تولید و انتشار هرگونه محتوی صوت و تصویر فراگیر فقط در جهت افزایش رضایت کاربران است. قطعا تمام فعالان صوت و تصویر فراگیر وقتی مشغول به کاری هستند نمیتوانند از بیرون خود را ارزشیابی کنند و قوانین کمککننده یا حمایتگر تنظیم کنند. ما محل اجرا و ارتباط با کاربران هستیم و این نهاد تنظیمگر مستقل است که باید سازوکارهای اجرایی را تعیین کند. مسیر ایجاد تنظیم گری هم با توجه به سرعت پیشرفت تکنولوژی و ارتباطات یک مسیر پیشرونده است. در دنیای امروز نمیتوانیم جلوی فعالیت وی او دی ها و یو جی سی ها را بگیریم و کانالهای مجازی تولید محتوا را ببندیم یا به آنها بگوییم بروید سال بعد وقتی که قوانین تنظیم گری آماده شد بیایید. بلکه تنظیم گری بهصورت موازی باید اتفاق بیفتد و بههیچوجه نمیتواند سرعت رشد و توسعه تکنولوژی و خدمات را با توجه به رقبای خارجی کاهش داد تا قوانین مدون شود چرا که سرویسهای خارجی تحت تنظیم گری ما نیستند و یک تنظیمگر باهوش و البته مستقل حتما این حقیقت را درک میکند. آپارات و فیلیمو مجموعا با بیش از ۳۷.۵ میلیون کاربر قطعا از سالها پیشنیاز به خود تنظیم گری را حس کردهاند و چهبسا وجود رگولاتوری در فضای صوت و تصویر فراگیر میتوانست به پیشرفت بیشتر ما منجر شود، اما نه ما و نه سایر بازیگران این حوزه نباید وارد تنظیم گری شویم چون هر چه باشد ذینفع هستیم. پس این نهاد مستقل در ایران چه نهادی است؟ وزارت ارتباطات است یا مجلس است یا قوه قضاییه؟ البته که حالا برحسب اصل ۴۴ قانون اساسی و نظریه تفسیری شورای نگهبان، فعلا نهادی زیرمجموعه سازمان صدا و سیما بهعنوان رگولاتور انتخاب شده است، اما آنچه مهم است این است که ساترا فعلا بسیار پذیرای نظرهای ما بوده و قوانینی که برای این نظارت قرار است وضع شود با نظر مستقیم فعالان حوزه ویدیو یعنی فیلیمو، نماوا، کافه بازار، آپارات و دیگران شکل خواهد گرفت که ممکن است در آینده با یک تشکل صنفی، نظرات منسجمتری نیز داشته باشیم . البته ما امیدواریم مانند دیگر نهادها این تعامل سازنده از مسیر خود منحرف نشود و در آینده هم بر همین محور حرکت کند. چرا که پایههای اصلی رگولاتوری در فضای مجازی ایران خدمات دهندههای نهایی هستند.
وقتی از تنظیم گری توسط یک نهاد ذینفع به نام سازمان صدا و سیما صحبت میشود، افکار عمومی به این سمت میرود که این تنظیم گری به معنای توسعه انحصارگرایی است. آیا سرنوشتی که برای شما ترسیم شده است خبر از این انحصارگرایی میدهد؟
– بیشتر از یکسال و نیم است که ما به همراه مدیران ارشد پلتفرمهای نماوا و کافه بازار با شرکت در جلسههای گروهی با حضور ریاست و معاونین سازمان ساترا در پی شفافسازی و ترسیم آینده این تنظیم گری هستیم. قطعا شرکتهای خصوصی که فعالیتهای مستقل دارند و کسبوکارشان وابسته به این فعالیتها است، نگرانیهایی درباره وضع قوانین جدید و شرایطی که قرار است به وجود بیاید دارند. آنچه در سبک زندگی دیجیتال امروز واضح است این است که چیزی که بهعنوان انحصارگرایی در افکار عمومی و رسانهها نسبت به صدا و سیما وجود دارد، نهتنها قابلتعمیم به صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی نیست، بلکه صوت و تصویر در فضای مجازی هم پذیرای آن نیست. نمیتوانیم این حقیقت را منکر شویم که در حال حاضر بسیاری از مردم خوراک روزانه رسانهای و سرگرمی خود را از فضای مجازی تامین میکنند و درعینحال در کنار فضای مجازی مخاطب رسانه ملی هم هستند. بنابراین باید پذیریم که ذهنیت انحصارگرایی نمیتواند در تنظیم گری موفق عمل کند و ظرفیت و نیازی که در فضای مجازی وجود دارد بههیچوجه با استاندارهای گذشته و فعلی سازمان صدا و سیما قابل مدیریت نیست. ما در جلسات متعدد با ساترا بهعنوان نماینده سازمان صدا و سیما متوجه شدیم که از این نگاه انحصارگر فاصله گرفته شده و با صحه گذاشتن به اهمیت فضای مجازی حتی از فعلان مهم این عرصه از جمله آپارات، فیلیمو، نماوا و کافه بازار هم برای این تنظیم گری کمک گرفته خواهد شد. درعینحال باور داریم که همه پدیدهها یک حقیقت ذاتی دارند و آنچه که بر روی کاغذ مینویسیم ذرهای نمیتواند حقیقت ذاتی و مسیر رشد طبیعی آنها را تغییر دهد.
منظورتان از کمک چیست؟ یعنی قرار است استقلال خود را بهعنوان شرکت خصوصی از دست بدهید؟
– منظور از کمک اشتراک تجربه و دانش برای ترسیم یک نقشه راه موثر و منجر به نتیجه است. ما بهعنوان شرکت بنیانگذار و راهبر آپارات و فیلیمو در جلسات با ساترا به آنها میگوییم ساختار تولیدات سینمایی کشور متولی دیگری دارد و این مهم تنها با تفاهم و پذیرش مشترک شما و ایشان میتواند بجای توقف، موجب بالندگی تولیدات فیلم و سریال در بستر پلتفرمهایی نظیر ما باشد. آنها هم قول دادهاند که مجوزهای وزارت ارشاد را کما فی السابق برای این گروه از تولیدها قبول داشته باشند و به روند فعلی تولیدات آسیب نزنند. شرکتهای کافه بازار و نماوا هم طبق دغدغهها و تجربههای خودشان نکاتی را به دوستان گفتهاند و هشدارهایی دادهاند که نکند راهی که قرار است آغاز شود به مقصد نرسد. بنده خوشبین هستم که امروز این حقیقت در مدیریت کلان صوت و تصویر کشور کاملا درک شده است و امیدواریم این دو متولی بزرگ فرهنگی کشور بهواسطه نسل جدید انتشار محتوی کمکم به یکدیگر نزدیکتر شوند تا اصحاب این صنعت با امنیت بیشتر و متمرکزتر، فعالیت کنند و این مهمترین دلیل همکاری ما با ساترا است.
همین راهی که به گفته شما به مقصد نمیرسد را بهعنوان یک تجربه شکستخورده در اعمال نظارت بر آی پی تی ویها دیدیم. عملا از زمانی که آی پی تی ویها زیر پرچم صدا و سیما رفتند تمام فعالیتشان تحت شعاع قرار گرفت و کاربران خود را از دست دادند.
– ما با سازمان ساترا گفتوگوهای مفصلی داشتهایم و آنها هم پذیرا بودند که هیچکدام از اتفاقهایی که برای آی پی تی ویها افتاد برای ما تکرار نخواهد شد. همانطور که میدانید زمانی که آی پی تی ویها تحت نظارت سازمان صدا و سیما در آمدند عملا به یک شبکه از شبکههای رسانه ملی تبدیل شدند که بر بستر اینترنت فعال هستند و عملا تمام کاربران خود را از دست دادند. قطعا قرار نیست فیلیمو، نماوا، آپارات و کافه بازار به چنین سرنوشتی دچار شوند و روند فعالیت فعلی و مستقل آنها ادامهدار خواهد بود. این اطمینانی است که دوستان ما در ساترا به ما دادهاند و نشان میدهد که تغییر نگرش کلی نسبت به روابط دوطرفه بخش خصوصی با بخش حاکمیتی شکل گرفته است. همچنین در این تعاملها هیچ خبر و توافقی مبنی بر درآمدزایی برای سازمان صدا و سیما، سهم گرفتن، دسترسی روی سرویسها و دیگر رویکردهایی که بهزعم بنده غیرحرفهای و پر اشتباه در تعامل صدا و سیما با IPTVها طراحی شده بود وجود ندارد، که این نیز ما را نسبت به توافق با این سازمان محکمتر کرد.
بهطور شفاف ساترا از شما و فعلان دیگری که نام بردید چه خواستههایی دارد و نظارتی که در پی کسب آن است چه محدودیتهایی را برایتان به همراه خواهد داشت.
– ما به این نظارت به چشم محدودیت نگاه نمیکنیم. خداروشکر خروجی جلسات متعددی که تاکنون داشتیم نوید یک تعامل برد-برد را میدهد. مدیران سازمان ساترا شنوا و همراه هستند و روحیه حمایتی در آنها دیده میشود که امیدواریم صرفا وعده نباشد. برای ما مهم است که بهعنوان یک شرکت خصوصی استقلال خود و کاربرانمان حفظ شود، دیتاسنترهای ما به فعالیت فعلیشان ادامه میدهند، حقوق تبلیغاتی ما مثل لوگوها و ظرفیتهای تبلیغیمان تحت شعاع قرار نخواهند گرفت، نظارتهای محتوایی بر آثار خارجی تغییری نخواهد کرد و کاربرانمان بههیچوجه از خدمات فعلی که بهره میبرند محروم نخواهند شد و کوچکترین تغییری در تجربه کاربری سرویسهای فیلیمو و آپارات رخ نخواهد داد.
اتفاقا همین نظارتهای محتوایی موضوعی است که ساترا بهشدت روی آن حساس است و در نشستهای خبری و اطلاعرسانیهایی که داشته توضیح داده نگرانیاش از محتوی در چارچوبهای پیشرفتهتری مانند ردهبندی سنی، مناسبسازی پلتفرم برای کودکان و … است.
– اول آنکه بخش جزئی از فعالیتهای ساترا در خصوص محتوی است و دایره بزرگتر آن شامل پایداری خدمات، حفظ حقوق کاربران، تطابق قیمتگذاری با کیفیت سرویسها و دیگر موارد شبیه اینها است که تعریفهای بینالمللی دارد و در کشورهای دیگر جهان هم مطرح است. از طرفی اینجا یک تصویر نادرستی وجود دارد که باید درباره آن بحث شود. پلتفرمها در دنیا مسئولیت بارگذاری محتوا را دارند و نسبت به درون مایه محتوی این تولیدکننده است که باید پاسخگو باشد. البته که هر کشور متناسب با قوانین و عرف خود نظارتهای محتوایی هم دارد. اما به صرف یک محتوا نمیتوان یک پرچمی را بلند کرد و دیگر زمین نگذاشت. نگاههای این چنینی که بسیار صفر و یک هستند قطعا فضا رادیکال میکنند. ما درون پلتفرمهایمان قفل کودک داریم، ردهبندی سنی را مطابق با آنچه وزارت ارشاد تبیین کرده برای تمام محتواها اعمال میکنیم، اپلیکیشن جداگانهای به نام آپارات کودک داریم که فعالیت متمرکزی برای تولید و انتشار محتوا ویژه کودکان دارد. اما یکبار کسی نیامد از این اتفاقها دفاع کند. البته که این نظارتهای درون پلتفرمی لازمه کار است و اینستاگرام و فیسبوک هم مطابق با ارزشهای خود محدودیتهای متفاوتی را در اپلیکیشنها اعمال میکنند. اما اگر ما برای یک ویدیو مجبور به پاسخگویی میشویم، دلیل بر این نیست که تعمدا کاری کردهایم یا دلیل بر این نمیشود که نسبت به نظارت محتوایی دغدغه نداشته باشیم.
بااینحال هفته گذشته بخشنامهای از قوه قضاییه منتشر شد که بهنوعی اتمامحجت با فعالان صوت و تصویر فراگیر بود و طی آن مقرر شده بود که ادامه هرگونه فعالیتی بدون کسب مجوز از سازمان صدا و سیما غیرمجاز است. این یعنی شما بهزودی فعالیتهایتان را با مجوز سازمان صدا و سیما ادامه خواهید داد؟
– بدیهی است که ما تابع قانون هستیم و ضمانتهای اجرایی که ساترا به ما داده است نوعی دلگرمی برای شروع این مرحله در کسبوکارمان محسوب میشود. از نظر ما توافق فعلی برد-برد-برد است هم برای ساترا ، پلتفرمها و هم کاربران و البته امیدواریم به سرنوشت برجام دچار نشود. (خنده)
در بین صحبتهایتان از روحیه حمایتی سازمان صدا و سیما گفتید. با توجه به اینکه تا به حال صدا و سیما شما را رقیب اصلی خود میداند و بارها فعالیتتان را محدود کرده یا هجمههای تندی در روزنامه صدا و سیما به فعالیتهایتان شده، فکر میکنید این روحیه حمایتی واقعی باشد؟ و به چه اقدامهایی منجر شود؟
– در مدت این یکسال و نیم مذاکره و گفتگو ما پیش خود حساب ساترا و سازمان صدا و سیما را شکلی و محتوایی جدا کردهایم و خیلی جدی امیدواریم استقلال سازمانی ساترا بدانجا برسد که صدا و سیما را نیز مورد تنظیم گری قرار دهد مانند سایر کشورهای دنیا و البته باید کمی واقعبین بود و در بستر زمان چنین تغییر و تحولی را انتظار داشت ،شاید تا پیش از اینکه بحث رگولاتوری از طرف سازمان باب شود چنین فضایی بهشدت برای ما هم آزاردهنده بود، اما در کسبوکار نباید دچار ترسهای وهم گونه بود و اگر دلایل منطقی و گفتوگوهای حرفهای مطرح شود باید پذیرفت. امیدواریم هر آنچه ترسیمشده و قولهایی که ردوبدل شده به بالاترین ضمانت اجرا شود. این نکته را هم در آخر اضافه کنم که جایگاه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ساختار محتوایی و سینمایی کشور غیرقابلانکار و اغماض است و مانند گذشته مجوزهای ما از طرف این نهاد صادر و حمایت خواهد شد.
منبع: ایرنا