موسیقیِ آدم‌های خاکستری

حالا دیگر باید حامد عنقا و ستار اورکی را در زمره تیم‌های آهنگسازی-کارگردانی سینمای ایران دانست. طی سال‌های گذشته این دو هنرمند بارها و بارها با هم همکاری‌های مختلف داشته‌اند. از پدر تا آقازاده. عنقا پیش از این با کارن همایونفر و امیر توسلی به عنوان آهنگسازانی که بیشتر با آنها فعالیت می‌کرد، کار می‌کرد اما طی سال‌های گذشته و موفقیت‌هایی که موسیقی‌های عنقا به همراه داشته است این دو هنرمند بیش از قبل با هم همکاری داشته‌اند. به ویژه سریال پدر با قطعه‌های “لیلا” و “عشق آسان ندارد” که با صدای علیرضا قربانی بسیار وایرال  و شنیده شد و بعد از آن تجربه موفق، بار دیگر این دو نفر در آقازاده با هم کار کردند. حالا گناه فرشته که سه قسمت از آن از فیلیمو تا به امروز پخش شده است، آخرین تیم ورک آنهاست.

اطلاعات و معرفی گناه فرشته

گناه فرشته موسیقی پخته و حرفه‌ای دارد که ازآهنگسازی چون ستار اورکی که عضو آکادمی اسکار و آهنگساز فیلم‌های اصغر فرهادی و مسعود کیمیایی است توقعی جز این نمی رود. اورکی موسیقی را از سال ۵۷ و ۹‌سالگی‌اش با ساز ملودیکا شروع کرده و هیچ‌وقت فکر نمی‌‌کرده موسیقی تبدیل به شغل او شود. بعدها با ساز پیانو موسیقی را ادامه می‌دهد و برای خودش آهنگ‌سازی می‌‌کند. رفته‌‌رفته احساس می‌کند که می‌‌تواند آهنگ‌ساز فیلم باشد: “وقتی فیلمی را می‌‌دیدم، با پیانو برایش موسیقی می‌‌ساختم. بعدها این علاقه تبدیل به هدف شد. ” او سالها در محضر بابک بیات بود و این تلمذ در ساخت ملودی و تم را از او آموخت و با قریحه‌ای که خود داشت در این زمینه موفق شد.

اورکی پیش از گناه فرشته نیز در فضای تنش، قتل، دادگاه و ژانر جنایی موسیقی ساخته بود. خانه‌ای در خیابان چهل و یکم، سه کام حبس، خائن‌کشی، شبکه و….از این دست کارهای او هستند. هرچند اورکی برای اغلب ژانرهای سینمایی موسیقی  نوشته است و آهنگسازی سینما برای او امری است حرفه‌ای. گناه فرشته اما موسیقی‌اش حتی در میان کارهای اینچنینی اورکی هم موسیقی‌ای است پخته و فکر شده. موسیقی‌ای است که حتی از قسمت‌های اولیۀ یک سریال جدید جلوتر است و در حال تجربه نیست.

فرم محتوایی که اورکی برای موسیقی این سریال در نظر گرفته است در میانه موسیقی درام و اکشن در حرکت است. در عین حال بسیار این حرکت میان موسیقی دراماتیک و اکشن به آرامی رخ می‌دهد. موسیقی اکشن در گناه فرشته از جنس موسیقی پر سر و صدای سریال‌های تلویزیونی که قرار است به هر قیمتی مخاطب را به ترشح آدرنالین ترغیب کنند نیست. هرچند سریال هم قسمت‌های ابتدایی‌اش را تجربه می‌کند و هنوز در فراز و فرودهای قصه نیفتاده است. هنوز ما با شخصیت فرشته فرصت آشنایی را پیدا نکرده‌ایم. آنقدری که حامد تهرانی و همسرش زندگی زناشویی و کاری‌شان برایمان .اضح شده، قصه فرشته و پدر زحمتکش‌اش برایمان باز نشده. با این حال موسیقی بر مدار این غم و استرس می‌چرخد. غمی که با قتل مادر آقای وکیل سالهاست قدیمی شده و جا خوش کرده است و استرسی که به خانواده او وارد شده. از سویی استرس‌های اختلافی که به واسطه کار در زندگی حامد و مهتاب به وجود آمده و در خانواده فرشته جوان نیز هست همه و همه در موسیقی متجلی شده‌اند.

همین مساله باعث شده است که تم غم به همان اندازه حتی در بخش اکشن موسیقی هم جریان دارد. موسیقی صرفا نمی‌تواند موسیقی یک سریال جنایی باشد، بلکه وجه انسانی به همان اندازه مورد توجه اورکی بوده است. اورکی در ساخت ملودی برای این فضای تعلیق استاد است. بیهوده نیست که سالهاست با اصغر فرهادی همکاری می‌کند و موسیقی‌اش برای جدایی نادر از سیمین با اینکه بیش از یک ترک پایانی روی تیتراژ آخر این فیلم نبود، همچنان به یاد ماندنی است. او برای سیاهی یا سفیدی، برای قاتل یا مقتول، برای وکیل یا موکل موسیقی نمی‌نویسد. او آدم‌ها را خاکستری می‌بیند و وضعیت خاکستری میانی را سرلوحه کارش در ساخت موسیقی قرار می‌دهد. در گناه فرشته هم او موسیقی موقعیت را نوشته است. موقعیتی پیچیده که همچون اکثر داستان‌های موفق جنایی-پلیسی حتما یک سوی خانوادگی و ملودراماتیک هم کنار داستان اصلی دارد تا وجه انسانی کار پررنگ شود. موسیقی‌های موفق هم در این زمینه کم نیستند که از قضا تاکیدشان، روی همین مساله آمیخته شدن غم با فضای صوتی اکشن است که در موسیقی با سازهای کوبه‌ای شنیده می‌شود.