کتایون ریاحی؛ گزیده کار با یک نقش طلایی

دهه ۶۰ | حضور در ۷ فیلم در ۴ سال

فیلم پاییزان به کارگردانی رسول صدرعاملی و نقش‌آفرینی امین تارخ، کتایون ریاحی و داریوش ارجمند در سال ۱۳۶۶ ساخته شد و با وحود حضور در ششمین جشنواره فیلم فجر و نداشتن حتی یک نامزدی و در حالی که صدرعاملی برای فیلم قبلی‌اش «گل‌های داودی» در جشنواره فیلم فجر درخشیده بود، در سال ۱۳۶۷ راهی اکران عمومی شد. فیلم در اواخر شهریور به روی پرده سینماها رفت و نزدیک به یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از آن دیدن کردند و رتبه هفتم جدول پرتماشاگرترین فیلم‌های سال به اثر صدرعاملی تعلق گرفت. این فیلم اولین هنرنمایی کتایون ریاحی در نقش اصلی در سینمای ایران بود.

فیلم «خبرچین» ساخته اصغر زمردیان و با بازی سیروس تسلیمی، کتایون ریاحی، عزت الله مقبلی، عنایت بخشی، کاظم افرندنیا و مهری ودادیان که البته بخشی از فیلمبرداری‌اش قبل از ساخت «پاییزان» انجام شده بود بدون حضور در بخش مسابقه ششمین جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۶۷ به اکران عمومی درآمد و توانست بیش از ۶۰۰ هزار نفر تماشاگر را روانه سالن‌های سینما کند و در رتبه ۳۰ جدول پربیننده‌ترین آثار سال بایستد.

سومین فیلم با حضور کتایون ریاحی که در سال ۱۳۶۷ اکران می‌شد، «غریبه» به کارگردانی رحمان رضایی بود. این فیلم با نقش آفرینی دیگر بازیگرانی چون مهدی هاشمی، اکبر عبدی، محبوبه بیات، رضا رویگری، حسین کسبیان، علی اصغر گرمسیری و… در اکران عمومی بیشتر از «خبرچین» توانست تماشاگر جذب کند. ۷۷۸ هزار نفر به دیدن فیلم رفتند و جایگاه ۲۰ جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال به فیلم رحمان رضایی رسید.

ریاحی با این شروع نسبتا موفق، در سال ۱۳۶۸ هم ۲ فیلم دیگر بر پرده سینماها داشت که یکی از آن‌ها تماشاگران زیادی را راهی سالن‌های نمایش دهنده کرد: «کشتی آنجلیکا» اولین فیلم سینمایی به نمایش درآمده محمد بزرگ‌نیا با وجود موفق نبودن در هفتمین جشنواره فیلم فجر، توانست در حضور آثاری چون «سرب» (مسعود کیمیایی)، «عروسی خوبان» و «بایسیکل ران» (محسن مخملباف)، «در مسیر تندباد» (مسعود جعفری جوزانی)، «دیده بان» (ابراهیم حاتمی کیا) و «گراند سینما» (حسن هدایت) عنوان یکی از بهترین فیلم‌های اکران سال ۱۳۶۸ به انتخاب نویسندگان و منتقدان سینمایی را به دست آورد.

«کشتی آنجلیکا» که در آن بازیگران مطرح و چهره‌ای چون عزت الله انتظامی، داریوش ارجمند، پرویز پورحسینی، مهدی فتحی، مجید مظفری، جمشید جهانزاده، سوگند رحمانی و… ایفای نقش کردند در تاریخ ۱۰ آبان سال ۱۳۶۸ در سینماهای ایران به روی پرده رفت و توانست بیش از یک میلیون و ۷۷۲ هزار نفر را روانه سالن‌های نمایش دهنده کند و رتبه ششم جدول پرتماشاگرترین آثار سال را به نام خود بزند.

«آخرین لحظه» به کارگردانی فرخ انصاری بصیر و نقش‌آفرینی عزت‌الله مقبلی، صادق هاتفی، خسرو شجاع‌زاده، رضا کرم‌رضایی، منوچهر آذری، فرهنگ مهرپرور، داریوش اسدزاده و مهری ودادیان دیگر فیلم کتایون ریاحی بود که در سال ۱۳۶۸ به اکران عمومی درآمد و ۴۷۵ هزار تماشاگر به دیدن آن رفتند و رتبه ۳۸ جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال را از آن خود کرد.

۲ فیلم کمدی اجتماعی «آپارتمان شماره سیزده» و «حکایت آن مرد خوشبخت» آخرین آثار اکران شده کتایون ریاحی در دهه ۶۰ بودند؛

«آپارتمان شماره سیزده» ساخته زنده یاد یدالله صمدی و هنرنمایی علیرضا خمسه، مریم معترف، جمشید اسماعیل خانی، کتایون ریاحی، صدیقه کیانفر، سیروس گرجستانی، ابراهیم آبادی، ناصر لقایی و… که در نهمین دوره جشنواره فیلم فجر در ۱۰ بخش نامزد دریافت جایزه شد و توانست سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه و بهترین فیلم آن دوره جشنواره را که آثار موفقی چون «پرده آخر» (واروژ کریم مسیحی)، «عروس» (بهروز افخمی)، «دو فیلم با یک بلیط» (داریوش فرهنگ) و «شب‌های زاینده رود» (محسن مخملباف) در آن حاضر بودند به دست آورد.

«آپارتمان شماره سیزده» در سال ۱۳۷۰ در سینماهای ایران به روی پرده رفت و بیش از یک میلیون و ۸۲۰ هزار مخاطب را به سالن‌های سینما کشاند و در رده ۶ جدول پرتماشاگرترین‌های سال قرار گرفت. در سالی که «عروس» با اختلافی فاحش نسبت به فیلم دوم با جذب نزدیک به ۴ میلیون و ۴۲۵ هزار نفر عنوان پرمخاطب‌ترین فیلم را از آن خود کرده بود.

«حکایت آن مرد خوشبخت» به کارگردانی رضا حیدرنژاد که در آن بازیگرانی چون محمود جعفری، پرویز پرستویی، فتحعلی اویسی، تانیا جوهری و… حضور داشتند، آخرین فیلم کتایون ریاحی در دهه ۶۰ بود که اواخر مهر سال ۱۳۷۰ در سینماهای ایران اکران عمومی شد و البته نتوانست در گیشه موفق باشد و تنها نزدیک به ۱۴۵ هزار نفر از آن دیدن کردند و جایگاه ۷۶ جدول پربیننده‌های سال به فیلم حیدرنژاد رسید.

 

دهه ۷۰ | کتایون ریاحی پرکار در تلویزیون، کم‌کار در سینما

کتایون ریاحی در دهه ۷۰ به دلیل حضورش در تلویزیون در عرصه سینما کم کار بود تا جایی که تنها در ۴ فیلم سینمایی که البته در ژانرهای متفاوت ساخته شده بودند، حاضر شد: «تماس شیطانی» (تاریخی)، «قافله» (اکشن)، «لاک پشت» (اکشن) و «ماه مهربان» (درام).

«تماس شیطانی» با نام قبلی «راز گل سرخ» ساخته حسن قلی‌زاده فیلمبردار شناخته شده آثار مهمی چون «اجاره‌نشین‌ها»، «گراند سینما»، «آپارتمان شماره سیزده»، «پول خارجی» و… با نقش آفرینی مجید مظفری، فریماه فرجامی، جمشید هاشم‌پور، مرتضی ضرابی، منوچهر حامدی، حمیده خیرآبادی، علی اصغر گرمسیری و ابراهیم آبادی بدون حضور در جشنواره فیلم فجر، مستقیم راهی اکران عمومی شد و اواسط آذرماه سال ۱۳۷۲ بر پرده سینماهای ایران نقش بست. نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر به دیدن این فیلم که داستانش در سال ۱۳۲۰ و زمان اشغال ایران توسط متفقین می‌گذشت، رفتند و رتبه ۴۸ جدول پرتماشاگرترین‌های سال به فیلم حسن قلی‌زاده تعلق گرفت. کتایون ریاحی در این فیلم در نقش کاترین، بازیگر روسی که در تماشاخانه اطلس به قتل می‌رسد، بازی در خور توجهی از خود به نمایش گذاشت.

«قافله» به کارگردانی مجید جوانمرد که تقریبا همزمان با «تماس شیطانی» روانه سالن‌های سینماهای ایران شد، در بخش مسابقه یازدهمین جشنواره فیلم فجر حضور داشت که البته به توفیقی دست نیافت. اما «قافله» به مدد حضور همیشگی و مخاطب پسند جمشید هاشم‌پور و بازیگران دیگری چون علی ثابت، حسن رضایی، منوچهر حامدی، پرستو گلستانی، شاهد احمدلو، کاظم هژیرآزاد، ناصر گیتی جاه، مختار سائقی و… و موسیقی تاثیرگذار موفق شد بیش از ۲ میلیون و ۶۴۰ هزار نفر تماشاگر را روانه سالن‌های سینما کند و رتبه ۲ جدول پربیننده‌های سال را به دست آورد. در آن سال فیلم اکشن «افعی» ساخته زنده یاد محمدرضا اعلامی و باز هم با نقش آفرینی جمشید هاشم‌پور با جذب ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار مخاطب در صدر جدول قرار گرفت.

درام «ماه مهربان» ساخته قاسم جعفری و حضور بازیگرانی چون زنده یاد شاهرخ غیاثی، بهزاد فراهانی، حمیده خیرآبادی، پویا کرمی و… در سال ۱۳۷۵ به روی پرده سینماها رفت و در گیشه شکست خورد. تنها ۶۴ هزار نفر فیلم را دیدند و جایگاه ۹۵ جدول پرتماشاگرترین‌های سال به فیلم قاسم جعفری تعلق گرفت.

اکشن «لاک پشت» به کارگردانی علی شاه حاتمی و باز هم با هنرنمایی جمشید هاشم‌پور و حضور دیگر بازیگرانی چون محمود پاک نیت، یوسف مرادیان، شهرام پوراسد، فریبرز سمندرپور و… اواخر خرداد سال ۱۳۷۶ به روی پرده سینماها رفت و تا حدودی توانست گلیم خود را از آب بیرون بکشد. نزدیک به ۶۵۰ هزار نفر روانه سالن‌های نمایش دهنده شدند و فیلم در رده ۱۱ جدول پربیننده‌ترین آثار سال قرار گرفت.

دهه ۸۰ | ماندگاری کتایون ریاحی با شب دهم

کتایون ریاحی در دهه ۷۰ در سریال‌های بیشمار، مهم و پربیننده‌ای چون «همسایه‌ها» (حسن فتحی)، «پدرسالار» (اکبر خواجویی)، «شیخ مفید» (فریبرز صالح)، «پهلوانان نمی‌میرند» (حسن فتحی)، «بازگشت پرستوها» (ابوالقاسم طالبی)، «شرکت» (عبدالله باکیده)، «خبرنگار خارجی» (محمدحسین لطیفی)، «روزهای زندگی» (سیروس مقدم)، «پس از باران» (سعید سلطانی)، «روشن‌تر از خاموشی» (حسن فتحی)، «شب دهم» (حسن فتحی) نقش آفرینی کرد که حضور تحسین برانگیزش در سریال‌هایی چون «روزهای زندگی» و «پس از باران» بسیار مورد توجه قرار گرفت تا جایی که فریدون جیرانی پس از ساخت دو فیلم «قرمز» و «آب و آتش» در دوران جدید کارگردانی‌اش از او برای بازی در فیلم «شام آخر» دعوت به همکاری کرد. هنرنمایی کتایون ریاحی در نقش «میهن مشرقی» در فیلم «شام آخر» شاید تنها نکته برجسته کارنامه سینمایی این بازیگر باشد.

ریاحی در بیستمین جشنواره فیلم فجر (۱۳۸۰) و همینطور ششمین جشن خانه سینما (۱۳۸۱) برای بازی در «شام آخر» نامزد دریافت جایره شد که در نهایت او در جشنواره فیلم قاهره جایزه بهترین بازیگر زن را به دست آورد. «شام آخر» که در بیستمین جشنواره فیلم فجر در بخش‌های جلوه‌های ویژه و تدوین (نازنین مفخم) نیز نامزد دریافت جایزه شد، به عنوان برنامه نوروزی سال ۱۳۸۱ در سینماهای ایران اکران شد و توانست بیش از یک میلیون تماشاگر را روانه سالن‌های نمایش دهنده کند و رتبه ۵ جدول پربیننده‌ترین‌های سال را به دست آورد. با درخشش ریاحی در فیلم «شام آخر»، او در سال ۱۳۸۱ در ۳ فیلم سینمایی حضور یافت. ۳ اثری که گیشه موفقی نداشتند: «این زن حرف نمی‌زند» (احمد امینی)، «جایی دیگر» (مهدی کرم پور) و «بانوی من» (یدالله صمدی).

با وجود اینکه در دومین همکاری مشترک کتایون ریاحی و یدالله صمدی پس از فیلم درخشان «آپارتمان شماره سیزده» با نام «بانوی من» بازیگرانی چون پرویز پرستویی که دوران اوج خود را می‌گذراند و همچنین پانته‌آ بهرام و جمشید مشایخی که برای این بازی‌اش تندیس جشن خانه سینما را هم از آن خود کرد؛ حضور داشتند، اما فیلم در اکران عمومی موفق نبود و تنها ۱۸۵ هزار نفر به دیدن آن رفتند و جایگاه شماره ۱۷ جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال به اثر یدالله صمدی تعلق گرفت.

از آن طرف در فیلم «این زن حرف نمی‌زند» بازیگران جوان و آینده داری چون شهاب حسینی، حامد بهداد، حمیدرضا پگاه، لاله اسکندری، شهره سلطانی، کوروش تهامی و محمد حاتمی حضور داشتند و این جمع هم نتوانست تماشاگر زیادی را به سینماها بکشاند و تنها نزدیک به ۲۹۰ هزار نفر از فیلم استقبال کردند و رده ۱۳ جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال به فیلم احمد امینی تعلق گرفت.

«جایی دیگر» هم با وجود بهره مندی از بازیگران خوبی چون علی مصفا، گلشیفته فراهانی، احمد نجفی، برزو ارجمند، چکامه چمن ماه، مانی کسرائیان، همایون ارشادی و شیوا خنیاگر و البته با توجه به ساختار نامتعارف فیلم در گیشه شکست خورد و تنها ۹۰ هزار نفر تماشاگر داشت و رتبه ۲۷ جدول پربیننده‌ترین‌های سال را توانست از آن خود کند. با توجه به‌ نبود استقبال ۳ فیلم نزد مخاطب عام بار دیگر حضور کتایون ریاحی در سینماهای ایران کمرنگ و کمرنگ‌تر شد تا جایی که او تنها در ۳ فیلم سینمایی دیگر بازی کرد: فیلم‌های «تارا و تب توت فرنگی»، «دعوت» و «شیرین». و تا به امروز پرونده کارنامه سینمایی‌اش رنگ فیلم جدیدی را ندیده است.

«تارا و تب توت فرنگی» ساخته سعید سهیلی و هنرنمایی لادن مستوفی، رامبد شکرابی، فرهاد قائمیان، لادن طباطبایی و شهره سلطانی در سال ۱۳۸۳ اکران شد و کمی بیش از ۱۰۰ هزار نفر مخاطب داشت و جایگاهی بهتر از ۲۴ در جدول پربیننده‌های سال به دست نیاورد.

«دعوت» ساخته نامتعارف و اپیزودیک ابراهیم حاتمی‌کیا که در سال ۱۳۸۷ بدون حضور در جشنواره فیلم فجر راهی اکران عمومی شد با توجه به حضور پرشمار بازیگران چهره‌ای چون محمدرضا فروتن، مهناز افشار، مریلا زارعی، سیامک انصاری، محمدرضا شریفی‌نیا، سحر جعفری‌جوزانی، فرهاد قائمیان، مجید مشیری، گوهر خیراندیش، رضا بابک، ثریا قاسمی، آناهیتا نعمتی و… توانست در گیشه موفق باشد و بیش از یک میلیون تماشاگر را جذب کند. رتبه چهارم جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال به فیلم حاتمی کیا رسید و این فیلم که آخرین نقش آفرینی کتایون ریاحی بود با موفقیتش در گیشه، پایان‌بندی خوبی را برای او رقم زد.

چهره‌ها در فیلیموشات

«شیرین» به کارگردانی عباس کیارستمی با حضور بیش از ۱۰۰ بازیگر زن سینمای ایران و با اینکه قبل از «دعوت» ساخته شده بود اما اواخر دی ماه سال ۱۳۹۰ به روی پرده سینماهای ایران رفت و در واقع آخرین فیلم به نمایش درآمده کتایون ریاحی در اکران عمومی بود. تنها حدود ۶ هزار نفر به دیدن فیلم رفتند و رتبه ۶۸ جدول پرتماشاگرترین آثار سال به اثر کیارستمی تعلق گرفت.

کتایون ریاحی پس از پایان نمایش سریال «یوسف پیامبر» (خرداد سال ۱۳۸۸) با هنرنمایی تحسین برانگیزش و البته قبل از اکران فیلم «شیرین» از دنیای بازیگری خداحافظی کرد و تا به امروز (دی ماه سال ۱۴۰۱) در هیچ پروژه تصویری ایفای نقش نکرده است.

 

تعداد تماشاگران فیلم‌های کتایون ریاحی