همراه تلخ و شیرین دوقلوها

فیلم خواهران غریب اثر کیومرث پوراحمد بدون شک یکی از خاطره انگیزترین فیلم‌های داستانی در سینمای کودک و نوجوان است که در عین حال یک اثر اقتباسی هم محسوب می‌شود. فیلمی که بر اساس رمان خواهران غریب نوشته اریش کستنر ساخته شد و در سال ۱۳۷۴ به نمایش درآمد. نمایشی که با استقبال خوبی در سینماها همراه شد و خانواده‌های زیادی را به سینما کشاند.

در واقع طیف مخاطبان این فیلم صرفا کودکان و نوجوانان نبودند بلکه به دلیل موضوع خانوادگی فیلم و نسبت عاطفی بین والدین و کودکان که در اینجا در مسئله طلاق و آسیب‌های آن صورت‌بندی شده بود، باعث شد تا بزرگترهای خانواده هم مخاطب مضمون و پیام اخلاقی و انسانی این فیلم قرار بگیرند. به عبارت دیگر فیلم خواهران غریب یکی از تاثیرگذارترین فیلم‌های کودک با رویکرد آسیب‌شناختی خانوادگی-تربیتی بود که در پایان به پالایش مخاطب منجر می‌شد و توجه او را به کارکردهای عاطفی خانواده و نقش و تاثیر حضور پدر و مادر و روابط آن‌ها بر زندگی و شخصیت و آینده فرزندان جلب می‌کرد.

فیلم‌های کارنامه کیومرث پوراحمد

فیلمی که هم سرگرم‌کننده بود و هم آموزشی. بر مبنای همین ویژگی‌ها و مولفه‌ها فیلم خواهران غریب یک ماهیت دوسویه داشت. به این معنا که هم فیلمی برای کودک بود هم درباره کودک. اثری که در نهایت بر لزوم و ضرورت خانواده و بنیان‌های محکم آن تاکید می‌کند. قصه فیلم از این قرار است که نرگس و نسرین دو دختر دبستانی در جشن مدرسه‌ها یکدیگر را می‌بینند و پی می‌برند که خواهران دوقلو هستند و پدر آهنگسازشان در گذشته از مادر آن‌ها که خیاطی می‌کند، جدا شده بوده، اما این ماجرا را هرگز به آن‌ها نگفته بودند. یکی از آنان نزد مادرشان و دیگری نزد پدرشان زندگی می‌کرده ‌است.

آنان تصمیم می‌گیرند تا جایشان را عوض کنند، به دلیل شباهت بسیار این دو خواهر دوقلو پدر و مادر متوجه موضوع نمی‌شوند. پدر قراراست با همکار و نامزدش، ثریا ازدواج کند. دخترها تصمیم می‌گیرند که ثریا را از این کار بازدارند تا پدر و مادرشان دوباره باهم ازدواج کنند، دخترها وانمود می‌کنند که گم شده‌اند تا پدر و مادر برای یافتن آن‌ها با یکدیگر دیدار کنند و به اجبار باهم به دنبالشان بگردند. بچه‌ها که در خانه مادربزرگ پنهان شده‌اند با همکاری مادربزرگ موفق به انجام این کار می‌شوند. پدر و مادر که تا صبح با خودرو همه جای شهر را گشته‌اند، و دیگر اختلافات را کنار گذاشته‌اند، به خانه مادربزرگ می‌آیند. دو خواهر باعث می‌شوند که خانواده دوباره شکل بگیرد. در واقع خانواده در این فیلم کانون اصلی قصه است که توسط کودکان و با حضور و کمک آن‌ها شکل می‌گیرد و در واقع احیاء می‌شود. فیلمی که نقش راهگشا و پیش برنده کودکان در نظام خانوادگی را به تصویر می‌کشد و نشان می‌دهد که کودکان صرفا طفیلی خانواده نیستند بلکه آن‌ها می‌تواند به نقش موثر و عاملیتی عاطفی بدل شوند که به اصطلاح کانون خانواده را گرم نگه‌دارند.

بدون شک یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فیلم خواهران غریب حضور پررنگ موسیقی در آن است. نه فقط موسیقی متن که موسیقی در متن و مهم‌تر از همه توجه به موسیقی کودک و کودکانه که به‌واسطه آن ردپای پررنگ شعر و ترانه‌های کودکانه هم در آن برجسته می‌شود. دستان هنرمند ناصر چشم آذر در این فیلم و حتی حضور کوتاهش در مقام بازیگر را هم نباید فراموش کرد و البته خوانندگی دل‌نشین خسرو شکیبایی که این بار صدای زیبایش را در شمایل خوانندگی می‌شنویم.

نقد منتقدان قدیمی درباره فیلم خواهران غریب چیست؟

فیلمنامه خواهران غریب از الگوی کلاسیک سه‌پرده‌ای بهره می‌برد که قصه در درون آن به خوبی چفت‌وبست می‌شود. ضمن اینکه دوقطبی‌ها موجود در آن مثل حضور دوقلوها نرگس و نسرین و پدر و مادرشان منصور و ناهید با بازی خسرو شکیبایی و افسانه بایگان بر قوام فرمی فیلم افزوده است. ضمن اینکه رگه‌هایی از طنز و کمدی هم در روایت آن تنیده شده که به دل‌نشینی اثر کمک می‌کند. بر این مبنا در نهایت باید فیلم خواهران غریب را یک اثر کلاسیک کمدی – موزیکال قلمداد کنیم که آن را به اثری محبوب برای کودکان دهه هفتاد تبدیل کرده است و به نظر می‌رسد کودکان نسل‌های بعد نیز از تماشای آن لذت ببرند.