فیلم منصور شعارزده نیست

محسن قصابیان دانش آموخته بازیگری و کارگردانی است و از دهه ۷۰ در شاخه‌های مختلف تئاتر و سینما از جمله بازیگری، کارگردانی، نویسندگی و همچنین اجرای تلویزیونی و برنامه‌های رادیویی فعالیت‌های متعددی داشته و در چندین سریال از جمله «تفنگ سر پر» و «انگشتری عقیق»، «ماهریز» و چند اثر دیگر در قاب تلویزیون دیده شده است اما هیچ گاه با وجود استعدادی که در بازیگری داشته است، در سینما حضور پررنگی نداشته و بیشترین حضورش در همه این سال‌ها روی صحنه تئاتر بوده است. او علاوه بر آموزش و تدریس، این اواخر نیز به فیلمسازی روی آورده و سال گذشته نخستین فیلم بلند سینمایی‌اش را با عنوان «نیوکاسل» ساخت. این بازیگر میانسال، به تازگی با فیلم منصور در نقش اول فیلم ظاهر شده و بازی قابل قبول و یکدست و روانی را از این شخصیت تاریخ معاصر ایران به نمایش گذاشته است که از چشم منتقدان سینمایی و مخاطبان این نوع فیلم‌ها دور نمانده است و به نظر می‌رسد با حضور دوباره این بازیگر تئاتری جلوی دوربین سینما، در آینده شاهد حضور پررنگ‌تر او روی پرده نقره‌ای باشیم.

• برای فیلم منصور چطور انتخاب شدید؟

کیومرث مرادی (کارگردان تئاتر و مسئول انتخاب و هدایت بازیگران در فیلم منصور) ابتدا با من تماس گرفت و گفت‌وگو کردیم و بعد از آن هم فیلمنامه را خواندم که به نظرم فیلمنامه خوبی بود و بعد از آن هم با تهیه‌کننده این فیلم آقای جلیل شعبانی که از دوستان قدیمی من بود، ملاقات کردیم و در ادامه هم با کارگردان و تهیه کننده صحبت کردیم که در نهایت به توافق رسیدیم که من در این پروژه حضور داشته باشم و به این ترتیب کار ما شروع شد.

اطلاعات فیلم منصور

• شما سالیان درازی است که در عرصه تئاتر به عنوان بازیگر، کارگردان و نویسنده فعال بودید و کمتر حضور تصویری داشته‌اید. آیا این یک تصمیم شخصی و بی علاقگی به حضور در دنیای تصویر بوده یا فیلمنامه‌های پیشنهادی مورد علاقه شما نبوده؟

دهه هفتاد هم کار رادیویی انجام می‌دادم و هم در زمینه تئاتر و اجراهای تلویزیونی حضور داشتم و هرازگاهی نیز تله فیلم و سریال کار می‌کردم از جمله  «آخرین بازمانده»، «ثقه الاسلام»، «رنگ زیتون کال»، «ماهریز» و «انگشتری عقیق» و… تا این که در سریال «تفنگ سرپر» حضور یافتم و بعد از آن فیلمنامه‌هایی که به دستم می‌رسید خیلی خوب نبود و آن‌ها را دوست نداشتم و برای همین تصمیم گرفتم بی جهت کار نکنم و کار هم نکردم. از سوی دیگر شروع کارگردانی و تهیه‌کنندگی من هم باعث شد که کمتر برای بازیگری با من تماس بگیرند یا برایم فیلمنامه بفرستند و تا سال ۹۸ که فیلم «منصور» را کار کردیم، چند کار تلویزیونی بیشتر بازی نکردم که خیلی هم کارهای شاخصی نبودند و برای همین خیلی برایم جذاب نبود که بازیگری را دنبال کنم.

این در حالی بود که خیلی به بازیگری علاقه دارم و کار اصلی من هم بازیگری است و بعدها در دانشگاه جذب نویسندگی و کارگردانی شدم. بنابراین فیلم «منصور» به نوعی شروع مجددی برای بازیگری من بود و بعد از آن هم طبیعی است که پیشنهادهای کاری بیشتری داشتم و همین تابستان گذشته نیز سه  پیشنهاد بازی در سریال داشتم که از میان آن‌ها یکی را انتخاب کردم. این سریال با نام «اپیدمی» فصل اول آن در ۱۰ قسمت به اتمام رسیده و دو فصل دیگر آن شامل ۲۰ قسمت باقی مانده است که قرار است شروع کنیم.

• چه چیز باعث شد پس از سالها دوری از سینما، ایفای نقش در این فیلم را بپذیرید؟ جذابیت فیلمنامه؟ شخصیت شهید ستاری؟ تهیه کننده؟ یا عوامل دیگر؟

در ابتدا خود فیلمنامه برایم جذاب بود و طبیعی است وقتی قرار است که نقش تیمسار ستاری را بازی کنی، شخصیت تیمسار هم برایت جذاب می‌شود. کمی درباره ایشان تحقیق کردم و دیدم شخصیت خارق‌العاده‌ای است. همه این موارد که ذکر کردید، موثر بود و مهمتر از همه بافت فیلمنامه بود که به دور از شعارزدگی و بسیار ساده وروان بود.

• نقش اول بودن در یک فیلم معمولا یکی از دلایل پذیرش یک نقش از سوی بازیگران سینماست. برای شما این موضوع چقدر اهمیت داشت؟

برای من خیلی فرقی نمی‌کند که نقش مکمل داشته باشم یا نقش اصلی و یا این که فقط یک سکانس بازی کنم یا بیشتر.  مهم نقش است.  اگر نقش جذاب باشد و احساس کنم که کار خوبی می‌شود، بازی می‌کنم. در این چند ماه اخیر دو سه پیشنهاد سینمایی داشتم که نقش‌های اصلی نبود اما امکان کار هم نداشتند و این دلیل در کنار دلایل دیگر از جمله نوع نگاه کارگردان باعث شد که این پیشنهادها به سرانجام همکاری نرسد.

گاهی خودم نقشی را پیشنهاد می‌کنم که اگر چه خیلی کوتاه اما متفاوت است و دوست دارم آن نقش را بازی کنم. بنابراین برای من مهم این است که نقش پیشنهادی حتی اگر به کوتاهی یک سکانس باشد، جذاب باشد و جای کار داشته باشد که بتوان آن را بازی کرد.

• فیلم‌های بیوگرافی معمولا با سخت‌گیری‌هایی از سوی خانواده‌هایشان همراه است و مایلند که در جریان فیلمنامه و ساخت فیلم باشند و روی بخش‌هایی از جزییات آن اعمال نظر کنند و گاهی هم از نتیجه کار راضی نیستند. در فیلم منصور این موضوعات چطور هماهنگ شد؟ آیا با خانواده ستاری مشورت و تبادل نظر شده بود و این سخت‌گیری‌ها را داشتند؟ نظرشان درباره فیلمنامه چه بود؟

فکر می‌کنم خانواده تیمسار ستاری به خصوص آقای سورنا ستاری از روند شکل گیری فیلم راضی بودند که در مصاحبه‌هایشان هم این موضوع را اعلام کرده‌اند.

• چه بخشی از تحقیقات و سکانس‌های این فیلم بر اساس گفت‌وگوها و خاطرات خانواده ستاری است؟

این سوالی است که نویسنده فیلمنامه نویس و کارگردان پاسخ بدهد اما  تا جایی که من می‌دانم این فیلم تلفیقی از واقعیت‌های مستند و تخیل نویسنده است برای ایجاد یک بستر مناسب در فیلم که برای مخاطب جذاب باشد.

• قهرمان‌های ملی معمولا در فیلم‌ها به شکلی اغراق‌آمیز و اسطوره‌ای تصویر می‌شوند و صرفا به نقاط قوت آن‌ها اشاره می‌شود درباره شهید ستاری در این فیلم چگونه تصمیم گرفته شد؟

یکی ازدلایل انتخاب این نقش، بافت فیلمنامه بود که به گونه‌ای پیش می‌رفت که احساس می‌شد این قهرمان زمینی‌تر است و وجوه انسانی دارد و خیلی شعارزده نیست و امیدوارم که مخاطب هم بعد از دیدن فیلم همین تلقی را داشته باشد.

• فیلم‌های بیوگرافیک معمولا محدودیت‌هایی را در تصویر کردن همه ابعاد زندگی یک فرد (در ایران) دارند و با این محدودیت‌ها چگونه ساخت چنین فیلمی می‌تواند برای تماشاگر سینما جذابیت داشته باشد؟

تصویر کردن شخصیت‌های تاریخ معاصر از این نظر که مخاطب با آن‌ها ارتباط نزدیک‌تری دارد کمی سخت است. این شخصیت‌ها ممکن است کسانی باشند که احتمالا هنوز زنده‌اند و خاطراتی از این شخصیت دارند و این موضوع کمی کار را سخت می‌کند که آن‌چه به وجود می‌آید برای آن‌ها هم جذاب باشد. برخی از شخصیت‌ها آن قدر مستندات شامل تصویر، فیلم و آثار مکتوب از آن‌ها موجود است که باورپذیری آن را برای برخی مخاطبان سخت می‌کند. اما در مجموع باید بپذیریم که آنچه در حیطه فیلم اتفاق می‌افتد بخشی از آن تخیل و بخشی از آن هم بازسازی است و شاید این طور راحت‌تر بتوان با آن ارتباط برقرار کرد.

• اکران فیلم منصور چطور بود؟

برای نتیجه اکران هنوز زود است اما بر اساس مطلبی که برایم فرستاده شده بود، گویا در دو سه روزاول اکران حدود ۲۲۰ یا ۲۳۰ میلیون تومان فروش داشته است اما باید کمی بیشتر صبر کرد و بعد از هفته اول این شرایط را اعم از فروش و استقبال مخاطب رصد کرد و نقدهای بیشتری هم درباره آن نوشته شود تا دورنمای بهتری از فیلم دیده شود و به ارزیابی بهتری برسیم.

• بازخوردهایی که از نخستین حضور جدی خود در نقش اول یک فیلم داشتید چطور بود؟

برخی از دوستان خیلی به من لطف دارند هم در زمان اکران این فیلم در جشنواره و هم بعد از آن بازخوردهای خوبی را دریافت کردم و بسیار به من لطف داشتند و شاید همه آن‌ها از دوستان و رفقای من هستند که این اندازه لطف دارند و معتقدند که بازی یکدست و روانی داشته‌ام که امیدوارم همین طور باشد و مخاطب هم کار را دوست داشته باشد.

• کار کردن با سیاوش سرمدی به عنوان کارگردان فیلم اولی در سینمای داستانی چطور بود؟

سیاوش سرمدی کارگردان بسیار هوشمند، باتجربه و خوبی است و مدل کاری ایشان اگر چه بسیار برای بازیگر سخت بود چرا که باید دائما به شکل سکانس پلان ضبط می‌شد اما در مجموع از همکاری با ایشان بسیار لذت بردم.

• بعد از تجربه بازی در فیلم منصور آیا همچنان همان رویه قبلی خود را در شاخه‌های مختلف تئاتر و سینما ادامه می‌دهید یا روی بازیگری در سینما متمرکز می‌شوید و به پیشنهادهای جذاب بازیگری در سینما پاسخ مثبت خواهید داد؟

باید ببینم که قرعه فال به نام من چطور زده می‌شود. من بازیگری را خیلی دوست دارم اما باید فرصتی مهیا شود که بتوانم تا حدی قابلیت‌هایم را نشان دهم که این امکان در منصور فراهم شد. بنابراین بستگی به پیشنهادها دارد که با توجه به این پیشنهادها ممکن است بازیگری را ادامه بدهم و یا این که خسته بشوم. در حال حاضر هم در سریال «اپیدمی» حضور دارم و با کارگردان جوان فصل اول آن که بسیار خوش ذوق است ارتباط خوبی برقرار کردیم و ۱۰ قسمت فصل اول آن ضبط شده است و بیست قسمت مابقی قرار است با دو کارگردان دیگر دنبال شود که امیدوارم که با آنها هم ارتباط خوبی داشته باشیم و در مجموع سریال اپیدمی برای مخاطب جذاب باشد. تا این جای کار به نظرم سریال متفاوتی است و نوع پلان ها، نوع دکوپاژ و نوع نگاه کارگردان برایم جذاب و قابل تامل است.