مستند شب و مه
سرانجام این مستند شب و مه نام گرفت؛ اثری که سکوی پرش رنه شد به دنیای حرفه‌ای سینما و ساخت شاهکارهای ماندگار او شد. شاهکارهایی بی‌شمار.
ده سال پس از اتمام جنگ جهانی دوم، فرانسوی‌ها قصد کردند تا مجموعه‌ای فیلم درباره نیروهای مقاومت فرانسه بسازند که هم بزرگداشتی باشد برای آن‌ها و هم سندی تاریخی. بخشی از این پروژه بعد از تحقیقات مفصل تهیه‌کنندگان به کمپ‌هایی که نازی‌ها برای یهودیان در فرانسه و کشورهای حومه برپا کرده بودند، تعلق گرفت. این مستندها قرار بود تنها نوعی بیان تاریخی باشند اما تهیه‌کنندگان تصمیم گرفتند تا با رویکردی هنرمندانه‌تر بودجه بیشتری جذب کرده و بتوانند کیفیت این آثار را بالاتر ببرند. به این شکل پای آلن رنه به این پروژه باز شد.
رنه که در ابتدای دوران کاری فوق‌العاده‌اش بود تمایل چندانی به ساخت یک اثر صرفا تاریخ‌نگارانه و بی‌طرف نداشت ولی وقتی شنید ژان کایرول که یکی از بازماندگان کمپ آشویتز بوده متن اثر را نوشته برای شروع کار انگیزه پیدا کرد.
سرانجام این مستند شب و مه نام گرفت؛ اثری که سکوی پرش رنه شد به دنیای حرفه‌ای سینما و ساخت شاهکارهای ماندگاری مثل «هیروشیما عشق من» و «سال پیش در مارین‌باد». نام فیلم اشاره دارد به پروژه نازی‌ها برای دزدی مخفیانه و شبانه یهودی‌ها و بردنشان به این کمپ‌ها؛ پروژه شب و مه.
نقد مستند پادشاهی وحشی | ترکیبی از تکنولوژی و خلاقیت برای نمایش داستانی حماسی از بقا
چیزی که رنه را بیش از پیش در ساخت اثری بلندپروازانه، تاثیرگذار و به شدت غم‌انگیز موفق کرده، رویکرد سیال و متفاوت رنه به متریالی است که با آن مواجه بوده. رنه ترکیبی از فیلمبرداری از محل‌های واقعی و راش‌های فیلم‌های موجود از آن دوران را به کار بست و توانست با نشان دادن فضاهای خالی و سکوت کنونی این کمپ‌ها و قراردادنشان در کنار چهره‌های محزون و تاریک یهودیان اسیر شده، به شکل سیالی از غمی ابدی برسد؛ مثل زخمی کهنه که خوب نخواهد شد. زمان که همیشه یکی از دغدغه‌های بزرگ رنه بوده آن‌چنان در مستند شب و مه به جمود می‌رسد که حالا بعد از گذشت بیش از ۶۰سال از ساخت فیلم، هنوز هم حسی از حضور زجر زندانیان دارد. شاید تل‌هایی از جنازه و اسکلت که به آن راحتی با ماشین‌های صنعتی جابه‌جا شده و در قبرهای دسته‌جمعی دفن می‌شوند ضربه‌زننده باشند ولی هیچ چیز نمی‌تواند به تاثیرگذاری تماشای اتاق گاز خالی و ساکت آشویتز باشد. انگار که دوربین به دنبال صدایی کوچک یا نشانه‌ای اندک از ساکنین سابق باشد، چیزی که تماشاگر در مقام یک توریست، اصلا تمایلی به دیدنش ندارد. رنه بر خلاف شوآه، دیگر مستند مشهوری که به اردوگاه‌های کار اجباری نازی‌ها می‌پردازد، از سانتی‌مانتالیزم بیش از اندازه می‌پرهیزد و به جای آن بر رابطه‌ای که قرار است تماشاگر با متریال رو‌به‌رویش داشته باشد، متمرکز می‌شود. در جاهایی از فیلم ترکیب نریشن و تصاویر به گونه‌ای است که بیننده مورد خطاب قرار می‌گیرد، و در واقع این تمی بود که بعدها رنه در هیروشیما عشق من پی گرفت؛ چرا که ما به عنوان انسان مسئول گناهانی هستیم که دیگران مرتکب می‌شوند.
مستند تکان‌دهنده و کوتاهِ آلن رنه را با کیفیت HD و زیرنویس فارسی در فیلیمو ببینید.