نقد و بررسی فیلم سینمایی تیغ و ترمه ؛ تیغی بر گلو
فیلم سینمایی«تیغ و ترمه» اثری از کیومرث پوراحمد است که به ماجرای یک خیانت و تلاش برای رمزگشایی از یک مرگ مشکوک می‌پردازد.
هر آنچه شاعرانگی موجود در نام فیلم و هر آنچه بزرگی نام کارگردان آن یعنی کیومرث پوراحمد عامل اصلی ترغیب کننده برای تماشای فیلم سینمایی تیغ و ترمه بود، اما خلاف هر چه تا پیش از اکران این فیلم در کاخ رسانه‌ها انتظار میرفت، داخل سالن و هنگام تماشای اهالی رسانه همراه با عوامل اتفاق افتاد: یک شکست تلخ برای یک کارگردان مورد احترام. آنقدر تلخ که در دقایقی از فیلم، خنده‌ها و تشویق‌هایی از سر تمسخر در سالن اتفاق می افتاد و آنقدر مورد احترام که هر خبرنگاری که در سالن نشست خبری قصد سوال از کیومرث پوراحمد را داشت بارها تاکید می کرد که ای استاد بزرگوار شما برای ما بسیار قابل احترام هستید اما چرا «تیغ و ترمه» را اینطور ساختید؟
فیلم سینمایی «تیغ و ترمه» بر اساس یک داستان واقعی است و چند سال پیش که کیومرث پوراحمد رمان تازه ای را می‌خوانده تصمیم گرفته تا بر اساس داستان این رمان یک فیلم بسازد. فیلمی که عشق، خیانت و انتقام را در زندگی یک پدر و مادر در گذشته و زندگی حال حاضر فرزندشان نشان می دهد. دختری که به دنبال رازگشایی از علت فوت پدرش است و با خیانت های متعدد نامزدش هم رو به رو است. اما چرا این فیلم را برای کارگردان بزرگ آن شکست می دانیم و چرا هیچ نقطه مثبتی در فیلم وجود ندارد که نشانه‌ای از کیومرث پوراحمد بودن را در آن ببینیم؟
به این دلیل که فیلم سینمایی «تیغ و ترمه» به اندازه یک تله فیلم سطح پایین است؛ دیالوگ‌ها مصنوعی و وصله شده اند. عصبانیت‌ها، خشم‌ها، خنده‌ها و گریه‌ها در آن طبیعی نیستند. آن هم در شرایطی که ترمه (شخصیت اصلی داستان) میان جهنمی از احساسات قرار دارد. فیلم پر از شخصیت های منفی است اما نهایت انتقال حس منفی بودن از آن‌ها خط و نشان کشیدن یا فحش دادن است. فیلم، تکه پاره است چون از یک جایی به بعد شخصیت‌ها به حال خودشان رها می‌شوند. همانطور که کارگردان و فیلمنامه‌نویس می‌گویند چند پایان بندی دارد و شاید در اکران عمومی پایان دیگری برایش در نظر بگیرند.
با این حال، سخت است که باور کنیم فیلم سینمایی «تیغ و ترمه» را کیومرث پوراحمد ساخته. سخت است که بزرگی و کارنامه درخشان او را با دیدن چنین فیلمی تحت تاثیر قرار دهیم. اما آنچه پس از تماشای فیلم سینمایی «تیغ و ترمه» با اهالی رسانه همراه شد، غمی بود از تماشای چنین اثری از چنین کارگردانی؛ کارگردانی که در نشست خبری هم وقتی از او پرسیده شد چرا چنین اتفاقی در فیلم تان افتاد، گفت: «زمانی که فیلم را می‌ساختم حال و هوای من اینطور بود و بنا بر احوالاتم کارگردانی کردم.»
من هر فیلمی را ساختم فکر کردم خوب بوده است و وقتی که نمایش داده شده و مردم دیدند متوجه شدم درنیامده است.
همچنین در بخش دیگری از این نشست خبری، پوراحمد درباره تجربه ساخت «فیلم سینمایی تیغ و ترمه» گفت: «من حدود ۵۰، ۶۰ تا فیلم تاکنون ساختم. اما هربار که می‌خواهم فیلم بسازم همان‌قدر استرس دارم. هر شب فیلم‌برداری در استرس هستم. اما در این فیلم یک گوشه ذهنم، خیالم راحت بود که اگر کمی تردید داشته باشم و مطمئن نباشم که دوربین را کجا بگذارم، کسی هست که به من کمک می‌کند؛ او کسی نیست جز علیرضا زرین‌دست که جایش در اینجا خالی است. او صبح که از ساعت ۸ می‌آمد تا آخرشب، لبخند از لب او نمی‌رفت. بسیار خوش اخلاق، پرکار و بدون‌حاشیه است.»
او درباره انتقادی که درباره سرنوشت نامعلوم شخصیت امیر (نامزد ترمه) مطرح شد، بیان کرد: «حق با شماست. ما دو سکانس داشتیم درباره این شخصیت، اما حذف شد. بعد از جشنواره باید فکری برای نبود این شخصیت در فیلم کنیم تا امیر یکدفعه از فیلم غیب نشود. قطعا آن سکانس‌ها را باید در جایی جا دهیم.»
پوراحمد در پاسخ به این سوال که آیا خودش از اثر راضی است، گفت: «کودن‌ترین فیلمسازان هم که فیلم می‌سازند فکر می‌کنند خوب است. من هر فیلمی را ساختم فکر کردم خوب بوده است و وقتی که نمایش داده شده و مردم دیدند متوجه شدم درنیامده است. بله من راضی هستم. مهم نیست که من راضی باشم مهم این است که شما اصحاب رسانه و بعد مردم راضی باشند و فروشکی بخورد. اگر این اتفاق بیفتد، می رود جزو فیلم‌های خوب من و اگر اتفاق نیفتد، می‌رود جزو فیلم‌های بد.»
او ادامه داد: «اول به فیلم پروانه ساخت ندادند و یکسال کلنجار رفتم که روی مادر بد کار کنم. در ارشاد به من گفتند تو اسطوره مادر خوب در فیلم هایت هستی. خانم لاله اسکندری هم بازیگر خوبی است هم هنرمند به تمام معنایی است. اگر همه بازیگران می توانستند نقش مادر ترمه را بازی کنند ولی این نقش را قبول نمی کردند اما خانم اسکندری قبول کرد و چه خوب این شخصیت را درآورد.»