نقد فیلم «بنفشه آفریقایی» ساخته مونا زندی حقیقی؛ ارزشمند و دوست‌داشتنی
فیلم «بنفشه آفریقایی» درباره زنی میانسال و مستقل است که در محیطی سنتی میان شوهر سابق و شوهر کنونی‌اش به معنای واقعی کلمه «گیر» افتاده است.
«بنفشه آفریقایی» چند لحظه ماندگار دارد که همین تک‌لحظه‌ها می‌توانند کلیّت فیلم را یک‌تنه به دوش بکشند. آیا می‌توان گفت فیلمی به‌خاطر چند تک‌لحظه درخشان فیلم درخشانی است؟ خیر. اما آیا می‌توان فیلمی را به‌خاطر چند تک‌لحظه درخشان دوست داشت؟ بله. این همان مرزی است که بسیاری از ما هنگام دفاع از فیلمی که دوستش داریم بی‌هوا از آن عبور می‌کنیم. هدف این مطلب آن است که روی لبه باریک این مرز پیش برود. به بهانه اکران آنلاین فیلم «بنفشه آفریقایی»، نگاهی دوباره داریم به اثر جذاب مونا زندی حقیقی؛ با فیلیمو شات همراه باشید.
«بنفشه آفریقایی» که در سی‌وهفتمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد، دومین فیلم بلند مونا زندی حقیقی بعد از تجربه موفق «عصر جمعه» در دهه هشتاد است. فیلم، داستان زنی میانسال را روایت می‌کند که همراه با همسر دوم خود مشغول زندگی است. اما وقتی‌که متوجه می‌شود همسر سابقش در آسایشگاه تنها مانده و وضع خوبی ندارد، از سر انسانیت تصمیم می‌گیرد که او را به خانه‌اش بیاورد و از او نگهداری کند. این اتفاق به‌تدریج زندگی زن را تغییر می‌دهد و بحران متفاوتی را رقم می‌زند.
نقد فیلم شیشلیک در سی و نهمین جشنوار فجر
فیلم مونا زندی حقیقی از آن آثاری است که استانداردهای یک فیلم قابل‌تماشا را رعایت کرده و حتی اگر آن را فیلم خوبی ندانید در جواب این سؤال که «چه‌جوری بود؟» با رعایت انصاف باید بگویید «به یه بار دیدن می‌ارزه.» این جواب برای راحت کردن خیال پرسشگر از بابت کیفیت فنی فیلم است؛ یعنی قرار نیست به صحنه‌های جدی بخندی یا موقع دیدن صحنه‌های بامزه، اخم کنی. فیلم «بنفشه آفریقایی» هر جا که می‌خواهد از مخاطبش واکنشی بگیرد (چه در صحنه‌های تراژیک و چه در صحنه‌های کمیک) موفق عمل می‌کند. مشکل شاید آن بوده که پتانسیل اثر بسیار بالاتر از سقف خواسته‌های سازندگانش است.
بررسی بوی کافور، عطر یاس؛ اندوه لوس بورژوازی
«بنفشه آفریقایی» درباره زنی میانسال و مستقل است که در محیطی سنتی میان شوهر سابق و شوهر کنونی‌اش به معنای واقعی کلمه «گیر» افتاده است. این کلمه گیر افتادن نقشی کلیدی دارد چرا که هم وجهی تلخ به ماجرا می‌بخشد و هم وجهی بامزه. آنچه باعث شده نگارنده این فیلم را دوست داشته باشد مهارت مشهود فیلمساز و بازیگران و عواملش در اجرای درست این تک‌صحنه‌های متضاد بوده است. آن تک‌لحظه‌های درخشانی که ذکرش رفت حاصل مهارت فنی و یک قدم فراتر از آن یعنی دانش سینماست.
نقد و بررسی فیلم بی همه چیز در سی و نهمین جشنواره فجر
دانش سینما را می‌توان با پرداختن به بازیگر نقش اصلی فیلم توضیح داد. فاطمه معتمدآریا در «بنفشه آفریقایی» نقش زنی دل‌کنده از گذشته پاگیر و دل‌داده به آینده نامعلوم را بازی می‌کند؛ یعنی زنی درگیر تلخی و شیرینی، یعنی زنی پابند دو مرد که این پابندی‌های جداگانه جایی با هم تلاقی خواهند کرد. معتمدآریا بازیگری است که مهارت فنی‌اش بر همه ثابت شده (یعنی حفظ حداقل‌ها در تمام آثار) اما در چند فیلم خاص توانسته دانش سینمایی‌اش را به رخ بکشد («روسری‌آبی»، «گیلانه»، «اینجا بدون من» و…).
نقد فیلم «عامه پسند» با بازی فاطمه معتمدآریا را در فیلیمو شات بخوانید
دانش سینمایی معتمدآریا در فیلم «بنفشه آفریقایی» در همان تک‌لحظه‌های درخشانی نمود می‌یابد که می‌بینی چطور صحنه‌ای تلخ را با یک نگاه به ورطه طنز می‌کشد و دوباره در انتها با نوع و ریتم ادای دیالوگ‌ها زهر اولیه را به صحنه بازمی‌گرداند. حفظ این دوگانگی لحن و حس در صحنه‌های مختلف فیلمی که نمایشگر زندگی دوپاره آن شخصیت است، کار هر بازیگری نیست. دانش سینمایی معتمدآریا در نوع اجرای فعالیت‌های به‌ظاهر بی‌اهمیتی چون راه رفتن و نشستن معلوم می‌شود؛ با انتقال احساسات شخصیت از طریق فعالیت‌های روزمره و نه کنش‌های پرجلوه‌ای مانند فریاد کشیدن و گریه‌های هیستریک و رفتارهایی از این دست که امروز بسیاری عیار بازیگری را با آنها می‌سنجند. ایفای بی‌نقص چنین نقشی و اساساً انتخاب نقش و فیلمنامه‌ای از این جنس است که دانش سینمایی فرد را هویدا می‌کند.
همه چیز دربارهفیلم رمانتیسم عماد و طوبی در سی و نهمین جشنواره فجر
درک مشترک بازیگران نقش‌های فرعی و همین‌طور عوامل پشت صحنه از هدف واحد فیلم، بزرگ‌ترین نقطه قوت «بنفشه آفریقایی» است.
در کنار معتمدآریا که در اوج ظاهر شده، سعید آقاخانی و رضا بابک نه‌تنها سنگ‌اندازی نمی‌کنند بلکه نقش‌هایشان را با اشراف کامل ایفا کرده‌اند و هر دو آگاهانه طوری بازی می‌کنند که به‌قول‌معروف «دوربین‌دزدی» نباشد؛ این فیلم، فیلم شکوه (با بازی معتمدآریا) است و آقاخانی و بابک می‌دانند که تمرکز دوربین و حواس مخاطب بیش از همه باید متوجه شکوه باشد. این درک مشترک بازیگران نقش‌های فرعی و همین‌طور عوامل پشت صحنه از هدف واحد فیلم، بزرگ‌ترین نقطه قوت «بنفشه آفریقایی» است.
در یک دهه اخیر سینمای ایران، فیلم‌هایی ساخته شده‌اند که تلاش شده با القابی چون «شاهکار» و «درجه‌یک» و «ماندگار» مورد خطاب قرار گیرند اما اکثر این آثار در مدتی کمتر از نیم دهه ثابت کرده‌اند که لایق آن تحسین‌های شتاب‌زده نبوده‌اند. فیلم «بنفشه آفریقایی» از آن جنس آثار نیست؛ نه کسی تلاشی برای زیاده‌ازحد تحویل گرفتنش نشان می‌دهد و نه خود فیلم در پی جنجال‌آفرینی و ایجاد دوگانه شاهکار-مزخرف در دل بینندگان و منتقدین است.
نقد فیلم «جاندار» با بازی فاطمه معتمدآریا را در فیلیمو شات بخوانید
«بنفشه آفریقایی» در کنار ده‌ها فیلم دیگر سینمای ایران قرار می‌گیرد که آمدند، قصه جمع‌وجورشان را تعریف کردند، حرفی گنده‌تر از دهانشان نزدند و یادگارهایی برای سینمای ایران به جا گذاشتند که نه در حد «یک فیلم درخشان» بلکه در حد «یک نقش‌آفرینی درخشان»، «یک فیلمبرداری درخشان» و «چند تک‌لحظه درخشان» بودند. حالا شاید بگویی این‌ها که نشد «فیلم خوب». حرف نگارنده همین است: این‌ها لزوماً فیلم خوب تحویل نمی‌دهند اما در مورد به‌خصوصِ «بنفشه آفریقایی»، فیلمی را ساخته‌اند که نگارنده «دوست»ش دارد؛ اگر می‌پرسی «آیا می‌شود فیلمی را به‌خاطر چند تک‌لحظه درخشان دوست داشت؟» پس معلوم است هنوز «بنفشه آفریقایی» را ندیده‌ای.
با آغاز اکران آنلاین فیلم «بنفشه آفریقایی»، دومین ساخته مونا زندی حقیقی با نقش‌آفرینی بازیگرانی چون فاطمه معتمدآریا، رضا بابک، سعید آقاخانی، ندا جبرائیلی، مهدی حسینی‌نیا و مریم شیرازی در سینمای آنلاین فیلیمو قابل‌تماشاست.
نشست خبری فیلم «بنفشه آفریقایی» در حاشیه سی‌وهفتمین جشنواره فیلم فجر چگونه برگزار شد؟
پس از اکران فیلم «بنفشه آفریقایی» در پردیس سینمایی ملت، خبرنگاران و اهالی رسانه به جلسه نشست خبری این فیلم رفتند. در ابتدای نشست، کارگردان در پاسخ به این سوال که «با توجه به واقعی بودن داستان فیلم، تا چه حد داستان‌پردازی کارگردان در فیلم موثر بوده است؟» گفت: «کلیت فیلم واینکه زنی، شوهر سابقش را از خانه سالمندان به خانه می‌آورد و مسائلی ازاین‌دست، کاملا واقعی است اما برخی مسائل مثل رنگرز بودن شکوه زاییده ذهن فیلم‌نامه نویس است. امیدوارم مخاطبان، این فیلم را دوست داشته باشند. بازخوردهایی هم که دریافت کرده‌ام بازخورده های خوبی بوده‌اند؛ مخصوصا خانم‌ها که دوست داشتند ازلحاظ شخصیتی همانند شکوه باشند.»
همچنین در ادامه، علیرضا شجاع نوری (تهیه‌کننده فیلم «بنفشه آفریقایی») به سوالاتی درباره استقبال مخاطبان خارجی از این فیلم پاسخ داد. او گفت: «دنبال ساخت فیلمی بودیم که به حال دل ما ایرانی‌ها بیاید. اگر می‌خواهیم به سمت جهان‌گیر‌شدن سینمای خودمان برویم، باید روایتگر داستان‌هایی باشیم که آنها را زیست می‌کنیم. همه خارجی‌هایی که فیلم‌هایی از این دست را می‌بینند، دوست دارند زندگی در این فضای نوستالژیک را تجربه کنند. اگر ما بتوانیم فیلم‌هایی ارائه کنیم که در کوچه‌پس‌کوچه‌های ما چه می‌گذرد، می‌تواند برای خارجی‌ها خوشایند باشد؛البته این اصلا اتفاق آسانی نیست. باید ساخته شود تا جا بیفتد. این حالت در سینمای هالیوود یا مثلا سینمای ایتالیا هم هست: بدون آن‌که به این کشورها رفته باشیم دلمان برای بعضی جاها تنگ می‌شود. من فکر می‌کنم ما باید تلاش کنیم در این حوزه از فیلم‌سازی قدم برداریم.»
نقد و بررسی فیلم سینمایی شاید وقتی دیگر ؛ کابوس یا واقعیت؟
رضا بابک، که بازی درخشانی در نقش فریدون داشت نیز در این نشست صحبت‌هایی کرد. او در مورد تقسیم نقش ناعادلانه میان دو مرد حاضر در فیلم گفت: «من این مورد را قبول ندارم و به نظرم در داستان، توازن برقرار بود. سعی همه ما در این بود که بتوانیم به کاراکترهای خاص خودمان برسیم، نه به چیزی که نمود بیرونی داشته باشد. خیلی از اتفاق‌های بین ما، فقط در یک نگاه یا یک واژه کوتاه بود. من زیاد این ناعدالتی در توزیع نقش بین دو شخصیت مرد در فیلم را قبول ندارم.»
موضوع فیلم و سطح فیلم خیلی بالاتر از سینمای ایران است .
فیلم خیلی خوبی من دیدم
آن سکانس هم که شکوه از بازداشت آزاد شده و نان خریده و آماده خانه اما مردانش همه خواب هستند و معلوم است شب را به راحتی طی کرده اند و خانه بهم ریخته است برایم قسمت طنز ماجرا بود و البته تا حدی واقعیت موجود
دومین شب ماه رمضان بعد از افطار دیدم و به معنای واقعی حظ بردم و انرژی گرفتم، خانم معتمد آریا عالی بودند و رضا بابک و اقاخانی هم و چقدر نقش انسانیت مهربان بودن و البته عشق رو خوب به تصویر کشیده بودند، چقدر با مهربانی و گذشت با مسایل کنار آمدند که هرکدامشان می تواند به معضلی بزرگ در زندگی افراد عادی تبدیل شود، و مهتر از همه عشق؛ در نگاه ها در ته دل شخصیت ها به زیبایی ترسیم شده بود، شاید یک عاشق ناکام قدرت تشخیص این حس و صحنه ها را داشته باشد
از نظر من فیلم فوق العاده بود سالها بود آقای بابک رو در هیچ کاری ندیده بودم، ایشان بازیگر بسیار خوبی هستن، حیف که قدر چنین بازیگرانی رو کسی نمی‌دونه، اصلا نیازی به گفتن دیالوگ در فیلم برای کاراکتر فریدون نبود از نگاهش به شکوه میشد تمام احساسش رو فهمید ، بازیگرانی که اینقدر عالی نقش رو ایفا کنند واقعا بی نظیرن، فیلم هایی که تصویر به تنهایی کافی باشه برای فهمیدن فیلم هم تعدادشون کمه ، در ضمن سوژه اصلی فیلم جالب بود، لذت بردم از فیلم
واقعا چرا وقتی سرتون نمیشه اظهار نظر می کنید. این فیلم فوق العاده بود چه به لحاظ محتوا و چه بازی ها