نقد فیلم بلک باتم ما رینی | میراث چادویک بوزمن برای ادای دین به هنر سیاهان
فیلم بلک باتم ما رینی (Ma Rainey’s Black Bottom)، آخرین حضور چادویک بوزمن جلوی دوربین، به زندگی اسطوره موسیقی بلوز در دهه ۱۹۲۰ می‌پردازد.
اوایل دهه ۱۹۸۰، آگوست ویلسون، نمایشنامه‌نویس برنده جایزه پولیتزر تصمیم گرفت زندگی یکی از مشاهیر موسیقی را در قالب یک تئاتر روی صحنه ببرد. ما رینی جزو اولین خوانندگان حرفه‌ای سبک بلوز در آمریکا بود؛ زنی که در دهه ۱۹۲۰ ستاره صحنه‌ها بود و بر بسیاری از خوانندگان پس از خود تأثیر گذاشت. همین موضوع باعث شد تا لقب مادر بلوز را به او بدهند. تئاتر ویلسون موفقیت زیادی پیدا کرد و حالا در سال ۲۰۲۰، فیلم بلک باتم ما رینی (با عنوان اصلی Ma Rainey’s Black Bottom) به کارگردانی جورج سی. ولف بر اساس آن تئاتر و با بازی وایولا دیویس و چادویک بوزمن ساخته شده است. به همین بهانه، با فیلیمو شات همراه باشید تا مروری بر فیلم بلک باتم ما رینی داشته باشیم.
در فیلم بلک باتم ما رینی مقدمه اهمیت زیادی دارد؛ این که آیا مخاطبان سینما از شهرت ما رینی به عنوان «مادر سبک بلوز» آگاه هستند یا نه. آگوست ویلسون در تئاتر خود تلاش کرد تا نشان دهد که این پیشگام صنعت موسیقی، حتی قبل از آن که پا روی صحنه بگذارد، شخصیتی بزرگ داشته است. از آنجا که اقتباس نتفلیکس از این تئاتر با آخرین بازی چادویک بوزمن (ستاره فیلم پلنگ سیاه یا Black Panther) که چند ماه قبل به دلیل سرطان از دنیا رفت) همراه شده، مخاطبان زیادی به تماشای این فیلم خواهند نشست تا دوباره از بازی هنرمندانه او لذت ببرند. به همین دلیل اجازه دهید همه چیز را از ابتدا شروع کنیم.
نقد و بررسی فیلم بلاتار اسب تورین ؛ وقتی یک اسب باله می‌رقصد!
سال ۱۹۲۷، ما رینی (با بازی وایولا دیویس) قرار است چند مورد از مشهورترین آهنگ‌هایش را در استودیویی در جنوب شیکاگو ضبط کند. دو مرد سفیدپوست، مدیر برنامه‌های او ایروین (با نقش‌آفرینی جرمی شیموس) و تهیه‌کننده آلبوم، استوردیونت (با بازی جانی کوین) به دلهره افتاده‌اند که آیا او به موقع خود را به استودیو خواهد رساند یا نه. این دلهره آنقدر بالا گرفته که آنها فکر می‌کنند ما رینی از این کار منصرف شده است. این سکانس از همان ابتدا به ما نشان می‌دهد که ما رینی شخصیت مهمی دارد و بقیه تحت تأثیر تصمیمات او عمل می‌کنند. اعضای دست‌چین شده گروه ما رینی با عنوان «جورجیا بند»، از جمله نوازنده شیپور لوی (با بازی چادویک بوزمن) قبل از او به استودیو می‌رسند. آنها در حالی که منتظر حضور نفر اصلی تیم هستند، شروع به تمرین می‌کنند تا اینکه بالاخره ما رینی وارد می‌شود.
عنوان فیلم «بلک باتم ما رینی» به یکی از آهنگ‌های ما رینی و نوعی رقص محبوب در دهه ۱۹۲۰ اشاره دارد.
جورج سی. ولف در سکانس ابتدایی فیلم خود از نمایشنامه اصلی فاصله گرفته است. او در کوتاه‌ترین زمان ممکن شخصیت یک ستاره پرفروغ را به تصویر می‌کشد؛ گویی این ویژگی‌ها از بدو تولد در ذات ما رینی بوده‌اند. اما اولین صحنه مهم فیلم درست همانطور پیش می‌رود که آگوست ویلسون در نمایش‌نامه‌اش نوشته بود؛ جایی که ستاره ما در میان چهره‌های خشمگین سفیدپوستان محاصره شده و ما رینی در حال فریاد زدن بر سر یک افسر پلیس است. راننده او دیر کرده و مسئولان ما رینی را تهدید می‌کنند که باید به کلانتری برود.
نقد و بررسی فیلم آوای وحش | داستان قدیمی یک سگ پشمالوی قهرمان
وایولا دیویس، که در سال ۲۰۱۷ برای بازی در فیلم حصارها (با عنوان اصلی Fences)، اثر اقتباسی دیگری از نمایش‌نامه‌های آگوست ویلسون، برنده جایزه اسکار بهترین بازیگر زن نقش مکمل شده بود، زیر گریم سنگین ما رینی به سختی قابل تشخیص است. آرایش غلیظ دور چشم‌ها، کلاه گیس مرسوم در دهه ۱۹۲۰ و جمله «اگه جرئتش رو داری»، مشخصه‌های جالب توجه او هستند. وایولا دیوس، چه به لحاظ ظاهری و چه به لحاظ نگرش، به‌خوبی توانسته نمایی سرکش از ما رینی، ملکه‌ای که دیگران باید در برابرش سکوت کنند را به تصویر بکشد. شاید این مسئله به روحیات درونی دیویس بازگردد. در هر حال، مخاطب کاملاً متوجه شده که ما رینی زنی نیست که بتوان او را تحت فشار قرار داد.
پیش‌بینی نامزدهای جایزه بهترین بازیگر زن اسکار ۲۰۲۱
تقریباً هر ثانیه از بازی وایولا دیویس قدرت را به رخ می‌کشد؛ اینکه چه کسی برتر از دیگری است و جایگاه پایین برای انسان‌ها چه معنایی دارد. اقتباس وفادارانه روبن سانتیاگو-هادسون لایه‌های زیرین و پس زمینه نمایشنامه را به خوبی نمایان ساخته است اما احساس مخاطبان تا حد زیادی به تجربیات آنها در طول زندگی بستگی خواهد داشت.
میراث آگوست ویلسون از زندگی شصت ساله‌اش، ۱۰ نمایشنامه است که هر کدام از آنها بیانگر شرایط و تجربیات زندگی سیاهپوستان در یکی از دهه‌های قرن بیستم هستند. این ۱۰ نمایشنامه که با عنوان دوره پیتسبرگ (Pittsburgh Cycle) شناخته می‌شوند تاکنون جوایز زیادی از جمله دو جایزه پولیتزر بدست آورده‌اند و در چندین فیلم مورد اقتباس قرار گرفته‌اند. نمایشنامه بلک باتم ما رینی پیش از این نیز در سال ۲۰۰۳ برای اجرای یک تئاتر در برادوی مورد اقتباس قرار گرفته بود، اما جورج سی. ولف برای اولین بار آن را به یک اثر سینمایی تبدیل کرده است.
فیلم «بلک باتم ما رینی» نمایانگر تأثیر فرهنگ سیاهپوستان بر موسیقی آمریکاست.
فیلم بلک باتم ما رینی دوران اوج موسیقی جاز را دیدگاه آفریقایی آمریکایی به تصویر می‌کشد. نمایشنامه آگوست ویلسون به‌ندرت شامل کاراکترهای سفیدپوست است اما در نسخه سینمایی، ایروین، استوردیونت و پلیسی که نمایانگر سیستم بهره‌برداری‌کننده از فرهنگ سیاهپوستان است، همگی سفیدپوست هستند. در طول یک روز بسیار گرم در استودیوی ضبط موسیقی، ما شاهد پیروزی و شکست هستیم؛ گونه‌ای از هنر که از ظلم، سرکوب و رابطه‌ها الهام گرفته است. ویلسون هیچگاه قصد نداشت نمایش‌نامه‌ای شاد بنویسد و فیلم نیز گویی در حال نواختن نُتی محزون‌کننده از ترومبون است؛ نتی که همچون آه حسرت قلب بیننده را به درد می‌آورد.
بهترین فیلم های سیاهپوستان در ۱۰ سال اخیر؛ جان سیاهپوستان مهم است
در یکی از صحنه‌ها، ما رینی از ایروین می‌خواهد که سر قولش برای فراهم کردن نوشابه سرد وفادار بماند. زمانی که این خواسته انجام نمی‌شود، ما رینی با نوعی حالت توجیهی می‌گوید: «من برای اونا اصلاً مهم نیستم. تمام چیزی که از من میخوان، صدامه.» ناگهان، چیزی که تاکنون شبیه رفتارهای خودپسندانه یک ستاره موسیقی بود، ابعاد جدیدی پیدا می‌کند. ما رینی متوجه می‌شود که زنان سیاه‌پوست در دهه ۱۹۲۰ در شیکاگو تا چه اندازه مورد تبعیض‌های جنسیتی قرار می‌گیرند و هیچ کس برای بی‌احترامی‌ها از آنها عذرخواهی نمی‌کند. حالا او تصمیم می‌گیرد از استعداد و برتری خود استفاده کند تا شرایط را تغییر دهد.
اما این تنها ما رینی نیست که استعداد دارد؛ لوی به تنهایی چند آهنگ ساخته و مدام سعی دارد با پیروی از استوردیونت آنها را برای مشتریان سفیدپوست جذاب‌تر کند. مسئله این نیست که کدام نسخه بهتر است. اعضای بند لوی، کالتر ( با بازی کولمن دومینگو)، تولدو (با نقش‌آفرینی گلین ترمن) و اسلو درگ (با بازی مایکل پاتس) لوی را به چالش می‌کشند که اشتیاق او برای وفق دادن خود با جامعه سفیدپوستان چه بلایی سر ارزش‌هایش خواهد آورد.
ما رینی متوجه می‌شود به محض آن که استوردیونت آهنگ‌های ضبط شده را بدست آورد، می‌تواند تمدن و پیروی از قوانین مدنی را رها کرده و او را از صحنه خارج کند. ما رینی می‌جنگد تا به ریشه‌های خود وفادار باقی بماند و صدایش را تقدیم مردم کند. اما لوی هیچ مشکلی در تطابق دادن فرهنگ خود با فرهنگ سفیدپوستان ندارد. ویلسون در تئاتر خود بیشتر به این موضوع می‌پردازد و آن را پیچیده‌تر می‌کند؛ جایی که در همان ابتدای داستان، لوی حادثه‌ای را توصیف می‌کند که در ۸ سالگی به چشم دیده و هنوز او را به‌شدت می‌ترساند.
کاراکترهایی که ویلسون خلق کرده بود خود را طی چند لایه برای مخاطب معرفی می‌کردند. اما فیلم بلک باتم ما رینی در بازآفرینی سینمایی این کاراکترها منحصر به فرد عمل کرده و هر سکانس بر پیچیدگی ماجرا می‌افزاید. چادویک بوزمن، نحیف، بی‌قرار و مغشوش است. اعتماد به نفس و آرامش کاراکترهایی که او قبلاً ایفا کرده (جکی رابینسون، تورگود مارشال و تی‌چالا) در قالب شخصیتی عصبی و ناامن ذوب شده؛ چیزی که ما هیچگاه در کارنامه این بازیگر شاهدش نبودیم. لوی حریص و شیداست؛ او باید چیزهای زیادی را اثبات کند.
لوی در اتاق سرد و نموری که گروهی در آن تمرین می‌کند به آرامی پرسه می‌زند. اما تمام حواس او به یک در سنگین و زنگ‌زده روی دیوار پشتی شده مشغول شده؛ این یک نماد آشکار برای جاه‌طلبی اوست. آیا این راه میان‌بر است یا بن‌بست؟ تاریخ موسیقی مدرن آمریکا با دزدی صریح از فرهنگ سیاهپوستان سنگ‌فرش شده است. این موضوع هنوز هم ادامه دارد اما معلوم نیست زمان آغاز آن چند سال قبل از دهه ۱۹۲۰ بوده است.
لوی در دیدگاه آگوست ویلسون یک چهره تراژیک است اما این زندگی واقعی بوده که غم‌انگیز بودن ماجرای او را دوبرابر کرده است. هر چقدر که عملکرد وایولا دیویس در فیلم بلک باتم ما رینی قدرتمند بوده باشد، این فیلم به نام بوزمن شناخته خواهد شد. درست است که عنوان فیلم به ما رینی اشاره دارد اما این لوی است که در هر صحنه سعی دارد داستان را از آن خود کند. بنابراین هنگام تماشای فیلم چشم از او برندارید. بوزمن در آخرین اثر خود نقش ستاره‌ای در حال فروپاشی را ایفا کرده است؛ میراثی برای ادای دین به هنر سیاهان.
چادویک بوزمن خیلی زود و در سن ۴۳ سالگی به علت سرطان روده از دنیا رفت. نظر شما درباره بازی متفاوت چادویک بوزمن در این فیلم چیست؟ شما با چه فیلمی از او یاد خواهید کرد؟
فیلم بلک باتم ما رینی نامزد اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین طراحی صحنه، بهترین گریم و آرایش مو، بهترین طراحی لباس شد و دو جایزه بهترین طراحی لباس بهترین گریم و آرایش مو را از آن خود کرد.
چادویک بوزمن و نقش‌های به‌یادماندنی‌اش؛ قهرمانی که دیگر در میان ما نیست
منبع: Variety