مروری بر ۵ دوبله برتر شهروز ملک آرایی
فرشته مرگ این روزها در داخل و خارج سراغ هنرمندان رفته و هر روز خبر ناگواری از بازیگران، اهالی موسیقی و به طور کلی هنرمندان به گوش می‌رسد. در طول چندسال اخیر بخش عمده‌ای از اخبار ناگوار حیطه هنر، به جامعه دوبله ایران اختصاص داشت.
نسل طلایی دوبلورهای کشور همگی در دهه‌های هشتم و نهم زندگی‌شان به‌سر می‌برند و تنها در طول ۳ سال شاهد درگذشت اساتیدی مثل منوچهر اسماعیلی، جلال مقامی و همسرش رفعت هاشم‌پور، چنگیز جلیلوند، حسین عرفانی و همسرش شهلا ناظریان و نهایتا شهروز ملک‌آرایی از جمله جواهرهای بی‌تکرار هنر دوبله بودند که در ماه‌های گذشته رفتند و جای خالی‌شان هرگز پر نخواهد شد. این استاد درگذشته به گواه همکارانش شخصیتی گرم، صمیمی و طناز داشت و همین ویژگی‌های شخصیتی را با هنرمندی در صدایش هم جاری می‌کرد. به مناسبت درگذشت او به شماری از بهترین آثار او به عنوان صداپیشه اشاره می‌کنیم.
نکته: ملک‌آرایی در آثاری جدی نظیر «کازابلانکا»، «ربه‌کا»، «طلسم‌شده» و «نیش» هم رل‌گویی کرده بود، اما استادی‌اش در حیطه مهم کارتون بود.
شهروز ملک آرایی شاید به اندازه دیگر همکارانش دیده یا بهتر بگیم «شنیده» نشد، اما یکی از آن گوهرهای نابی بود که تاریخ دوبله ایران را نمی‌توان بدون حضورش تصور کرد. ملک‌آرایی استاد مسلم تیپ‌گویی، و صداساز قهاری بود. صدای و لحنش نمک خاصی داشت و هم می‌توانست مایه‌های بدجنسی و شرارتی نه چندان غلیظ (مثل کاپیتان لیچ کارتون گالیور) در آن بدمد و هم آن را به اوج ساده‌لوحی و بلاهت برساند (وزیر اعظم انیمیشن سیندرلا).
همین ویژگی‌ها و توانایی‌ها بود که شهروز ملک‌آرایی را به یکی از بهترین کارتون‌گوهای دوبله ایران تبدیل و نامش را در کنار اساتید مرحوم دیگری مثل اصغر افضلی، آذر دانشی، مهدی آرین‌نژاد و مهدی آژیر در این حیطه جاودانه کرد. شهروز ملک آرایی که در ملایر متولد شده بود، ابتدا سودای بازیگری در سر داشت. او در ۱۳ سالگی کارش را با تئاتر در جامعه باربد شروع کرد و از دهه ۴۰ بود که جذب دوبله و عرصه صدا شد. با این حال مثل بسیاری از همکارانش وسوسه بازیگری رهایش نمی‌کرد و حضور نه چندان موفقی در عرصه تصویر داشت که شاید پررنگ‌ترین آن‌ها را بتوان بازی‌اش در نقش «قیس‌بن‌سعد» در سریال «امام علی» دانست.
هشت فیلم به‌یادماندنی با دوبله چنگیز جلیلوند
۵ دوبله شاهکار منوچهر اسماعیلی در فیلم های ایرانی
وزیر اعظم | سیندرلا
آیا می‌توان صدای کس دیگری جز شهروز ملک آرایی را روی کاراکتر آن وزیر لاغراندام با سبیل‌های از بناگوش در رفته که بسیار احساساتی و هیجانی بود تصور کرد؟ این شاهکار دیزنی که در سال ۱۹۵۰ ساخته شده بود، به بهترین شکل با مدیریت استاد «عباس خسروانه» دوبله شد و تعدادی از بزرگ‌ترین نام‌های دوبله ایران مثل ایرج ناظریان، زهره شکوفنده، شهروز ملک‌آرایی، سیمین سرکوب و مهدی آژیر در آن هنرنمایی کردند که در بین آن‌ها کار ملک‌آرایی بی‌نظیر بود.
صحنه‌ای را که وزیر قرار است خبر بد فرار سیندرلا را به پادشاه بدهد به خاطر بیاورید. قبل از شرفیابی به محضر شاه در حال تمرین این جمله جلوی آینه می‌گوید: «قربان بنده برای نوش جان کردن اردنگی حاضرم! لطفا بزنید، کار دارم می‌خوام برم!»
کاپیتان لیچ | سفرهای گالیور
نقش وزیر را اگر نقطه اوج کار مرحوم ملک‌آرایی در صداپیشگی نقش مثبت بدانیم، «کاپیتان لیچ» شاهکار نقش‌های منفی اوست. لیچ دشمن بدعنق و حسود گالیور است که تمام فکر و ذکرش معطوف پیدا کردن گنجی است که معلوم نیست اساسا وجود دارد یا نه! صداسازی برای این دشمن عنق با آن صورت اخمو نیاز به کمی اغراق داشت که ملک‌آرایی به خوبی از پس آن برآمد.
«گالیور نقشه رو رد کن بیاد.» خیلی دوست دارم بدانم چهره مهربان شهروز ملک آرایی موقع ادای این جمله مشهور چه شکلی می‌شد.
آقای ووپی | ماجراهای تنسی تاکسیدو و چاملی
عجب کارتون درجه‌یکی. قبل از فتح برنامه‌های کودک توسط انیمیشن‌های کمپانی ژاپنی «نیپون» در نیمه دوم دهه ۶۰، اکثر کارتون‌های پخش‌شده از تلویزیون آمریکایی بودند. تم کارتون‌های آمریکایی بسیار شادتر و خل‌خلی‌تر از آثار عمیق و محزون ژاپنی بود و با دنیای کودکانه سازگاری بیشتری داشت.
یکی از بهترین این آثار، ماجراهای تنسی تاکسیدو بود که قبل از انقلاب با یک دوبله محشر در تلویزیون آن زمان به کودکان هدیه شد. تنسی تاکسیدو را مهدی آژیر می‌گفت که استاد مسلم صداسازی بود، چاملی را ظفر گرایی دوبله می‌کرد و نقش بی‌نظیر آقای ووپی هم حاصل هنر شهروز ملک آرایی بود. آقای ووپی که بود؟ یک دانشمند نیمه‌دیوانه که پاسخ همه چیز را می‌دانست و در کمد مشهورش که انگار به بی‌نهایت وصل بود، برای هر مشکلی یک وسیله یا راه حلی داشت.
آقای ببر | دهکده حیوانات
عموم کارهای طلایی شهروز ملک آرایی در حیطه کارتون مربوط به انیمیشن‌های آمریکایی است و او علی‌رغم پرکاری و استادی‌اش در این حیطه، در کارهای ژاپنی معدودی صحبت کرده که این یکی بهترین آن‌هاست! آن ببر نخراشیده با هیکل بسیار تراشیده و کمر باریکش را احتمالا یادتان هست.
به او می‌گفتند «بابای دراگو»، ولی نامش آقای ببر بود. یک آهنگر بی‌اعصاب و به‌غایت خشمگین که اولین راهش برای حل هر مشکلی، دعوا و مقابله فیزیکی بود! چه کسی می‌تواند یک شخصیت عصبانی را «بانمک» جلوه دهد؟ شهروز ملک‌آرایی! جادوی صدای او کاری کرده که آقای ببر در ترسناک‌ترین لحظات حضورش هم مضحک به نظر برسد.
جان کوچولو | رابین هود
دوبله رابین هود سرگذشت عجیبی دارد. این اثر جاودانه دیزنی که سال ۱۹۷۳ ساخته شده بود، مجموعا سه بار در ایران دوبله شد. بار اول در میانه‌های دهه ۵۰ برای پخش در سینما به مدیریت خسرو خسروشاهی، بار دوم در سال ۱۳۶۰ برای پخش تلویزیونی به مدیریت احمد رسول‌زاده و آخرین بار هم اوایل دهه ۹۰ توسط امیرهوشنگ زند برای شبکه نمایش خانگی.
بهترین و البته مشهورترین نسخه دوبله این فیلم همان دوبله دوم است که بارها از تلویزیون پخش شده. در آن نسخه ژرژ پطرسی جای رابین هود صحبت می‌کند و ملک‌آرایی هم صداپیشگی جان کوچولو، وردست چاق و چله و وفادار او را بر عهده دارد. جان کوچولو یک خرس گنده است! با اندامی ورزیده و روحیه‌ای جنگجو و البته قلبی مهربان و طلایی! صدای شهروز ملک آرایی انگ این کاراکتر است و استاد این‌بار هم در تیپ‌سازی و انعطاف سنگ تمام گذاشته و حاصل کارش شکرپنیر است!
پس از لو رفتن هویت اصلی رابین هود در مسابقه تیراندازی و تلاش نیروهای امنیتی حکومت برای دستگیری او، محل مسابقه صحنه یک هرج‌ومرج اساسی شده و هرکسی با سلاحی به سمتی می‌دود. در همین حین جان کوچولو در دیالوگی که پس‌گردنی (دیالوگ‌های بداهه‌ای که خود دوبلورهای ایرانی برای بانمک‌تر کردن صحنه‌ها به فیلم اضافه می‌کردند) به نظر می‌رسد می‌گوید: «عجیب شیرتوشیری شده!»
