معرفی و نقد انیمیشن پینوکیو به روایت دل تورو
داستان پینوکیو آشنا است، اما این داستان کلاسیک در دستان گیرمو دل تورو، ظاهر و حال و هوای متفاوتی پیدا کرده است
پینوکیو برای بسیاری از ما یک داستان کلاسیک دوران کودکی است. داستان پینوکیو اولین‌بار در رمانی ایتالیایی به نام ماجراهای پینوکیو از کارلو کلودی، در سال ۱۸۸۳ منتشر شد. این داستان از زمان انتشار خود به اشکال مختلف و برای تئاتر، سینما و تلویزیون اقتباس شده است که مشهورترین آن نسخه موزیکال انیمیشن ۱۹۴۰ دیزنی است.
گیرمو دل تورو که فیلم‌هایش به ادغام عناصر ترسناک با داستان‌های افسانه‌ای شناخته می‌شوند در سال ۲۰۰۸ اعلام کرد که می‌خواهد اقتباس تاریک‌تری از پینوکیو بسازد. سرانجام در سال ۲۰۱۸، نتفلیکس به دل تورو چراغ سبز نشان داد و به این ترتیب تولید پروژه رسما کلید خورد. اینجا به معرفی و نقد این استاپ‌موشن پرداخته‌ایم.
خلاصه داستان پینوکیو
گیرمو دل تورو به داستان کلاسیک کارلو کلودی یعنی پینوکیو -یک عروسک خیمه شب‌بازی چوبی که به شکلی جادویی زنده می‌شود تا قلب شکسته یک منبتکار اندوهگین به نام ژپتو را ترمیم کند- روحی تازه می‌دمد. این موزیکال استاپ موشن عجیب و غریب به کارگردانی گیرمو دل تورو و مارک گوستافسون ماجراجویی‌های شریرانه و فنته‌انگیز پینوکیو را دنبال می‌کند که در جستجوی پیدا کردن جایی برای خود در جهان است.
جالب است بدانید که پینوکیوی گیرمو دل تورو، دومین داستان این عروسک چوبی معروف در سال ۲۰۲۲ است. پینوکیوی دیزنی به کارگردانی رابرت زمکیس که چند ماه قبل اکران شد یک بازگویی لایواکشن از این داستان بود. در حالیکه نسخه دل تورو از لحاظ داستانی، موضوعی و همچنین سبکی متفاوت است. چراکه در اینجا با یک پویانمایی استاپ‌موشن روبرو هستیم.
درباره گیرمو دل تورو
گیرمو دل تورو یکی از شناخته‌شده‌ترین فیلمسازان معاصر است. در کارنامه این فیلمساز برنده اسکار، فیلم‌های مطرحی نظیر شکل آب، تیغه ۲، پسر جهنمی (و دنباله آن)، حاشیه اقیانوس آرام، قله‌ای به رنگ خون، کوچه کابوس و هزارتوی پن، دیده می‌شود. او از زمانی که یادش می‌آید می‌خواسته که پینوکیو را بسازد: «هیچ کاراکتری در تاریخ به اندازه پینوکیو با من ارتباط شخصی عمیق نداشته است» اگرچه پینوکیو اولین فیلم انیمیشن استاپ موشن دل تورو است، اما او با انیمیشن غریبه نیست. او در سال ۲۰۱۳ تیتراژ افتتاحیه خانه درختی وحشت ۲۴ سیمپسون‌ها را کارگردانی کرد.
درباره گیرمو دل توروعوامل پینوکیوی دل تورو
دل تورو تنها کارگردان این اقتباس تازه از پینوکیو نیست. چراکه او همراه با مارک گوستافسون این استاپ‌موشن را برای نتفلیکس آماده کرده است. همچنین دل تورو و مک‌هیل فیلمنامه را بر اساس قصه‌ای از خود دل تورو و متیو رابینز به نگارش درآورده‌اند. البته خود این قصه بر اساس طرحی از گریس گریملی از نسخه ۲۰۰۲ رمان اصلی کارلو کلودی نوشته شده است. روبان کاتز و دل تورو متن ترانه‌ها را نوشتند و الکساندر دسپلا که پیش از این در شکل آب با دل تورو همکاری کرده بود، آهنگسازی موسیقی متن فیلم را انجام داد. البته در ابتدا در ۲۳ آگوست ۲۰۱۲ اعلام شد که نیک کیو آهنگسازی فیلم را انجام می‌دهد، اما ۸ سال بعد دسپلا جایگزین او شد. ایان مک‌کینون و پیتر ساندرز، سازندگان عروسک‌های فیلم عروس مرده تیم برتون، عروسک‌های خیره‌کننده پینوکیو را ساخته‌اند. البته طراح اصلی پینوکیو، گریس گریملی بوده است. فرانک پاسینگهام نیز به عنوان مدیر فیلمبرداری در این پروژه حضور داشته است.
صداپیشه‌ها و شخصیت‌های پینوکیو
لیست صداپیشگان پینوکیوی گیرمو دل تورو، شامل تعداد زیادی چهره مطرح می‌شود. گریگوری مان که برای بازی در نقش الی نوجوان در فیلم انجمن ادبی و پای پوست سیب‌زمینی گرنزی (The Guernsey Literary and Potato Peel Pie Society) شناخته می‌شود، در دومین فیلم بلند خود، صداپیشگی پینوکیو را به عهده داشته است.
دیوید بردلی، بازیگر نقش آرگوس فیلچ در فیلم‌های هری پاتر، صداپیشه ژپتو است. ایوان مک‌گرگور، در نقش سباستین جی. کریکت هنرنمایی می‌کند. این شخصیت که اغلب به عنوان جیرجیرک سخنگو شناخته می‌شود از کاراکتر جیمینی کریکت دیزنی بسیار متفاوت است، زیرا او هرگز از سوی پری آبی به عنوان وجدان بیرونی پینوکیو تعیین نمی‌شود. کریستوفر والتز، صداپیشگی شخصیت حیله‌گر کنت ولپه که رئیس یک سیرک است را به عهده دارد. ولپه در ایتالیایی به معنای روباه است (و او در فیلم یک روباه شبه انسان نیز بنظر می‌رسد) که هرگز اثر مثبتی بر پینوکیوی نوجوان و تاثیر پذیر، نداشته است. والتز را بیش‌تر بخاطر نقش‌های شرورانه‌اش مانند کلنل هانس لاندا در حرامزاده‌های لعنتی کوئنتین تارانتینو می‌شناسیم.
تیدا سوینتن در نقش پری با موهای فیروزه‌ای حضور دارد که با عنوان وود اسپرایت (روح چوب) و پری آبی نیز شناخته می‌شود. البته شخصیت او در اینجا با پری آبی دیزنی متفاوت است. او بجای اینکه کسی باشد که خواسته ژپتو را برآورده می‌کند هر از گاهی در طول ماجراجویی‌های پینوکیو ظاهر می‌شود تا بخاطر بدرفتاری‌هایش او را پند و اندرز بدهد. سوینتن همچنین صداپیشگی خواهر وود یعنی دث را به عهده دارد.
فین ولفهارد، ستاره سریال چیزهای عجیب (Stranger Things)، صداپیشه شخصیت کندلویک است. شخصیت او در نسخه دیزنی لمپویک نام داشت، اما با اینحال این ۲ شخصیت شبیه یک‌دیگر هستند. زیرا هر دوی آن‌ها پسرهای دردسرسازی هستند که در ابتدا نسبت به پینوکیو قلدری می‌کنند اما بعد با او دوست می‌شوند. ران پرلمن که در چند فیلم مانند پسر جهنمی با دل تورو کار کرده است در نقش پودستا حضور دارد. این شخصیت که در فیلم دل تورو پدر کندلویک است نه در رمان و نه در اقتباس دیزنی به او اشاره‌ای نشده است. البته این نام بیش‌تر از اینکه یک اسم باشد یک لقب محسوب می‌شود. زیرا پودستا اصطلاحی بود که در زمان ایتالیای فاشیست برای توصیف رئیس سازمان شهرداری بکار برده می‌شد. پودستا در فیلم دل تورو یک مقام دولتی فاشیست است که پینوکیو را به یک سرباز تبدیل می‌کند.
کیت بلانشت شخصیت جدیدی به نام اسپاتزاتورا را معرفی می‌کند. او دستیار میمون کنت ولپه است که اربابش با او بدرفتاری می‌کند. هیچ اشاره‌ای نیز به این شخصیت در رمان یا اقتباس دیزنی وجود ندارد، اگرچه چندین شخصیت حیوانی در رمان حضور دارند. تیم بلیک نلسون، جان تورتورو و بورن گورمن از دیگر صداپیشگان این انیمیشن هستند. همچنین دنیل ردکلیف، تام ویتس و کریستوفر واکن در ابتدا برای صداپیشه‌گی در نظر گرفته شده بودند اما در نهایت انتخاب نشدند. البته ردکلیف به عنوان تهیه‌کننده اجرایی به حضور خود در پروژه ادامه داد.
تاریخ اکران پینوکیوی گیرمو دل تورو
پینوکیو در ۹ نوامبر ۲۰۲۲ اکران محدود خود را در سینماها آغاز کرد و از ۹ دسامبر برای تماشا در نتفلیکس در دسترس قرار گرفت. البته پینوکیو پیش از این در جشنواره فیلم لندن در اکتبر۲۰۲۲ برای اولین‌بار به نمایش درآمد. شما نیز می‌توانید از طریق فیلیمو، جدیدترین بازسازی این داستان کلاسیک را تماشا کنید.
تیزر رسمی پینوکیوی دل تورو
نتفلیکس تیزر رسمی پینوکیوی دل تورو را در ۲۷ ژوئیه منتشر کرد. این تریلر ما را با ژپتو، پینوکیو و شخصیت‌های دیگری که پینوکیو در طول ماجراجویی‌هایش با آن‌ها روبرو می‌شود، آشنا می‌کند. همچنین از آن زمان یک ویدئوی پشت صحنه با کارگردان و یک تریلر دیگر از فیلم منتشر شده است.
مروری بر نظر منتقدان درباره پینوکیوی گیرمو دل تورو
سن فرانسیسکو کرونیکل | امتیاز:۱۰۰ از ۱۰۰
باب اشتراوس | پیامی فوق‌العاده امیدبخش و دلگرم‌کننده در اینجا وجود دارد که از سوی گروهی عروسک انیمیشنی و یک فیلمساز هیولا دوست، منتقل می‌شود.
We Got This Covered | امتیاز: ۹۰ از ۱۰۰
الخاندرو مارتینز | پینوکیو چیزی بیش‌تر از فیلمی درباره ماجراجویی‌های یک پسر چوبی است. این فیلمی است به قول سباستین درباره «پدران و پسرانی که هیچ‌کدام بی‌نقص نبودن»، بیهودگی و ناتوانی فاشیسم و بیش‌تر از هر چیز دیگری درباره قدرت متعالی عشق. در حالیکه یک فیلم کوچک‌تر زیر بار این مضامین سنگین شکست می‌خورد، پینوکیو موفق می‌شود همه آن‌ها را با سهولتی نسبی به تصویر بکشد.
Larsen On Film | امتیاز: ۸۸ از ۱۰۰
جاش لارسن | برای توصیف پینوکیوی گیرمو دل تورو از عبارتی از خود فیلم وام می‌گیرم؛ این یک «شادی و لذت وحشتناک» است.
مجله اسلیت | امتیاز: ۷۰ از ۱۰۰
سم آدامز | گاهی اوقات فیلم در حال تقلید کردن از ساختار اپیزودیک کتاب و بیش از حد انباشته شده از چیزهای مختلف بنظر می‌رسد. به گونه‌ای که شاید احساس کنید که یک لحظه به خواب رفته‌اید و در وسط یک داستان متفاوت بیدار شده‌اید. اما قدرت خلاقه آن، چنان درخشان است که مهم نیست در هر لحظه در کجا قرار دارید، زیرا از بودن در آنجا خوشحال و راضی هستید.
واشینگتن پست | امتیاز: ۶۳ از ۱۰۰
مایکل اوسالیوان | همانطور که از این کارگردان عاشق وحشت و سازنده فیلم‌های برنده اسکار هزارتوی پن و شکل آب انتظار می‌رود، پینوکیوی جدید علی رغم ترانه‌های گاه و بیگاهش، یک ماجراجویی تاریک است. و البته یک فیلم موزیکال است.
نیویورک تایمز | امتیاز: ۴۰ از ۱۰۰
مانولا دارگیس | بدیهی است که سازندگان فیلم می‌خواستند پینوکیویی متفاوت، خشن‌تر و جدی‌تر از نسخه دیزنی بسازند که برای دهه‌ها در تخیل عمومی جا خوش کرده است. اما استفاده نامعقول و بی‌ربط فیلم از فاشیسم، تقلیل‌دهنده و در نهایت مضحک است.
بهترین انیمیشن های دوبله فارسی جهان
نقد مفصل استاپ موشن پینوکیو از سایت آبزرور
مارک کرمود | مرگ و فاشیسم ممکن است سوژه‌های ایده‌آلی در یک انیمیشن فانتزی هستی بخش برای کودکان بنظر نرسد. با اینحال، استاد مکزیکی، گیرمو دل تورو، که شاهکارش فیلم شکل آب در سال ۲۰۱۷ برنده اسکار بهترین فیلم شد، مهارت‌های سینمایی غول‌آسای خود را در افسانه جاودانه کارلو کلودی با نتایجی شگفت‌انگیز بکار می‌برد و آن را به تمثیلی از دوران موسولینی تبدیل می‌کند. دل تورو و همکار کارگردانش مارک گوستافسون، از قابلیت بساوایی انیمیش استاپ موشن برای اینکه وزن فیزیکی و احساسی بیش‌تری به داستان ببخشند استفاده می‌کنند. داستانی از جنگ و دوران کودکی که سبک جنون‌آمیز آن به مری شلی برمی‌گردد، در حالیکه از لحاظ موضوعی در کنار شاهکارهای اسپانیایی زبان دل تورو نظیر هزارتوی پن و ستون فقرات شیطان (The Devil’s Backbone) قرار می‌گیرد.
دل تورو و همکار فیلمنامه‌نویسش پاتریک مک‌هیل داستان کلودی را به سال‌های بین ۲ جنگ (جنگ اول و دوم جهانی) در قرن بیستم می‌برند. هنگامی که ژپتو نجار پسر عزیز خود کارلو را در جنگ بزرگ (اشاره به جنگ جهانی اول) از دست داده است. او یک شب در حالیکه از شدت اندوه و مصرف الکل از خود بیخود شده است، درخت کنار قبر کارلو را قطع می‌کند و یک عروسک خیمه شب بازی زهوار در رفته می‌سازد تا جایگزین فرزند گم شده‌اش شود. هنگامی که یک پری آبی به عروسک جان می‌دهد، ژپتو در ابتدا از این موجودی که در خانه‌اش آزادانه می‌چرخد وحشت می‌کند. اما به زودی با یک‌دیگر به تفاهم می‌رسند و پینوکیو به ژپتو کمک می‌کند تا مسیح مصلوب‌شده بزرگ کلیسا که مانند یک عروسک خیمه شب بازی شکنجه شده است را تعمیر کند. پینوکیو در جایی رو به مسیح مصلوب می‌گوید:«همه او را دوست دارند» و بعد ادامه می‌دهد:«او هم از چوب ساخته شده است. چرا آن‌ها او را دوست دارند و من را نه»؟
این تنها یکی از پرسش‌های عمیقا فلسفی‌ای که پینوکیوی دل تورو از مطرح کردن آن واهمه‌ای ندارد (سوال دیگر این است: فاشیست‌های موسولینی چگونه می‌توانند از یک سرباز چوبی غیرقابل کشتن به عنوان یک سلاح استفاده کنند؟). در حالیکه اقتباس‌های سینمایی قبلی، از انیمیشن هنوز شگفت‌انگیز دیزنی در سال ۱۹۴۰ تا ریبوت ناخوشایند و لایواکشن رابرت زمکیس در سال ۲۰۲۲، یکسری اخلاقیات آموزشی پوپولیستی را در اولویت قرار داده بودند (به پدرت احترام بگذار، دروغ نگو، تنبل نباش)، نسخه دل تورو ماهیت هرج و مرج طلبانه ضدقهرمان خود را گرامی می‌دارد و از ماجراجویی‌های او برای بررسی موضوعات مرگ و زندگی استفاده می‌کند.
البته به پینوکیو وجدانی در قالب یک جیرجیرک سخنگو الصاق شده است. شخصیتی که در اوایل نسخه کارلو کلودی با یک چکش کشته شد. اما نه سباستین جی. کریکت (همان جیرجیرک سخنگو) با صداپیشگی ایوان مک‌گرگور موجودی وارسته است؛ نه پری با موهای فیروزه‌ای اهداکننده خیرخواه موقعیت انسانی «پسر واقعی» است. در عوض، او یک وود اسپرایت چندچشمی است که خود دیگرش در دنیای مردگان بسر می‌برد (تیلدا سوینتن). جایی که همزاد دنیای زیرین او به پینوکیو می‌گوید که تنها راه زندگی، مرگ است. همان چیزی که به زندگی ارزش می‌دهد.
در حالیکه مقایسه این نسخه از پینوکیو با ادای احترام قلبی متئو گارونه در سال ۲۰۱۹ (اشاره به فیلم پینوکیوی گارونه) وسوسه‌انگیز است، اما فیلم دل تورو پیوند نزدیک‌تری با فانتزی علمی-تخیلی همچنان دست‌کم گرفته شده استیون اسپیلبرگ در سال ۲۰۰۱ یعی هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) دارد. دل تورو مانند اسپیلبرگ مجذوب عناصر فرانکشتاینی داستانی است که در آن هیولاها آنظور که بنظر می‌رسند نیستند و دستیابی به انسانیت به عنوان یک ریسک مسئله‌دار به تصویر کشیده می‌شود که باید از طریق شعر روایی – و نه دگرگونی فیزیکی -، حل شود. همچنین هر ۲ فیلمساز از جلوه‌های بصری سورئال استقبال می‌کنند و دل تورو به شکلی جسورانه به خارق‌العاده‌ترین مخلوق اسپیلبرگ ادای احترام می‌کند.
در حالیکه جورجینا هینز، سرپرست خلاق عروسک‌ها، به «واقع‌گرایی با نقش قلموی انتزاعی» نورمن راکول و اندرو وایت، متوسل شده، فرانک پاسینگهام فیلمبردار که از آثارش می‌توان به فرار مرغی (Chicken Run) و کوبو و دو تار (Kubo and the Two Strings) از استودیو لایکا اشاره کرد، در نورپردازی فیلم از از پدرخوانده ۱ و ۲ االهام گرفته است. با حضور کریستف والتس در نقش کنت ولپه، کیت بلانشت در نقش یک میمون عجیب و غریب، در کنار جان تورتورو، ران پرلمن و فین ولفهارد به عنوان صداپیشگان و الکساندر دسپلا در مقام آهنگساز، می‌توان گفت که این واقعا یک فیلم پرستاره است. با اینحال، در نهایت این غرابت محض فیلم است – آن حساسیت عجیب و غریب جادویی که در تمام شخصی‌ترین آثار دل تورو وجود دارد – که به آن قدرت و طراوت می‌بخشد.
امتیازهای سینمایی به پینوکیو گیرمو دل تورو
| وبسایت | میانگین امتیاز |
| IMDB | ۷.۸ از ۱۰ |
| کاربران متاکریتیک | ۸.۴ از ۱۰ |
| منتقدان راتن تومیتوز | ۹۷ درصد بر اساس ۲۵۲ نقد |
| کاربران راتن تومیتوز | ۸۵ درصد |
| منتقدان متاکریتیک | ۷۹ درصد براساس ۴۹ نقد |
مصاحبه با گیرمو دل تورو کارگردان پینوکیو
ژپتوی ما ژپتوی مقدس و مهربان نسخه‌های دیگر نیست
من با دیوید بردلی در شکارچیان ترول: داستان‌های آرکادیا و دگردیسی (The Strain) کار کرده‌ام. او در هر دوی آن‌ها یکی از شخصیت‌های اصلی بود. او یک بازیگر همه کاره است و من صدایش را دوست دارم. من از اینکه او می‌تواند یک آدم مزاحم و در عین حال صیمیمی و دلپذیر باشد خوشم می‌آید. او یک هنرپیشه باتجربه شکسپیری است. او می‌تواند ناکامل بودن ژپتو را به شما منتقل کند.
ژپتوی ما ژپتوی مقدس و خوب و مهربان نسخه‌های دیگر نیست. او کمی الکلی است، یک آدم تا حدی زودخشم که بسیار نگران است که دیگران در مورد او چه فکر می‌کنند. او بسیار ضعیف و کمی ترسو است. کسی که در طول فیلم به پدری شجاع، دوست داشتنی و پذیرا تبدیل می‌شود. برخلاف پینوکیو، ژپتو کسی است که تغییر می‌کند و دیوید می‌توانست همه این‌ها را برای من مجسم کند.
این یک کاوش فوق‌العاده تاثیر گذار است
برای من واقعا مهم بود که ایده کاملا مکزیکی «مرگ چیزی است که به زندگی‌مان شکل می‌دهد» را از فیلم استنباط کنم؛ این واقعیت که ما توسط آن محدود شده‌ایم. اگرچه ما به ندرت درباره آن فکر می‌کنیم، اما از این واقعیت که در نهایت همه ما قرار است به آنجا برسیم نمی‌شود طفره رفت. این موضوع این ایده را به من داد که روح زندگی بخشی را به تصویر بکشم که در حیات بخشی خود سهل‌انگار است و همچنین اسفینکس مرگ (هیولایی دارای بدن شیر و سر زنانه) که در تربیت پینوکیو برای تبدیل شدن به یک پسر واقعی بسیار دوست داشتنی است. او به پینوکیو می‌گوید:«اگر نمیری، هرگز یک پسر واقعی نخواهی بود». من فکر کردم این یک کاوش فوق‌العاده تاثیر گذار است.
