امین تارخ؛ معجزه مجسمه

دهه ۶۰ | شروعی طوفانی با نقشی منفی

امین تارخ در سال ۱۳۶۱ و با نقش‌آفرینی در فیلم مرگ یزدگرد ساخته بهرام بیضایی، بازیگری در سینما را تجربه کرد. فیلمی که توقیف شد و هیچ گاه رنگ پرده نقره‌ای را ندید. پس از آن او در سال ۱۳۶۵ در فیلم چمدان ساخته زنده یاد جلال مقدم بازی کرد اما این فیلم با ۵ سال تأخیر در سال ۱۳۷۰ اکران شد. امین تارخ در این میان شش فیلم بر پرده سینماها داشت که ۳ تای آن در سال ۱۳۶۷ اکران شدند.

اولین فیلم سینمایی که با هنرنمایی امین تارخ به روی پرده سینماهای ایران رفت، پرنده کوچک خوشبختی ساخته پوران درخشنده بود. پرنده کوچک خوشبختی که در بخش مسابقه ششمین جشنواره فیلم فجر (بهمن ۱۳۶۶) حضور داشت، در ۶ بخش نامزد دریافت جایزه بود که در نهایت جایزه ویژه هیأت داوران به عطیه معصومی بازیگر ناشنوای فیلم تعلق گرفت. فیلم پوران درخشنده که بازیگرانی چون هما روستا، جمیله شیخی، آزیتا لاچینی، شهلا ریاحی، فتحعلی اویسی و … در آن ایفای نقش کرده بودند، در تاریخ ۱۵ تیر سال ۱۳۶۷ اکران عمومی شد و توانست بیش از ۲ میلیون و ۱۶۵ هزار تماشاگر را روانه سالن‌های سینما کند و رتبه دوم جدول پربیننده‌ترین آثار سال را به دست آورد. در آن سال فیلم جنگی کانی مانگا ساخته سیف‌الله داد با جذب بیش از ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار مخاطب عنوان پرتماشاگرترین فیلم سال را از آن خود کرده بود.

۲۳ شهریور ماه دومین فیلم امین تارخ با نام پاییزان ساخته رسول صدرعاملی و نقش‌آفرینی کتایون ریاحی و داریوش ارجمند روانه پرده سینماها شد و در نهایت استقبال قابل قبول مخاطبان را در پی داشت. حدود یک میلیون و ۲۹۰ هزار تماشاگر از فیلم دیدن کردند و جایگاه هفتم جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال به فیلم رسول صدرعاملی رسید. کسی که در سال ۱۳۶۴ فیلم پرتماشاگر گل‌های داودی را روی پرده سینماها داشت.

سومین فیلم با هنرنمایی امین تارخ که در سال ۱۳۶۷ اکران شد، نسخه سینمایی سریال بوعلی سینا به کارگردانی زنده یاد کیهان رهگذار و بازی فیروز بهجت محمدی، محمد ابهری، اسماعیل محرابی، سعید اویسی، چنگیز وثوقی و سرور نجات الهی بود که استقبال سرد مخاطبان را به دنبال داشت. بوعلی سینا در تاریخ ۹ آذر به نمایش درآمد و کمتر از ۲۰۰ هزار تماشاگر به دیدن فیلم رفتند و رده ۸۳ جدول پربیننده‌ترین‌های سال به فیلم کیهان رهگذار رسید.

مسعود کیمیایی که خط قرمز را در محاق توقیف داشت و برخورد سرد نویسندگان و منتقدان و داوران جشنواره فیلم فجر با نسخه سانسور شده تیغ و ابریشم را از سر گذرانده بود، در سال ۱۳۶۷ دست به کار ساخت سرب شد. او در گفت و گو با ماهنامه فیلم گفته بود: در سرب به شدت خودم هستم. سرب با حضور بیشمار بازیگران چهره و مطرح آن سال‌ها ساخته شد. یکی از همین بازیگران مطرح، امین تارخ بود. هادی اسلامی، جمشید مشایخی، فریماه فرجامی، فتحعلی اویسی، جلال مقدم، غلامحسین لطفی، نرسی گرگیا، پروین سلیمانی، میرمحمد تجدد و … دیگر چهره‌های مطرح فیلم «سرب» بودند.

چهره‌ها از نمای فیلیموشات

فیلم کیمیایی در هفتمین جشنواره فیلم فجر در بخش مسابقه حاضر بود و سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری (محمود کلاری) و دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن (فریماه فرجامی) را به دست آورد و در بخش‌های بهترین بازیگر نقش اول مرد (هادی اسلامی)، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (فتحعلی اویسی) و بهترین طراحی صحنه و لباس (ایرج رامین‌فر) نامزد دریافت جایزه بود. سرب در تاریخ ۳۱ خرداد سال ۱۳۶۸ در سینماهای ایران به روی پرده رفت و موفق شد بیش از یک میلیون و ۱۸۰ هزار تماشاگر را جذب کند و رتبه دوازدهم جدول پرتماشاگرترین فیلم‌های سال را به دست آورد.

امین تارخ که همکاری با مسعود کیمیایی را در کارنامه می‌دید، در دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ موفق به هنرنمایی در دو فیلم از علی حاتمی نیز شد؛ او در سال ۱۳۶۸ در فیلم مادر علی حاتمی و در کنار بازیگرانی چون رقیه چهره‌آزاد، محمدعلی کشاورز، اکبر عبدی، فریماه فرجامی، اکرم محمدی، نادره خیرآبادی، جمشید هاشم‌پور و حمید جبلی بازی کرد. فیلم در هشتمین جشنواره فیلم فجر و در حضور فیلم‌هایی چون دندان مار، هامون و ای ایران ساخته سه بنیانگذار موج نوی تاریخ سینمای ایران (مسعود کیمیایی، داریوش مهرجویی و ناصر تقوایی) موفق شد در هشت بخش نامزد دریافت جایزه شود و اکبر عبدی در بخش بهترین بازیگر نقش مکمل مرد و رقیه چهره‌آزاد در بخش بهترین بازیگر نقش اول زن توانستند صاحب سیمرغ بلورین شوند.

مادر در تاریخ ۱۰ مرداد سال ۱۳۶۹ اکران عمومی شد و توانست بیش از یک میلیون و ۶۷۰ هزار مخاطب را روانه سالن‌های سینما کند و در جایگاه هفتم جدول پربیننده‌ترین آثار سال قرار گیرد.

در سال ۱۳۶۸ تارخ در فیلم دیگری با نام جستجوگر ساخته محمد متوسلانی که کمدی تماشاگرپسند کفش‌های میرزانوروز را بر پرده سینماها داشت، ایفای نقش کرد. داریوش ارجمند، محمدعلی کشاورز، اسماعیل خلج، خسرو دستگیر و فاطمه نوری از دیگر بازیگران فیلم بودند. جستجوگر در هشتمین جشنواره فیلم فجر نسبتا موفق بود و در کنار آثار بزرگانی چون کیمیایی، مهرجویی، تقوایی و حاتمی توانست در ده بخش نامزد دریافت جایزه شود و در نهایت دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه (محمد متوسلانی، میهن بهرامی، اسماعیل خلج) را از آن خود کرد. جستجوگر همزمان با فیلم مادر در سینماها به روی پرده رفت و در نهایت کمتر از نصف تعداد تماشاگران فیلم مادر توانست مخاطب را جذب کند و رتبه ۲۳ جدول پربیننده‌ترین‌های سال را به نام خود ثبت کند.

کم‌تماشاگرترین فیلم امین تارخ که در دهه شصت به روی پرده رفت چمدان ساخته جلال مقدم و هنرنمایی عزت‌الله انتظامی، پروانه معصومی، عزت‌الله مقبلی و ناصر لقایی بود که پس از ۵ سال (۱۳۷۰) رنگ پرده را می‌دید و با توجه به اینکه در بدترین روز سال اکران شد (۲۰ دی) نزدیک به ۵۰ هزار مخاطب از فیلم دیدن کردند و جایگاه ۱۱۶ جدول پربیننده‌ترین‌های سال به فیلم «چمدان» رسید.

دهه ۷۰ | زمانی برای کسب سیمرغ

امین تارخ در دهه هفتاد ۱۰ فیلم را در اکران عمومی داشت که از این بین تنها یک فیلم موفق به جذب بیش از یک میلیون نفر به سالن‌های سینما شد: سارا به کارگردانی داریوش مهرجویی و البته دو فیلم هم نزدیک به یک میلیون نفر تماشاگر داشتند: دلشدگان و عشق + ۲.

در سارا که پس از فیلم‌های هامون و بانو جدیدترین اثر داریوش مهرجویی بود، نیکی کریمی، خسرو شکیبایی و یاسمین ملک‌نصر ایفای نقش کردند؛ سارا در بخش مسابقه یازدهمین جشنواره فیلم فجر (بهمن ۱۳۷۱) حاضر بود و در ۶ بخش کاندیدای دریافت جایزه بود و موفق شد سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه (داریوش مهرجویی، با نگاهی به نمایشنامه خانه عروسک نوشتن هنریک ایبسن) و بهترین بازیگر نقش مکمل زن (یاسمین ملک‌نصر) را به دست آورد.

دلشدگان که مجموعه‌ای از مطرح‌ترین بازیگران آن دوران در تیم بازیگری‌اش حضور داشتند (فرامرز صدیقی، سعید پورصمیمی، اکبر عبدی، جمشید هاشم‌پور، جلال مقدم، حمید جبلی، رقیه چهره آزاد و …) در دهمین دوره جشنواره فیلم فجر در ۵ بخش نامزد دریافت جایزه شد بدون اینکه حتی یک دیپلم افتخار نصیبش شود. دلشدگان ۶ آبان سال ۱۳۶۹ در سینماهای ایران اکران شد و موفق شد بیش از ۹۸۰ هزار تماشاگر را جذب سالن‌های نمایش دهنده کند.

درام عاشقانه عشق + ۲ به کارگردانی رضا کریمی و با هنرنمایی امین تارخ، فاطمه معتمدآریا و ویشکا آسایش دیگر فیلم تارخ بود که در دهه ۷۰ و در تاریخ ۲ تیر سال ۱۳۷۸ در سینماهای ایران اکران شد و نزدیک به ۹۴۰ هزار تماشاگر را جذب سالن‌های سینماهای نمایش دهنده کرد و رده یازدهم جدول پرمخاطب‌ترین آثار سال را به دست آورد.

کسب اولین سیمرغ بلورین

امین تارخ برای بازی در فیلم جنگی – اجتماعی ماه و خورشید ساخته محمدحسین حقیقی در پانزدهمین جشنواره فیلم فجر موفق شد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را از آن خود کند. البته از شیرینی کسب اولین جایزه با عدم استقبال مخاطبان از فیلم در اکران عمومی کمی کاسته شد. تنها ۲ هزار و ۵۰۰ نفر به دیدن فیلم رفتند و عنوان کم تماشاگرترین فیلم کارنامه سینمایی امین تارخ به «ماه و خورشید» تعلق گرفت!

هنرنمایی در دو کمدی موفق

تارخ در دهه ۷۰ در دو کمدی موفق هنرنمایی کرد: مجسمه و آرزوی بزرگ. در هر دو فیلم هم نقش اصلی داشت. مجسمه ساخته ابراهیم وحیدزاده که بازیگران بیشماری مثل ثریا قاسمی، شیوا خنیاگر، سیروس ابراهیم زاده، منوچهر حامدی، هرمز هدایت، جهانگیر فروهر، بهزاد خداویسی و … در آن حضور داشتند، در جشنواره فیلم فجر (دوره ۱۱) فقط شرکت کننده بود و به موفقیتی دست نیافت. فیلم در تاریخ ۱۶ تیر سال ۱۳۷۲ اکران شد و حدود ۴۶۲ هزار تماشاگر از فیلم دیدن کردند و جایگاه ۲۵ جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال به فیلم ابراهیم وحیدزاده رسید.

آرزوی بزرگ به کارگردانی خسرو شجاعی و بازی تحسین برانگیز اکبر عبدی (در چند نقش متفاوت) و امین تارخ، فاطمه گودرزی، حمید لولایی، کیومرث ملک‌مطیعی، کیهان مکلی و … در سیزدهمین جشنواره فیلم فجر در بخش مسابقه حضور داشت و البته به موفقیتی نرسید. آرزوی بزرگ که پیش‌بینی می‌شد از پرتماشاگرترین آثار سال باشد، نوروز سال ۱۳۷۲ اکران شد و البته نتوانست مخاطبان زیادی را به سالن‌های سینما بکشاند. حدود ۲۴۳ هزار نفر بیننده فیلم بودند و رده ۴۴ جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال به آرزوی بزرگ تعلق گرفت.

دهه ۸۰ | تجربه ناخوشایند با مسعود کیمیایی

امین تارخ در دهه ۸۰ تنها ۴ فیلم سینمایی در اکران عمومی داشت که ۲ تای آن‌ها تجربه ناموفقی برای او به حساب می‌آیند: رازها آخرین ساخته محمدرضا اعلامی و رئیس به کارگردانی مسعود کیمیایی. رازها با بازی میترا حجار، ایرج نوذری، جمشید هاشم‌پور و فهمیه راستکار دو سال پس از ساخت و در تاریخ ۲۲ بهمن ۱۳۸۵ به روی پرده رفت و تنها ۳۰ هزار نفر از آن دیدن کردند و رتبه ۴۲ جدول پرمخاطب‌ترین های سال به آخرین ساخته محمدرضا اعلامی رسید. کسی که فیلم پرتماشاگر افعی را در سال ۱۳۷۲ در اکران عمومی داشت.

رئیس به کارگردانی مسعود کیمیایی که پس از تجربه ناموفق سربازهای جمعه و فیلم نسبتا قابل قبول حکم، با بزرگانی چون فرامرز قریبیان، امین تارخ، خسرو شکیبایی، داریوش ارجمند و همچنین پولاد کیمیایی و مهناز افشار ساخته شده بود در خلال برگزاری بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر (بهمن ۱۳۸۵) از رقابت بازماند و در تاریخ ۶ تیر ۱۳۸۶ به روی پرده سینماهای ایران رفت و ۴۲۸ هزار تماشاگر را روانه سالن‌های نمایش دهنده فیلم کرد و رتبه ۸ جدول پربیننده‌ترین‌های سال به فیلم مسعود کمیایی رسید.

امین تارخ در سال ۱۳۸۵ همچنین در اولین ساخته بهرام توکلی هم ایفای نقش کرده بود: پابرهنه در بهشت. فیلمی خوش ساخت با حضور بازیگرانی چون هومن سیدی، افشین هاشمی، سیروس همتی، فهیمه راستکار، مرضیه وفامهر، اسماعیل خلج، نگار جواهریان و … که در جشنواره بیست و پنجم فیلم فجر در ۷ بخش نامزد دریافت جایزه بود و سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری (حمید خضوعی ابیانه)، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (افشین هاشمی) و بهترین صدابرداری (حسن زاهدی و داریوش صادقپور) را به دست آورد.

دهه ۹۰ | یک فیلم ناموفق و دیگر هیچ

تارخ در دهه ۹۰ تنها یک فیلم بر پرده سینماها داشت: پشت دیوار سکوت ساخته مسعود جعفری جوزانی. پشت دیوار سکوت که در آن بازیگرانی چون پرویز پورحسینی، حسین پاکدل، سحر جعفری جوزانی، شقایق فراهانی، بهزاد فراهانی و سیامک صفری نقش‌آفرینی کردند، در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر (۱۳۹۵) حاضر بود و تنها در بخش بهترین جلوه‌های ویژه رایانه‌ای (امیر و کامران سحرخیز) نامزد دریافت جایزه شد.

فیلم در تاریخ ۲۴ مرداد سال ۱۳۹۷ اکران عمومی شد و تنها ۱۵ هزار نفر به دیدن فیلم رفتند و جایگاه ۷۶ جدول پرتماشاگرترین‌های سال به فیلم مسعود جعفری جوزانی تعلق گرفت.

 

تعداد تماشاگران آثار اکران شده امین تارخ به ترتیب سال اکران

نام فیلم	سال ساخت	سال اکران	تاریخ اکران	تعداد تماشاگران	رتبه
پرنده کوچک خوشبختی	۱۳۶۶	۱۳۶۷	۱۵ تیر	۲,۱۶۷,۳۷۰	۲
پاییزان	۱۳۶۶	۱۳۶۷	۲۳ شهریور	۱,۲۹۰,۲۲۹	۷
بوعلی سینا	۱۳۶۶	۱۳۶۷	۹ آذر	۱۹۸,۰۳۳	۸۳
سرب	۱۳۶۷	۱۳۶۸	۳۱ خرداد	۱,۱۸۱,۶۸۸	۱۲
مادر	۱۳۶۸	۱۳۶۹	۱۰ مرداد	۱,۶۷۶,۰۶۱	۷
جستجوگر	۱۳۶۸	۱۳۶۹	۱۰ مرداد	۷۲۵,۴۳۳	۲۳
چمدان	۱۳۶۵	۱۳۷۰	۲۰ دی	۴۹,۶۹۱	۱۱۶
شقایق	۱۳۷۰	۱۳۷۱	اول فروردین	۵۶۳,۰۶۶	۲۱
دلشدگان	۱۳۷۰	۱۳۷۱	۶ آبان	۹۸۲,۲۳۰	۱۱
مجسمه	۱۳۷۱	۱۳۷۲	۱۶ تیر	۴۶۲,۵۶۷	۲۵
سارا	۱۳۷۱	۱۳۷۲	۳ شهریور	۱,۱۸۱,۸۲۸	۹
آنها هیچکس را دوست ندارند	۱۳۷۲	۱۳۷۳	۱۴ اردیبهشت	۶۱۳,۱۸۰	۲۶
آرزوی بزرگ	۱۳۷۳	۱۳۷۴	اول فروردین	۲۴۳,۸۸۷	۴۴
توطئه	۱۳۷۴	۱۳۷۵	۲۶ اردیبهشت	۲۲۹,۱۰۵	۵۰
ساغر	۱۳۷۶	۱۳۷۷	۱۵ مهر	۷۵,۱۹۵	۶۳
ماه و خورشید	۱۳۷۵	۱۳۷۸	۱۸ فروردین	۲,۴۶۸	۱۸۶
عشق + ۲	۱۳۷۷	۱۳۷۸	۲ تیر	۹۳۷,۱۶۲	۱۱
رازها	۱۳۸۳	۱۳۸۵	۲۲ بهمن	۳۰,۲۸۷	۴۲
رئیس	۱۳۸۵	۱۳۸۶	۶ تیر	۴۲۸,۹۶۹	۸
پابرهنه در بهشت	۱۳۸۵	۱۳۸۷	۲۸ فروردین	۱۰,۰۵۹	۵۵
باغ قرمز	۱۳۸۸	۱۳۹۰	۱۱ آبان	۷,۵۲۸	۶۲
پشت دیوار سکوت	۱۳۹۵	۱۳۹۷	۲۴ مرداد	۱۵,۳۱۷	۷۶
			میانگین تعداد تماشاگر	۵۹۴,۱۵۲

ده فیلم پرتماشاگر امین تارخ

	نام فیلم	سال ساخت	سال اکران	تاریخ اکران	تعداد تماشاگران	رتبه
۱	پرنده کوچک خوشبختی	۱۳۶۶	۱۳۶۷	۱۵ تیر	۲,۱۶۷,۳۷۰	۲
۲	مادر	۱۳۶۸	۱۳۶۹	۱۰ مرداد	۱,۶۷۶,۰۶۱	۷
۳	پاییزان	۱۳۶۶	۱۳۶۷	۲۳ شهریور	۱,۲۹۰,۲۲۹	۷
۴	سارا	۱۳۷۱	۱۳۷۲	۳ شهریور	۱,۱۸۱,۸۲۸	۹
۵	سرب	۱۳۶۷	۱۳۶۸	۳۱ خرداد	۱,۱۸۱,۶۸۸	۱۲
۶	دلشدگان	۱۳۷۰	۱۳۷۱	۶ آبان	۹۸۲,۲۳۰	۱۱
۷	عشق + ۲	۱۳۷۷	۱۳۷۸	۲ تیر	۹۳۷,۱۶۲	۱۱
۸	جستجوگر	۱۳۶۸	۱۳۶۹	۱۰ مرداد	۷۲۵,۴۳۳	۲۳
۹	آنها هیچکس را دوست ندارند	۱۳۷۲	۱۳۷۳	۱۴ اردیبهشت	۶۱۳,۱۸۰	۲۶
۱۰	شقایق	۱۳۷۰	۱۳۷۱	اول فروردین	۵۶۳,۰۶۶	۲۱

چند نکته درباره کارنامه بازیگری امین تارخ

• امین تارخ در سال ۱۳۹۵ در فیلم «بن بست وثوق» ساخته حمید کاویانی ایفای نقش کرد که این اثر همچنان در صف اکران قرار دارد. این فیلم که در آن بازیگرانی چون هانیه توسلی، هومن برق نورد، مهدی پاکدل و جمشید مشایخی ایفای نقش کرده‌اند در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر در بخش خارج از مسابقه حضور داشت.
• تارخ همچنین در فیلم زمهریر ساخته جنجالی علی رویین‌تن بازی کرده که این فیلم پس از ۱۱ سال از زمان ساخت همچنان در محاق توقیف است.
• از ۲۲ فیلمی که امین تارخ طی ۴ دهه بر پرده سینماها داشته، ۱۶ تای آن در نیمه اول سال اکران شده‌اند.
• تارخ که همزمان با فعالیت در سینما، در تلویزیون هم حضور پررنگی داشت. پس از سربداران و بوعلی سینا در سریال‌های مهم و پربیننده‌ای چون آپارتمان (اصغر هاشمی، ۱۳۷۲)، شیخ مفید (سیروس مقدم، فریبرز صالح، ۱۳۷۳)، باران عشق (احمد امینی، فریدون حسن پور، ۱۳۸۰)، سفر سبز (محمدحسین لطیفی، ۱۳۸۱)، معصومیت از دست رفته (داود میرباقری، ۱۳۸۲)، اغما (سیروس مقدم، ۱۳۸۶)، خسته دلان (سیروس الوند، ۱۳۸۸)، جراحت (محمدمهدی عسگرپور، ۱۳۸۹)، گاهی به پشت سر نگاه کن (مازیار میری، ۱۳۹۳)، سایه بان (جمشید محمودی، ۱۳۹۶)، رهایم نکن (محمدمهدی عسگرپور، ۱۳۹۷)، آقازاده (بهرنگ توفیقی، ۱۳۹۹) و خسوف (مازیار میری، ۱۴۰۰) بازی کرد.