پرتره‌ای از حماسه تاریخی ژاپن
انیمه وقتی باد برمیخیزد (۲۰۱۲) حماسه تاریخی بسیار زیبای هایائو میازاکی، پرتره‌ای هوشیار از ژاپن است که فاصله بین دو جنگ جهانی را ترسیم می‌کند. موسیقی شنیدنی این انیمه اثری از جو هیسایشی و داستان آن از زندگی جیرو هوریکوشی، طراح هواپیماهای جنگنده زیرو در جنگ جهانی دوم، الهام گرفته شده؛ این انیمه به نویسندگی و کارگردانی هایائو میازاکی خلق شده و او پس از انتشار این اثر از دنیای انیمه خداحافظی کرد.
خلاصه داستان انیمه وقتی باد برمی خیزد
انیمه وقتی باد برمیخیزد براساس مانگایی از میازاکی به همین نام و برداشتی آزاد از رمان باد برخواسته، اثر تاتسو هوری ساخته شده؛ این اثر روایتی از رویای پرواز یک انسان است که این رویا موفق می‌شود یک کشور را به رویای برتری فنی و نظامی خود نیز برساند. داستان در دورانی اتفاق می‌افتد که ژاپن با رکود اقتصادی، جنگ، بیماری‌های مسری و بلایای طبیعی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
جیرو هوریکوشی، شخصیت اصلی قصه، عاشق پرواز است اما به‌دلیل ضعف شدید بینایی نمی‌تواند خلبان شود پس تصمیم می‌گیرد مهندس هوا فضا شود و طراح برجسته هواپیما باشد. او برای رسیدن به رویای خود راهی توکیو می‌شود و فورا در مسیر مطلوبش قرار می‌گیرد. او در این مسیر درگیر عشقی اندوهناک می‌شود و به دختری با نام نائوکو دل می‌دهد؛ نائوکو به بیماری سل مبتلاست و تقریبا همزمان شیرین‌ترین و تلخ‌ترین قسمت زندگی جیرو را می‌سازد.
در ادامه داستان جیرو را می‌بینیم که درگیر عاشقانه‌ای ناکام است و مدام رنج مردم بی‌نصیبش را می‌بیند، اما همچنان روی هدفش متمرکز می‌ماند و تلاش می‌کند.
جیرو در نهایت روبای خود را محقق می‌کند اما رویای به واقعیت پیوسته او چهره‌ای کریه دارد، انسان‌ها را می‌کشد و بسیار خشن است. آنچه در لحظات پایانی داستان ما را در دو راهی عجیب رها می‌کند نگاه و رویای عشق جیرو است که پیش چشمش ظاهر می‌شود؛ صحنه‌ای که انگار به او یادآوری می‌کند که چه کسی است و به دنبال چه چیزی تا اینجای زندگی آمده است!؟
دیالوگ زیبایی در این انیمه که در قالب یک شعر خوانده می‌شود را به خاطر بسپارید: باد برمیخیزد، اکنون باید زیست! این جمله کوتاه تمام زندگی و فلسفه و فرهنگ ژاپنی‌ها را نقل می‌کند؛ مردمی که رنج و دشواری حیات همیشه محرک آن‌ها برای ادامه زندگی بوده است. انسان‌هایی که از سیاهی اندوه خود الماسی بیرون کشیدند و درخشیدند.
داستان ساخت انیمه وقتی باد برمیخیزد
یازدهمین و آخرین انیمه میازاکی یعنی انیمه وقتی باد بر می خیزد با الهام از زندگی جیرو هوریکوشی طراح هواپیماهای جنگنده زیرو در جنگ جهانی دوم تولید شده است؛ البته قسمتی از داستان حاصل ذهن خلاق نویسنده انیمه بوده. جیرو هوریکوشی مهندس هوا فضا بوده و در دوران جنگ جهانی دوم موفق به طراحی A6M برای ژاپن شده است.
انیمه وقتی باد برمیخیزد برای میازاکی پروژه‌ای شخصی به نظر می‌رسد، به این دلیل که سکان‌هایی A6M در کارخانه پدر میازاکی تولید می‌شدند و این رویه بدون شک هایائو جوان را شیفته خود کرده و همین باعث شده او تا همیشه رویای پرواز را در ذهن و در اکثر انیمه‌هایش مانند قلعه‌ای در آسمان، سرویس تحویل کی‌کی و قلعه متحرک هاول به تصویر بکشد؛ هر چند علاوه‌بر این‌ها میازاکی در سال ۲۰۰۲ یک فیلم کوتاه نیز درباره تاریخچه پرواز ساخته که در موزه استودیو جیبلی به نمایش گذاشته می‌شود.
با توجه به اینکه میازاکی اغلب در انیمه‌هایش جنگ را نکوهش می‌کند و صلح و انسان‌دوستی را می‌ستاید؛ در رابطه با خلق انیمه وقتی باد برمیخیزد و به تصویر کشیدن هواپیماهای جنگی در آن، با انتقادهایی روبه‌رو شد که در دفاع از انیمه خود گفت: «هواپیماهای زیرو یکی از معدود چیزهایی است که ما ژاپنی‌ها می‌توانیم به آن افتخار کنیم. آن‌ها حضوری به واقع پرابهت داشتند، همین طور خلبانانی که آن‌ها را هدایت می‌کردند.» همچنین در مصاحبه‌ای دیگر در رابطه با خالق این جنگنده‌ها گفت: ««جیرو هوریکوشی بااستعدادترین مرد دوران خود بود. او به سلاح فکر نمی‌کرد. او فقط دوست داشت هواپیماهایی بی‌نظیر بسازد.»
باید توجه داشت که انیمه وقتی باد برمیخیزد در مقایسه با دیگر انیمه‌های میازاکی اثری متفاوت است که تا حدود زیادی تنها برای بزرگسالان مناسب است؛ در این اثر صحنه‌های سیگار کشیدن مکررا تکرار می‌شود و کمی خشونت و تصاویر جنگ در آن زیاد و نامناسب برای تماشای کودکان است.
نقد و بررسی انیمه وقتی باد برمیخیزد
انیمه وقتی باد برمیخیزد مانند هز اثر دیگر استودیو جیبلی، ملموس، تماشایی و بسیار آموزنده است. این اثر در ابتدا کمی کند پیش می‌رود و چیزی نمی‌گذرد که به یکباره سرعت می‌گیرد؛ این سرعت گرفتن به گونه‌ای پیش می‌رود که در فاصله حواس پرتی کوچکی از جانب تماشاگر بدون شک قسمتی از قصه از دست می‌رود. در واقع انیمه وقتی باد برمیخیزد ناگهان دچار پرش داستانی می‌شود و به یکباره موقعیت‌ها و لوکیشن‌ها به‌سرعت شروع به تغییر کردن می‌کنند تا جایی که مخاطب در وسط قصه ناچار است به عقب برگردد و ابهامات ذهنش را برطرف کند.
نکته دیگری که در رابطه با این انیمه وجود دارد خطر یکنواختی در قصه آن است که مدام داستان این اثر را تهدید می‌کند؛ تصور کنید ماجرای عاطفی ناکامی که در زندگی جیرو وجود دارد را از قصه حذف کنیم، رسما یک داستان یکنواخت از پسرکی با رویای پرواز باقی می‌ماند که در مسیری نه چندان چالش برانگیزد به مقصود خود می‌رسد و ستاره می‌شود.
انیمه وقتی باد برمیخیزد در واقع به دست ماجرای عاطفی که میازاکی به آن اضافه کرده، نجات پیدا می‌کند.
امتیازهای سایت‌های معتبر سینمایی برای The Wind Rises
- میانگین امتیاز کاربران در سایت IMDB آی‌ام‌دی‌بی: ۷.۷ از ۱۰
- میانگین امتیاز منتقدان در سایت راتن تومیتوز: ۸۸ درصد
- میانگین امتیاز بینندگان در سایت راتن تومیتوز: ۸۵ درصد
- میانگین امتیاز منتقدان در سایت متاکریتیک: ۸۰ درصد
- میانگین امتیاز بینندگان در سایت متاکریتیک: ۸.۱ از ۱۰
