فریبرز عرب نیا؛ ضیافت کوتاه یک سلطان

عمده فعالیت فریبرز عرب نیا در سینما به دوران اواسط دهه هفتاد تا قبل از حضور در سریال «مختارنامه» برمی گردد. مدت زمانی حتی کمتر از طول یک دهه. عرب نیا پس از بازی در «مختارنامه» که یک بازه نزدیک به ۶ سال را در برمی‌گرفت در هیچ پروژه سینمایی نقش‌آفرینی نکرد و پس از آن هم طی ۷ سال تنها در ۹ پروژه سینمایی بازی کرد که مهم‌ترینشان فیلم «چ» ابراهیم حاتمی‌کیا بود.

چهره‌ها از نمای فیلیموشات

قبل از شهرت | فتح گیشه با فیلم من زمین را دوست دارم

فریبرز عرب نیا قبل از آنکه با «ضیافت» مسعود کیمیایی هم نزد مخاطبان عام و هم نزد شیفتگان کیمیایی و نویسندگان و منتقدان مطرح شود در چند فیلم سینمایی نقش‌های کوتاه و مکمل بازی کرد که مهم‌ترین‌شان فیلم من زمین را دوست دارم ساخته ابوالحسن داودی پس از فیلم پرفروش و پرتماشاگر «جیب‌برها به بهشت نمی‌روند» بود. این فیلم کمدی که در آن باز هم علیرضا خمسه نقش اصلی را بر عهده داشت و بهزاد خداویسی و آتنه فقیه‌نصیری در کنارش حضور داشتند در سال ۱۳۷۴ در سینماها به نمایش درآمد و موفق شد نزدیک به یک میلیون و ۴۴۰ هزار مخاطب را به سالن‌های سینما بکشاند و در رده هفتم جدول پرمخاطب ترین‌های سال قرار گیرد.

در آن سال، «کلاه قرمزی و پسرخاله» با رکورد دست نیافتنی ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تماشاگر صدرنشین جدول پربیننده‌ها شده بود. «سال‌های بی‌قراری» ساخته مسعود نوابی دیگر فیلم پربیننده‌ای بود که عرب‌نیا در آن در نقش مکمل بازی کرده بود و بیژن امکانیان و آتنه فقیه نصیری نقش‌های اصلی را بر عهده داشتند.

این فیلم ۲ سال پس از تولید و در سال ۱۳۷۵ در سینماها به نمایش درآمد. در بهمن ماه سال قبل‌ترش و در جشنواره فیلم فجر فیلم «ضیافت» ساخته مسعود کیمیایی به نمایش درآمده بود و همگان بازی فریبرز عرب نیا در این فیلم را تحسین کرده بودند. به همین دلیل شاید بخشی از استقبال از فیلم «سال‌های بی‌قراری» حضور فریبرز عرب‌نیا در آن باشد. حدود ۵۲۰ هزار مخاطب به دیدن فیلم رفتند و رتبه بیست و سوم جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال به فیلم مسعود نوابی رسید.

حضور عرب‌نیا در فیلم «مسافران» بهرام بیضایی شاید به یک دقیقه هم نرسد. این فیلم در سال ۱۳۷۱ اکران شد و حدود ۵۲۰ هزار تماشاگر داشت و مشابه فیلم «سال‌های بی‌قراری» در رده بیست و سوم جدول پربیننده‌های سال ایستاد.

فیلم کمدی «بوی خوش زندگی» که پس از «من زمین را دوست دارم» دیگر ساخته ابوالحسن داودی بود و علیرضا خمسه را این بار در دو نقش می‌دیدیم، نتوانست در گیشه موفق باشد. عرب‌نیا در این فیلم هم نقش کوتاهی ایفا کرده بود. فیلم داودی نزدیک به ۳۴۰ هزار تماشاگر داشت و رتبه‌ای بهتر از سی و هشتم در جدول پرتماشاگرترین‌های سال ۱۳۷۴ نصیبش نشد.

از دیگر فیلم‌های عرب‌نیا قبل از «ضیافت» می‌توان به آثاری چون «وصل نیکان» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا که در آن تنها در یک پلان حضور داشت، «آهوی وحشی» (حمید خیرالدین)، «مرد پنجم» (سیدمحسن شهابی)، «خسوف» (رسول ملاقلی‌پور) و «کاکادو» (تهمینه میلانی) اشاره کرد. در میان فیلم‌های مذکور، «مرد پنجم» حدود ۳۷۰ هزار نفر پرمخاطب‌ترین و «آهوی وحشی» با ۲۳ هزار نفر کم تماشاگرترین بودند.

آغاز شهرت | من علی هستم، علی یزدانی

فریبرز عرب‌نیا پس از بازی‌های جسته و گریخته در ۹ فیلم سینمایی با حضور در نقش اصلی فیلم «ضیافت» توانایی‌هایش را به معرض نمایش گذاشت و تحسین منتقدان را برانگیخت؛ بهزاد خداویسی، پارسا پیروزفر، رامین پرچمی، مهدی خیامی، شهرزاد عبدالمجید، جلال پیشواییان دیگر بازیگران فیلم را تشکیل می‌دادند که برخی از آن‌ها از مجموعه موفق و پربیننده آن سال‌ها یعنی «در پناه تو» به گروه بازیگران فیلم کیمیایی پیوسته بودند.

فیلم در چهاردهمین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و با استقبال مواجه شد. یک سال بعد در سال ۱۳۷۵ فیلم «ضیافت» در سینماها به نمایش درآمد و حتی افتتاحیه خیلی خوبی هم داشت. اما در نهایت تعداد بیننده‌های فیلم در تهران و شهرستان‌ها به ۸۴۰ هزار نفر رسید و رتبه دوازدهم جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال را از آن خود کرد. عرب‌نیا پس از حضور در «ضیافت» تا به امروز فقط در نقش‌های اصلی فیلم‌ها نقش‌آفرینی کرده است.

 

هنگام شهرت | ثبت یک رکورد شگفت‌انگیز برای فریبرز عرب نیا

فریبرز عرب‌نیا در سال ۱۳۷۶ سه فیلم سینمایی بر پرده داشت؛ فیلم فرار مرگبار (تورج منصوری)، فیلم بالاتر از خطر (سعید عالم‌زاده) و فیلم سلطان (مسعود کیمیایی).

بازی او در فیلم «سلطان» در پانزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر تحسین نویسندگان و منتقدان را در پی داشت و این در حالی بود که عرب‌نیا حتی نامزد دریافت سیمرغ بلورین هم نشد.

تعداد تماشاگران هر ۳ فیلم فوق تقریبا نزدیک به هم بود و هر سه رتبه‌های پشت سر هم در جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال را از آن خود کردند. «بالاتر از خطر» بیش از یک میلیون، «سلطان» نزدیک به ۹۳۵ هزار و «فرار مرگبار» حدود ۹۲۵ هزار مخاطب را جذب سالن‌های نمایش کردند و به ترتیب در رده‌های ششم تا هشتم جدول پربیننده‌های سال قرار گرفتند.

اوج شهرت | دو فیلم و نزدیک به پنج میلیون مخاطب

فریبرز عرب‌نیا در سال ۱۳۷۸ ملودرام اشک‌انگیز «طوطیا» ساخته ایرج قادری را بر پرده سینماها داشت. قادری که با «می‌خواهم زنده بمانم» و استقبال بی‌سابقه از این فیلم (بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر) پس از ۱۰ سال بار دیگر به عرصه کارگردانی بازگشته بود و «نابخشوده» دومین ساخته او در دوران جدید هم از فروش رضایت بخشی (بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر) برخوردار شده بود، «طوطیا» را سال ۱۳۷۷ با فریبرز عرب‌نیا، شقایق فراهانی، افسانه بایگان و آیدا مطلبی کارگردانی کرد. فیلم در سال ۱۳۷۸ به نمایش درآمد و موفق شد بیش از ۲ میلیون مخاطب را روانه سالن‌های سینما کند و در رتبه سوم پرمخاطب‌ترین‌های سال بایستد.

یک سال بعد عرب‌نیا ساخته جدید بهروز افخمی با نام «شوکران» در کنار هدیه تهرانی و رزیتا غفاری را در اکران عمومی داشت. فیلم نوروز سال ۱۳۷۹ در سینماهای ایران به نمایش درآمد و با وجود اینکه در تعطیلات نوروز استقبال خوبی از فیلم نشد، اما در روزهای بعد در فروردین و اردیبهشت بیش از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تماشاگر به دیدن فیلم رفتند و پرمخاطب‌ترین اثر سال بر صدر جدول نشست.

در همان سال عرب‌نیا فیلم «شیفته» ساخته محمدعلی سجادی را هم بر پرده سینماها داشت. او در این فیلم بازی تحسین‌برانگیزی را در کنار بازیگری چون لعیا زنگنه به نمایش گذاشت و بیش از یک میلیون و ۱۵۰ هزار مخاطب جذب سالن‌های نمایش دهنده فیلم شدند و فیلم سجادی در رده نهم پربیننده ترین‌های سال قرار گرفت. نکته جالب اینکه فیلم «شیفته» آخرین فیلم فریبرز عرب‌نیا در کارنامه اوست که تعداد مخاطبانش به یک میلیون نفر می‌رسد.

 

پس از شهرت | سیر نزولی فریبرز عرب نیا در جذب مخاطب

از سال ۱۳۸۰ تا پایان سال ۱۴۰۰ هیچ فیلم دیگری از عرب‌نیا نتوانست حتی ۶۰۰ هزار مخاطب داشته باشد؛ سیر نزولی استقبال از فیلم‌هایی با نقش‌آفرینی فریبرز عرب‌نیا از سال ۱۳۸۰ شروع شد.

از میان ۲۰ فیلمی که او پس از «شیفته» بازی کرد، تنها ۳ فیلم توانستند بیش از ۴۰۰ هزار تماشاگر داشته باشند: «هزاران زن مثل من» (رضا کریمی)، «از صمیم قلب» (کاظم معصومی) و «عطش» (حسین فرح‌بخش). این سه فیلم به ترتیب حدود ۵۰۰ هزار، ۵۲۰ هزار و ۴۵۰ هزار تماشاگر در سال اکران ۱۳۸۰ و ۱۳۸۲ داشتند و به ترتیب رتبه‌های سیزده، دوازده و هفتم جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال اکرانشان را به دست آوردند.

از میان ۱۷ فیلم دیگر ۳ فیلم رنگ پرده را ندیدند و ۱۴ فیلم باقی مانده در بهترین حالت کمتر از ۳۰۰ هزار مخاطب را روانه سالن‌های سینما کردند؛ از بین این ۱۴ فیلم می‌توان به ساخته جنجالی محمدعلی سجادی با نام «رنگ شب» اشاره کرد که با توجه به داستان ملتهب و واقعی‌اش و با نقش‌آفرینی فریبرز عرب نیا، لعیا زنگنه و حمیرا ریاضی، پیش‌بینی می‌شد با استقبال فراوان روبه‌رو شود که در کمال تعجب در نهایت ۱۱۶ هزار مخاطب در سال ۱۳۸۲ به دیدن فیلم رفتند.

یا همینطور می‌توان به فیلم «پرتقال خونی» ساخته سیروس الوند با بازی فریبرز عرب‌نیا، حامد بهداد، نیوشا ضیغمی و زیبا بروفه اشاره کرد باز هم با توجه به ترکیب بازیگران و همچنین مثلث عاشقانه می‌توانست فیلم پرفروشی باشد که در عمل این اتفاق نیفتاد و در نهایت در سال ۱۳۸۰ فقط ۲۴۰ هزار تماشاگر از فیلم دیدن کردند.

دیگر فیلمی که می‌توانست یکی از پرمخاطب‌ترین فیلم‌های سال باشد اما از آن چندان استقبال نشد فیلم «چ» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا بود. با اینکه فیلم در جشنواره فیلم فجر با تحسین نسبی مواجه شد اما در گیشه نتوانست بدرخشد و در نهایت تنها حدود سیصد هزار نفر روانه سالن‌های نمایش دهنده شدند.

آخرین حضور فریبرز عرب نیا در سینمای ایران به سال ۱۳۹۴ برمی گردد. او در این سال در دو فیلم «گاهی» ساخته محمدرضا رحمانی و «آخرین بار کی سحر را دیدی؟» به کارگردانی فرزاد موتمن بازی کرد. «گاهی» در سال ۱۳۹۵ در گروه هنر و تجربه اکران شد و تنها ۱۲۰۰ نفر به دیدن آن رفتند و «آخرین بار کی سحر را دیدی؟» با ۳ سال تاخیر در سال ۱۳۹۷ در سینماها به نمایش درآمد و کمتر از ۲۰ هزار نفر مخاطب را به سالن‌های سینما روانه کرد.

بیشترین همکاری فریبرز عرب نیا با بازیگران

چهار فیلم

•  نیکی کریمی (جهان پهلوان تختی، هزاران زن مثل من، باج خور، شکلات داغ)
•  آتنه فقیه نصیری (آهوی وحشی، من زمین را دوست دارم، سال‌های بی‌قراری، کاکادو)
•  حسن جوهرچی (بالاتر از خطر، ضیافت، سلطان، بادام‌های تلخ)

سه فیلم

• علیرضا خمسه (من زمین را دوست دارم، بوی خوش زندگی، شکلات داغ)

 

بیشترین همکاری فریبرز عرب‌نیا با کارگردانان

سه فیلم

• فرزاد موتمن (هفت پرده، باج خور، آخرین بار کی سحر را دیدی؟)

دو فیلم

• مسعود کیمیایی (ضیافت، سلطان)
• سیروس الوند (برگ برنده، پرتقال خونی)
• بهروز افخمی (جهان پهلوان تختی، شوکران)
• محمدعلی سجادی (شیفته، رنگ شب)
• ابوالحسن داودی (من زمین را دوست دارم، بوی خوش زندگی)
• ابراهیم حاتمی‌کیا (وصل نیکان، چ)

یک فیلم، یک سریال

• حمید خیرالدین (آهوی وحشی، سریال چشمه زندگی)

یک فیلم، یک تله فیلم

• مهدی صباغزاده (خاک و آتش، تله فیلم عملیات مانگرو)

نکات جالب درباره فریبرز عرب نیا

فیلم‌های اکران نشده فریبرز عرب نیا

۳ فیلم با نقش آفرینی فریبرز عرب‌نیا موفق به اکران عمومی در سالن‌های سینما نشدند و هرسه در شبکه نمایش خانگی به نمایش درآمدند: «هفت پرده» (فرزاد موتمن، ۱۳۷۹)، «ستاره‌های سربی» (مهدی ودادی، ۱۳۸۱)، «صندلی خالی» (سامان استرکی، ۱۳۸۷)،

کسب محبوبیت فراگیر نه در سینما بلکه در تلویزیون

فریبرز عرب‌نیا طی سال‌های ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۸ درگیر نقش‌آفرینی در مجموعه تلویزیونی «مختارنامه» ساخته داود میرباقری بود. او نیمی از دهه ۸۰ را صرف بازی در این سریال کرد و با پخش این مجموعه از تلویزیونی بیشتر از قبل به شهرت رسید و البته بعدها به سختی توانست از زیر سایه مختار ثقفی بیرون بیاید.

اولین تجربه کارگردانی

فریبرز عرب نیا در سال ۱۳۹۲ یک مینی‌سریال هم کارگردانی کرد به نام «رنگ شب» که خود نیز نقش اصلی این سریال را بر عهده داشت. این سریال پلیسی، آذرماه سال ۱۳۹۳ از شبکه سه سیما پخش شد.

درگیری با حامد بهداد

حین ساخت فیلم «پرتقال خونی» ساخته سیروس الوند در سال ۱۳۸۹ درگیری فریبرز عرب نیا و حامد بهداد سر صحنه فیلم «پرتفال خونی» بالا گرفت و کار به رسانه‌ها نیز کشانده شد. عرب نیا در دو هفته متوالی که مهمان برنامه هفت با اجرای فریدون جیرانی بود، بدون ذکر نام علیه حامد بهداد حرف‌هایی زد که بعدها بهداد جوابیه بلندبالایی برای او نوشت و آن را رسانه‌ای کرد.

عدم حضور در سکانس نهایی فیلم «چ»

فریبرز عرب نیا حین بازی در فیلم «چ» ابراهیم حاتمی کیا به دلیل طولانی شدن مدت زمان فیلمبرداری از حضور در سکانس نهایی فیلم سرباز زد و حاتمی‌کیا مجبور به استفاده از بدل به جای او شد.

 

جدول ده فیلم سینمایی پرتماشاگر فریبرز عرب نیا

	نام فیلم	سال ساخت	سال اکران	تعداد تماشاگران	رتبه
۱	شوکران	۱۳۷۸	۱۳۷۹	۲,۷۰۰,۲۶۹	۱
۲	طوطیا	۱۳۷۷	۱۳۷۸	۲,۲۵۹,۷۲۸	۳
۳	من زمین را دوست دارم	۱۳۷۲	۱۳۷۳	۱,۴۳۸,۵۷۹	۷
۴	شیفته	۱۳۷۸	۱۳۷۹	۱,۱۵۸,۶۸۳	۹
۵	بالاتر از خطر	۱۳۷۵	۱۳۷۶	۱,۰۲۹,۱۲۳	۶
۶	سلطان	۱۳۷۵	۱۳۷۶	۹۳۱,۹۷۰	۷
۷	فرار مرگبار	۱۳۷۴	۱۳۷۶	۹۲۳,۸۳۳	۸
۸	ضیافت	۱۳۷۴	۱۳۷۵	۸۳۹,۱۸۳	۱۲
۹	شاهرگ	۱۳۷۶	۱۳۷۷	۶۷۳,۴۳۰	۱۱
۱۰	از صمیم قلب	۱۳۷۹	۱۳۸۰	۵۲۸,۰۴۳	۱۲

 

 

تعداد تماشاگران آثار سینمایی اکران شده فریبرز عرب نیا

نام فیلم	سال ساخت	سال اکران	تعداد تماشاگران	رتبه
وصل نیکان	۱۳۷۰	۱۳۷۱	۱۳۱,۱۷۲	۶۸
مسافران	۱۳۷۰	۱۳۷۱	۵۱۴,۹۵۱	۲۳
خسوف	۱۳۷۱	۱۳۷۲	۱۸۵,۶۱۶	۵۱
آهوی وحشی	۱۳۷۱	۱۳۷۳	۲۳,۴۱۶	۱۳۴
من زمین را دوست دارم	۱۳۷۲	۱۳۷۳	۱,۴۳۸,۵۷۹	۷
مرد پنجم	۱۳۷۳	۱۳۷۴	۳۶۴,۹۵۵	۳۶
کاکادو	۱۳۷۳	۱۳۷۴	۱۳۳,۷۵۵	۶۱
بوی خوش زندگی	۱۳۷۳	۱۳۷۴	۳۳۷,۷۱۵	۳۸
سال های بی قراری	۱۳۷۳	۱۳۷۵	۵۱۹,۶۶۰	۲۳
ضیافت	۱۳۷۴	۱۳۷۵	۸۳۹,۱۸۳	۱۲
فرار مرگبار	۱۳۷۴	۱۳۷۶	۹۲۳,۸۳۳	۸
سلطان	۱۳۷۵	۱۳۷۶	۹۳۱,۹۷۰	۷
بالاتر از خطر	۱۳۷۵	۱۳۷۶	۱,۰۲۹,۱۲۳	۶
شاهرگ	۱۳۷۶	۱۳۷۷	۶۷۳,۴۳۰	۱۱
بادام های تلخ	۱۳۷۶	۱۳۷۷	۲۱۲,۸۴۳	۳۶
جهان پهلوان تختی	۱۳۷۶	۱۳۷۸	۳۹۵,۰۱۵	۲۰
طوطیا	۱۳۷۷	۱۳۷۸	۲,۲۵۹,۷۲۸	۳
شوکران	۱۳۷۸	۱۳۷۹	۲,۷۰۰,۲۶۹	۱
سحرگاه پیروزی	۱۳۷۸	۱۳۷۹	۹۲,۷۵۰	۴۴
شیفته	۱۳۷۸	۱۳۷۹	۱,۱۵۸,۶۸۳	۹
دلباخته	۱۳۷۸	۱۳۸۰	۱۸۹,۴۸۸	۲۶
هزاران زن مثل من	۱۳۷۹	۱۳۸۰	۵۰۱,۱۰۹	۱۳
از صمیم قلب	۱۳۷۹	۱۳۸۰	۵۲۸,۰۴۳	۱۲
رنگ شب	۱۳۷۹	۱۳۸۲	۱۱۶,۱۶۰	۲۴
عطش	۱۳۸۱	۱۳۸۲	۴۵۳,۷۳۶	۷
دختری در قفس	۱۳۸۱	۱۳۸۲	۱۵۳,۹۶۱	۱۹
پروانه ای در باد	۱۳۸۲	۱۳۸۳	۴۹,۲۷۹	۳۴
برگ برنده	۱۳۸۲	۱۳۸۳	۱۱۳,۴۶۰	۲۳
باج خور	۱۳۸۲	۱۳۸۳	۲۷۸,۲۲۵	۱۴
طاووس های بی پر	۱۳۸۷	۱۳۸۹	۳,۶۰۰	۹۳ – ۸۸
شکلات داغ	۱۳۸۸	۱۳۸۹	۴۶,۲۹۱	۳۸
خاک و آتش	۱۳۸۹	۱۳۹۰	۶,۹۰۰	۶۶
پرتقال خونی	۱۳۸۹	۱۳۹۰	۲۴۰,۴۶۷	۱۳
پنهان	۱۳۸۹	۱۳۹۱	۲۶,۹۳۶	۴۱
چ	۱۳۹۲	۱۳۹۳	۲۹۳,۰۵۶	۹
گاهی	۱۳۹۴	۱۳۹۵	۱,۲۱۶	۶
آخرین بار کی سحر را دیدی؟	۱۳۹۴	۱۳۹۷	۱۸,۱۱۹	۶۴
		میانگین تماشاگر برای هر فیلم	۴۸۳,۴۲۴