هتی مکدنیل؛ ایستاده در برابر باد
در ۲۸ فوریه ۱۹۴۰ مک دنیل برنده جایزه اسکار شد
۸۲ سال از زمانی که آکادمی اسکار بالاخره یک رنگینپوست را برای اهدای این جایزه شایسته دانست گذشته. تغییراتی که جامعه آمریکا و کل جهان در این مدت بهلحاظ فرهنگی سپری کرده خارقالعاده است. دنیا از حالت تبعیض نژادی علیه سیاهپوستها، حالا رسیده به مرحله «تبعیض مثبت». قرار است جیمز باند و هری پاتر سیاهپوست داشته باشیم. پای ابرقهرمانان سیاهپوست به دنیای مارول باز شده و هرسال تعداد زیادی رنگینپوست (ولو بدون شایستگی فنی-هنری لازم) کاندیدای دریافت جایزه اسکار میشوند.
ورود سیاهان ممنوع، حتی شما برنده اسکار!
۸۲ سال قبل اما فضای هالیوود اینقدر گلوبلبل نبود. به چهره هتی مکدنیل Hattie McDaniel خوب نگاه کنید، آیا قیافهاش نسبت به انسانی که لحظاتی پیش تاریخ را رقم زده زیادی نگران و دلمرده نیست؟ او نخستین سیاهپوستی بود که اسکار گرفت و از قضا زن هم بود. ولی در چهرهاش شادی و هیجان خاصی دیده نمیشود، چون او جایزهاش را در هتلی گرفت که معتقد به جدایی نژادی بود و سیاهپوستان اجازه حضور در آن هتل را نداشتند!
رفتار تبعیضآمیز هالیوود با سیاهپوستها باعث شد تا فیلم «برباد رفته» تحتتاثیر قرار بگیرد. در شب نخستین اکران فیلم در سال ۱۹۳۹، نه فقط مکدنیل، که تمام بازیگران سیاهپوست فیلم از حضور در سالن «گرند لو» که محل اکران بود منع شدند. «کلارک گیبل» ستاره فیلم در اعتراض به راه ندادن هتی مکدنیل به سالن، از حضور در سالن خودداری کرد، اما نهایتا با اصرار مکدنیل وارد سالن شد. خود مکدنیل هم بعد از اعتراض عوامل فیلم با اسکورت راهی سالن شد، اما او را از سایر همبازیهایش جدا کردند و بهشکل توهینآمیزی در انتهای سالن نشاندند.
فحش خوردن از سیاه و سفید
مکدنیل نسبت به این وضعیت توهینآمیز شکایتی نداشت. زمانی که هم سازمان NAACP (انجمن ملی پیشرفت رنگینپوستان) از حضور او در نقشهای کلیشهای سیاهپوستان (مثل خدمتکار) روی پرده سینما انتقاد کرد، در پاسخ نوشت: «من هرگز برای نقشهایی که بازی میکنم عذرخواهی نکردهام. کارگردانان با من ارتباط حرفهای خوبی دارند و حتی به پیشنهادات حرفهایام توجه میکنند. به من انتقاد شده که کلیشه کلفَت سیاه را در ذهن تماشاگران سینما زنده نگه داشتهام. من معتقدم منتقدانم مردم را سادهلوحتر از چیزی که هستند فرض میکنند. به آرتور تریچر (بازیگر سفیدپوست) نگاه کنید، او سالهاست به عنوان بازیگر نقش نوکر در هالیوود جا افتاده. اما مطمئنا وقتی مردم با او ملاقات میکنند انتظار ندارند او برایشان نوکری کند!»
هتی مکدنیل راست میگفت. در کتاب «برباد رفته» نوشته «مارگارت میچل» بارها از کلمه زشت و منفور «کاکاسیاه» استفاده شده، اما این کلمه حتی یکبار هم در فیلم به گوش نمیرسد، چرا که مکدنیل قویا از گفتن آن امتناع و کارگردان را متقاعد کرده بود که این کلمه قبیح را از فیلم حذف کنند. او در مورد استفاده از این کلمه گفته بود: «قرار بود نقش یک خدمتکار را بازی کنم، نه اینکه یک خدمتکار باشم.»
بهترین فیلمهای سیاهپوستان در ۱۰ سال اخیر
مکدنیل در مورد بردن جایزه اسکار این جملات را بر زبان آورد: «مردم من (سیاهپوستان) از این اتفاق خوشحال بودند. آنها احساس میکردند هالیوود با احترام گذاشتن به من، به کل نژاد من احترام گذاشته است. آن لحظه برای شخص من بسیار مهم بود. میخواستم منبع الهام تمام کاکاسیاههای (به طعنه از این کلمه استفاده کرده) نسلهای بعد از خود باشم.» هتی مکدنیل باز هم راست میگفت، هرچند بین جایزه او تا دومین جایزهای که نصیب یک بازیگر سیاهپوست (سیدنی پواتیه) ۲۳ سال طول کشید، اما آن سد کاذب شکسته شده بود. امروز سیاهپوستان هالیوود ۱۹ بار موفق به دریافت جوایز بازیگری اسکار شدهاند.