من رسول صدرعاملی ۶۸ سال دارم
۲۲ آذر سالگرد تولد کارگردان شهیر سینمای ماست
رسول صدرعاملی متولد ۲۲ آذر ۱۳۳۳ در اصفهان است. او تا سال ۱۳۵۹ و قبل از گرایش به فیلمسازی، خبرنگار، گزارشگر و قصه نویس روزنامه «اطلاعات» بود و فیلمسازی را با فیلم «رهایی» در سال ۱۳۶۱ آغاز کرد. صدرعاملی طی چهل سال فعالیت در سینما به عنوان کارگردان، سیزده فیلم سینمایی ساخت که پنج تای آن استقبال مخاطبان را در پی داشت. آن هم در باز زمانی ۱۳۶۴ تا ۱۳۸۱.
متاسفانه اطلاعاتی از اکران اولین فیلم صدرعاملی (رهایی) در دسترس نیست، و دو فیلم «سمفونی تهران» (۱۳۷۲) به دلیل تایم کم آن (۵۸ دقیقه) و «در انتظار معجزه» (۱۳۸۸) هم هیچگاه به اکران عمومی در نیامدند. به همین دلیل در ادامه به مرور آماری تعداد مخاطبان ۱۰ فیلم اکران شده رسول صدرعاملی می‌پردازیم.
گلهای داودی | استقبال شگفت‌انگیز مخاطبان
در سال ۱۳۶۴ و در بحبوحه جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۴ فیلم «عقاب ها» ساخته ساموئل خاچیکیان با بیش از ۳ میلیون و دویست هزار تماشاگر صدرنشین جدول پربیننده‌ترین فیلم‌های سال شد و «تاراج» ساخته ایرج قادری هم با بیش از ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بیننده در رده دوم قرار گرفت. در این بین ملودرام اشک‌انگیز «گلهای داودی» ساخته رسول صدرعاملی که از سومین دوره جشنواره فیلم فجر پنج جایزه در تالار افتخاراتش داشت (بهترین بازیگر نقش اول زن و مرد: جمشید مشایخی و پروانه معصومی – بهترین فیلمبرداری: فیروز ملک‌زاده – بهترین تدوین: عباس گنجوی و بهترین موسیقی: کامبیز روشن‌روان) با کشاندن بیش از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار مخاطب رده سوم جدول پرتماشاگرترین فیلم‌های سال را از آن خود کرد. «گلهای داودی» از اولین آثار آغازگر ملودرام در سینمای پس از انقلاب بود.
پاییزان | باز هم ملودرام، اینبار از نوع جاده‌ای
رسول صدرعاملی «پاییزان» را با سرمایه‌گذاری مسعود کیمیایی که آن زمان سرمایه‌گذار «شیرک» داریوش مهرجویی هم بود، در سال ۱۳۶۶ ساخت. او فیلمنامه اولیه را با نام «در مسیر تندر» نوشته فرید مصطفوی و ابوالحسن داودی خرید و با همکاری فریدون جیرانی و خسرو دهقان آن را بازنویسی کرد و شد «پاییزان». فیلمی جاده‌ای و سخت با ریتمی کند که اتفاقا استقبال تماشاگر را هم در پی داشت. تعداد مخاطبان فیلم کمی از نصف تماشاگران «گلهای داودی» بیشتر بود و با رقمی بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار بیننده موفق شد در رتبه هفتم جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال ۱۳۶۷ قرار گیرد. امین تارخ، کتایون ریاحی و داریوش ارجمند از بازیگران این فیلم بودند. فیلم برخلاف «گلهای داودی» نتوانست موفقیتی در ششمین دوره جشنواره فیلم فجر به دست بیاورد.
قربانی | رویارویی دو ستاره اما ناموفق
ابوالفضل پورعرب که با «عروس» یک شبه ره صدساله رفته بود و داریوش ارجمند هم که «ناخدا خورشید» و «پرده آخر» را در کارنامه داشت در فیلم «قربانی» چهارمین ساخته رسول صدرعاملی در سال ۱۳۷۰ در نقش پدر و پسری ظاهر شدند که مقابله شان محور اصلی داستان بود. فیلم در سال ۱۳۷۱ در گیشه چندان موفق نبود و تنها توانست بیش از ۶۰۰ هزار تماشاگر را به سالن های سینما بکشاند. نسرین مقانلو که در نقش کوتاهی در فیلم «دو نیمه سیب» (۱۳۷۰) ساخته کیانوش عیاری فعالیت بازیگری در سینما را آغاز کرده بود، در همان سال ابتدا در فیلم «امید» به کارگردانی حبیب کاوش ظاهر شد و سپس در فیلم «قربانی» ایفای نقش کرد. ۳ فیلم در اولین سال فعالیت. مقانلو بعدها در سال ۱۳۷۲ با «همسر» مهدی فخیم‌زاده بیشتر شناخته شد.
دختری با کفش‌های کتانی | اولین فیلم سه گانه دخترانه
۵ سال پس از ساخت «سمفونی تهران» و عدم اکران آن، صدرعاملی اولین فیلم از سه‌گانه دخترانه‌اش را در سال ۱۳۷۷ ساخت که با استقبال مواجه شد: «دختری با کفش های کتانی». با فیلمنامه‌ای از فریدون فرهودی که بر اساس طرح اولیه پیمان قاسم‌خانی نوشته شده بود. فیلم، مهرماه سال ۱۳۷۸ در سینماهای ایران به نمایش درآمد و موفق شد بیش از یک میلیون و هشتصد هزار تماشاگر را به سالن‌ها بکشاند. این فیلم در سالی که رقابت میلیمتری «قرمز» و «دوزن» در صدر جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال وجود داشت و سومین ساخته ایرج قادری پس از شروع دوباره فعالیتش در سینما با نام «طوطیا» سومین فیلم پربیننده سال شد، رتبه چهارم را به دست آورد.
فیلم، داستان دختری به نام تداعی است که از مدرسه فرار می‌کند و طی یک روز تجربیات متفاوتی را از سر می‌گذراند. فیلم در سومین دوره جشن خانه سینما دو تندیس بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه را به دست آورد و داریوش مودبیان هم نامزد دریافت جایزه شد. «دختری با کفش‌های کتانی» در جشنواره‌های بسیاری شرکت کرده که در برخی از آن‌ها نیز جوایزی به دست آورده است.
این فیلم پگاه آهنگرانی را به سینمای ایران معرفی کرد. بازیگری که همچنان بهترین نقش آفرینی‌اش همین فیلم است که به دلیل نرسیدن فیلم به هفدهمین جشنواره فیلم فجر از امکان دریافت سیمرغ بلورین باز ماند. البته بازی پگاه در فیلم «دربند» که منجر به دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن از سی‌امین جشنواره فیلم فجر شد هم دیگر نقش آفرینی تحسین‌برانگیز آهنگرانی است.
من ترانه پانزده سال دارم | تولد یک فیلم شاهکار، تولد یک ترانه
رسول صدرعاملی سرانجام در سال ۱۳۸۰ بهترین فیلم کارنامه سینمایی‌اش را ساخت. او مثل فیلم قبلی‌اش و در ادامه ساخت یک دخترانه دیگر، باز هم از یک چهره ناآشنا استفاده کرد. اینبار ترانه علیدوستی از میان خیل عظیمی که برای انتخاب نقش ترانه تست داده بودند انتخاب شد و لقب نگین درخشان فیلم را هم از آن خود کرد. «من ترانه پانزده سال دارم» هم سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره بیستم فیلم فجر را به دست آورد هم سیمرغ فیلمنامه (کامبوزیا پرتوی و رسول صدرعاملی) و هم سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن را. علاوه بر این سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل (مهتاب نصیرپور) و بهترین چهره پردازی (علی عابدینی) را هم از آن خود کرده بود.
پرافتخارترین فیلم رسول صدرعاملی در تاریخ برگزاری جشنواره فیلم فجر، مانند «دختری با کفش‌های کتانی» در جشنواره‌های متعدد خارجی شرکت کرد و جوایز بسیاری هم به دست آورد. که مهم‌ترینشان جایزه ویژه هیات داوران و پلنگ برنزی بهترین بازیگر زن (ترانه علیدوستی) از جشنواره بین‌المللی فیلم لوکارنو بود. من ترانه پانزده سال دارم در گیشه سال ۱۳۸۱ موفق شد بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تماشاگر داشته باشد و پس از «کلاه قرمزی و سروناز» و تنها با سیزده هزار بیننده کمتر در رتبه دوم جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال قرار گیرد.
دیشب باباتو دیدم آیدا | پایان سه‌گانه، آغاز افت
صدرعاملی با ساخت «دیشب باباتو دیدم آیدا» در سال ۱۳۸۳ سومین فیلم از سه گانه دخترانه‌اش را تکمیل کرد. او برای نقش اول این فیلم هم پس از تست بیش از صد چهره، از یک چهره ناآشنا استفاده کرد: سوفی کیانی. شخصیت اصلی فیلم اینبار دغدغه‌اش کسی بود جز خودش. او متوجه حضور زنی دیگر در زندگی پدرش می‌شود و کنجکاوی برای شناخت این زن محور اصلی فیلم است. فیلم در جذب مخاطب ناکام بود. طوری که در اکران سال ۱۳۸۴ تنها ۲۲۰ هزار تماشاگر از فیلم دیدن کردند و رتبه بیست و سوم از آن سومین فیلم سه گانه دخترانه صدرعاملی شد.
سه‌گانه زائر | زیارت سوژه می‌شود
پس از پایان سه‌گانه دخترانه، صدرعاملی دست به کار ساخت سه‌گانه دیگری شد با محوریت «زیارت» با طرح‌هایی از اصغر فرهادی: «هر شب تنهایی»، «شب» و «در انتظار معجزه». دو فیلم اول در سال های ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷ ساخته شدند و به ترتیب در سال های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۰ در سینماها به نمایش درآمدند و «در انتظار معجزه» هیچگاه رنگ پرده را ندید. «شب» که سه بازیگر مطرح و درجه یک از سه نسل سینمای ایران در آن ایفای نقش کرده بودند (عزت الله انتظامی، خسرو شکیبایی و امین حیایی) در بیست و ششمین جشنواره فیلم فجر به روی پرده رفت و فیلم تنها موفق شد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد (امین حیایی) را به دست آورد. شکیبایی در اکثر روزهای فیلمبرداری از بیماری رنج می‌برد.
«شب» سال ۱۳۸۸ به روی پرده رفت و حدود ۳۰ هزار بیننده از آن دیدن کردند و رتبه‌ای بهتر از رتبه چهل و پنجم جدول پرتماشاگرترین فیلم‌های سال به آن نرسید.
«هر شب تنهایی» هم که در بیست و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر حاضر بود و موفقیتی هم به دست نیاورد در سال ۱۳۹۰ در سینماها به نمایش درآمد و در حالی که «اخراجی‌های۲» با اقتدار و با بیش از پنج میلیون مخاطب در سینماها به تنهایی و با فاصله‌ای بسیار از فیلم دوم («خروس جنگی» با یک میلیون تماشاگر) در صدر ایستاد، حدود دویست و سی هزار مخاطب جذب کرد و در جایگاه نوزدهم جدول پرمخاطب‌ترین فیلم‌های سال ایستاد.
زندگی با چشمان بسته | التهاب ولی ناموفق
صدرعاملی پس از ساخت سه گانه «زائر» بار دیگر دست به کار ساخت یک فیلم اجتماعی تند و تیز و تلخ شد: «زندگی با چشمان بسته». موضوع ملتهب فیلم و نگاه تلخ صدرعاملی با وجود بهره‌گیری فیلم از بازیگران مطرح، کاربلد و محبوبی چون ترانه علیدوستی و حامد بهداد و با اینکه شهریورماه سال ۱۳۹۰ در سینماها به نمایش درآمد، نتوانست در جذب مخاطب موفق باشد. فیلم در اکران سال ۱۳۹۰ (همان سالی که فیلم دیگری از صدرعاملی «شب» اواخر بهمن اکران شد) تنها کمی بیش از ۱۸۰ هزار تماشاگر داشت و در رتبه چهاردهم جدول فروش ایستاد.
فیلم سال دوم دانشکده من | فراموشی
تهیه کننده و فیلمنامه نویس | موفق در گیشه
- رسول صدرعاملی با اینکه پس از «من ترانه پانزده سال دارم» و پس از گذشت ۲۰ سال، نتوانسته بار دیگر بدرخشد، پس از ساخت «سال دوم دانشکده من» در مقام تهیه‌کننده دو فیلم تهیه کرد: «سونامی» ساخته پسرش میلاد و «شنای پروانه» اولین ساخته محمد کارت که یکی از بهترین فیلم‌های چند سال اخیر بود و سر و صدای زیادی به پا کرد و بار دیگر نام صدرعاملی به عنوان یک تهیه‌کننده موفق سر زبان‌ها افتاد.
- فیلمنامه «می‌خواهم زنده بمانم» نوشته رسول صدرعاملی با نگاهی به ماجرای واقعی قتل پدرام تجریشی توسط ایرج قادری که دوران تازه فیلمسازی‌اش را با دوری ۱۰ ساله از سینما آغاز می کرد در سال ۱۳۷۳ ساخته شد و سال ۱۳۷۴ با دو میلیون و پانصد هزار تماشاگر پس از «پرواز از اردوگاه» دومین فیلم پرمخاطب سال لقب گرفت.
تعداد مخاطبان آثار اکران شده رسول صدرعاملی
- گل های داودی / ۲۲۳۱۹۸۸ بیننده / سال اکران: ۱۳۶۴ / رتبه در جدول پرتماشاگرترین های سال: ۳
- دختری با کفش های کتانی / ۱۸۴۸۸۹۶ بیننده / سال اکران: ۱۳۷۸ / رتبه در جدول پرتماشاگرترین ها: ۴
- من ترانه پانزده سال دارم / ۱۵۶۱۴۵۵ بیننده / سال اکران: ۱۳۸۱ / رتبه در جدول پرتماشاگرترین ها: ۲
- پاییزان / ۱۲۹۰۲۲۹ بیننده / سال اکران: ۱۳۶۷ / رتبه در جدول پرتماشاگرترین ها: ۷
- قربانی / ۶۱۱۶۰۵ بیننده / سال اکران: ۱۳۷۱ / رتبه در جدول پرتماشاگرترین ها: ۱۷
- هر شب تنهایی / ۲۳۴۲۰۵ بیننده / سال اکران: ۱۳۸۸ / رتبه در جدول پرتماشاگرترین ها: ۱۹
- دیشب باباتو دیدم آیدا / ۲۲۱۹۷۲ بیننده / سال اکران: ۱۳۸۴ / رتبه در جدول پرتماشاگرترین ها: ۲۳
- زندگی با چشمان بسته / ۱۸۴۸۱۷ بیننده / سال اکران: ۱۳۹۰ / رتبه در جدول پرتماشاگرترین ها: ۱۴
- سال دوم دانشکده من / ۹۱۳۵۹ بیننده / سال اکران: ۱۳۹۸ / رتبه در جدول پرتماشاگرترین ها: ۳۷
- شب / ۳۲۶۵۳ بیننده / سال اکران: ۱۳۹۰ / رتبه در جدول پرتماشاگرترین ها: ۴۵
