۳۰ سال از خلق فیلم ماندگار بانو به کارگردانی داریوش مهرجویی میگذرد. گریم متفاوت عزتالله انتظامی و گوهر خیراندیش در نقشهای قربان سالار و هاجر و همچنین شخصیتپردازی و بازی درجهیک آنها در این دو نقش، باعث شده هنوز هم بعد از ۳ دهه آنها را جزو درخشانترینهای نقشهای سینمای ایران بهحساب بیاوریم.
فهرست بهترین فیلم های زندهیاد داریوش مهرجویی
بانو | بخشنده رو به زوال
بیتا فرهی که سال ۱۳۶۸ با بازی در «هامون» توانسته بود توجههای زیادی را به سمت خودش جلب کند، ۲ سال بعد، یکی دیگر از نقشهای درخشانش را در «بانو» به نمایش گذاشت. نقش زنی ثروتمند و تنها که گمان میکند با مهربانی و صمیمیت با آوارگان و فقرا میتواند زندگی نابسامان و تنهایی پر اندوهش را جبران کند. محبت بیدریغش را روانه این خانواده ضعیف و بیخانمان میکند و نهایتا تمام زندگیاش را از دست میدهد و به لحاظ روحی هم رو به زوال میرود. در ظاهر به نظر میرسد سادهترین گریم روی صورت شخصیت بانو انجام شده باشد و طراحی چهره بیتا فرهی کار زمان بری نبوده است اما طبق گفتههای عبدالله اسکندری، یکی از سخت ترین طراحی گریمها را داشته است. ابتدای فیلم دچار آشفتگی ذهنی میشود و کمکم خون از صورتش میرود و به تدریج رنگپریدهتر و نحیفتر میشود تا پایان داستان که کاملا به لحاظ ظاهری و روحی به فروپاشی میرسد. این تغییر تدریجی، کاملا در صورتش آشکار است.
هاجر | گدای سلطهگر
هاجر با صورتی سوخته و موهایی وزوزی و دندانهایی زرد نمونهی بارز زنی فقیر و قابلترحم بود. زنی بیمار و رنجکشیده که میتوانست دل هرکسی را به رحم بیاورد. این موجود قابلترحم، رفتهرفته صفات مرموز و شیطانیاش را به نمایش میگذاشت و با فرصتطلبی تلاش میکرد از محبت بانو به نفع رونق زندگی خودش و خانوادهاش استفاده کند. آن چهرهی مظلوم ابتدای فیلم با گذشت زمان در ذهن مخاطب رنگ میباخت و ترحم به تنفر تبدیل میشد. درواقع نمونه بارز آدمی نداری بود که از موضع ضعف وارد میشوند و احساسات طرف مقابلش را درگیر میکنند و سر بزنگاه، شیره جانشان را میکشند. گریم گوهر خیراندیش در نقش هاجر، هنوز هم یکی از سنگینترین گریمهای سینمای ایران بهحساب میآید. خود گوهر خیراندیش در جایی گفته که برای این نقش تلاش میکرده زشتتر شود و خاطره جالبی هم از زندهیاد جمشید اسماعیلخانی ذکر کرده که وقتی عکس او را در نقش هاجر دیده به مهرجویی گفته: «گوهر خیلی زیبا است و نمیتوانید او را زشت کنید!»
قربانسالار | مظلومنمای دغلکار
قربانسالار را بعد از مشدحسن در فیلم «گاو»، متفاوتترین و نامتعارفترین نقش زندهیاد عزتالله انتظامی به حساب آوردهاند. درواقع سنگینترین گریم این بازیگر، در نقش قربان سالار فیلم «بانو» رقم خورده. چشم چپ او از حدقه بیرون آمده و گوشهی پلکش گوشتی اضافه دارد. او با آن عینک و کلاه و لباسهای فقیرانه، در قالب پیرمردی فقیر و دوستداشتنی ظاهر میشود. ابتدای فیلم او را نماد سادگی و مهربانی و صمیمیت به حساب میآوریم و حتی میتوانیم به خاطر ظاهر پر از درد و رنجی که دارد برایش اندوهگین شویم اما همین پیرمرد ساده و مظلومنما، با رندی تمام ذرهذره وسایل خانه را میدزدد و نهایتا کل دارایی بانو را از چنگش بیرون میکشد. در کنار گریم درجه یک عبدالله اسکندری روی صورت عزتالله انتظامی، گویش و لنگیدن و ادبیات خاص او در صحبت به زبان آذری و… باعث شده بود این نقش در فیلم بانو بیش از اندازه به چشم بیاید و ماندگار شود.