نگاهی به فیلم تئاتر جوجه تیغی اثر بهرام افشاری | برگ برنده‌ای به نام مخاطب
هرچند بخش عمده‌ای از لذت تماشای تئاتر به حضور در سالن نمایش و در ارتباط مستقیم میان بازیگر و تماشاچی شکل می‌گیرد، اما در شرایط فعلی و وضعیت سالن‌های تئاتر که به واسطه شیوع کرونا گاهی باز هستند و گاهی نه، تماشای فیلم‌تئاتر انتخاب مناسبی است برای حفظ ارتباط با هنر نمایش. تماشای فیلم‌تئاترها تا حدودی این دور شدن ناخواسته از فضای تئاتر و سالن‌های نمایش را جبران می‌کند و البته فرصت مناسبی است برای تماشای نمایش‌هایی که اجراهای موفقی را پشت سر گذاشته و با استقبال مخاطبان مواجه شده‌اند. فیلم تئاتر جوجه تیغی اثر بهرام افشاری یکی از همین اجراهای موفق است.
ساده اما تأثیرگذار
فیلم تئاتر جوجه تیغی نخستین تجربه بهرام افشاری در زمینه نویسندگی و کارگردانی است. مونولوگی که متن روان و ساده‌ای دارد و در اجرا نیز با پرداختن به جزییات و البته بازی بسیار خوب افشاری یک اثر دیدنی از کار درآمده است. فیلم تئاتر جوجه تیغی از سال ۱۳۹۴ چندین بار در سالن‌های متفاوت به روی صحنه رفته و هر بار با استقبال بسیار خوبی از سوی مخاطبان روبه‌رو شده است. متن جوجه‌تیغی در آخرین اجرا (تماشاخانه ایرانشهر/بهار ۱۳۹۷) تفاوت‌های اندکی با چند اجرای قبلی اثر دارد، این‌بار افشاری با محبوبیت و شهرت خود (به واسطه پخش سریال پایتخت) هم شوخی می‌کند. نسخه فیلم تئاتر جوجه تیغی همان اجرای سالن استاد سمندریان (تماشاخانه ایرانشهر) است.
فیلم تئاتر جوجه تیغی از هرگونه گزافه‌گویی به دور است. بهرام افشاری چنان به متن تسلط دارد که همه‌چیز بداهه به نظر می‌رسد. ماجرای آرزوهایی که بر باد می‌روند و درنهایت به‌پایان باز و البته غم‌انگیزی ختم می‌شوند. سرنوشتی که نامعلوم باقی می‌ماند و برای جوان شهرستانی و رؤیاهایش می‌توان تا ابد سه‌نقطه گذاشت. بهرام افشاری با انتخاب لهجه‌ای شیرین، تغییر لحن به‌موقع و البته استفاده از شوخی‌ها و طنزی (که رفته‌رفته تلخ می‌شود) در طول اجرا ارتباط درست و به اندازه‌ای با مخاطب برقرار می‌کند تا جایی که مخاطب ابتدا غرق در شوخی‌های رگباری شخصیت و بعد کم‌کم درگیر زندگی غم‌انگیز او می‌شود. فیلم تئاتر جوجه تیغی هر چه جلوتر می‌رود صدای خنده‌های تماشاچی‌ها فروکش می‌کند و کمتر و کمتر می‌شود و اینجا درست نقطه‌ای است که سرنوشت تلخ شخصیت اصلی یقه مخاطب را می‌چسبد و دیگر تا پایان لحظه‌ای او را رها نمی‌کند.
خیلی دور، خیلی نزدیک
فیلم تئاتر جوجه تیغی روایت جوان ساده‌ای است که گذشته سخت و پرمشقتی را پشت سر گذاشته و با یک دنیا رویا و آرزوی دست‌نیافتنی به تهران می‌آید؛ داستان این جوان تنها از زبان خودش روایت نمی‌شود بلکه در میانه و پایان اجرا ویدیوهایی پخش می‌شود از افرادی که به هر شکلی با او در ارتباط بوده‌اند، افرادی که در میانشان بازیگران شناخته شده‌ای هم حضور دارند (باران کوثری، جواد عزتی، علی سرابی، نوید محمدزاده، هوتن شکیبا، پیام دهکردی، امیر جعفری، مهران احمدی، علیرضا استادی و …). میان روایت بهرام افشاری از زندگی جوان و آنچه دیگران درباره‌اش می‌گویند تفاوت‌های آشکاری به چشم می‌خورد و این مخاطب است که باید تصمیم بگیرد به کدام روایت اعتماد کند (یا کدام روایت را بپذیرد و چه پایانی را انتخاب کند).
بهرام افشاری در پایان نمایش خطاب به تماشاچی‌ها پرسشی را مطرح می‌کند اینکه به رویایش ادامه دهد یا از آن دست بکشد؟! و در ویدئوی انتهایی اجرا نیز، هر یک از بازیگران پایان متفاوتی را برای قصه او مطرح می‌کنند. جوان در نهایت به دنبال رویایش رفته اما خب نتیجه با آنچه که به دنبال آن بود فاصله بسیاری دارد.
بهرام افشاری در فیلم تئاتر جوجه تیغی از کسانی می‌گوید که رویای شهرت و دیده شدن در سردارند و درنهایت هر چه پیش می‌روند فقط و فقط سراب می‌بینند و هرگز به مقصد نمی‌ترسند. افشاری در جوجه‌تیغی از غم بی‌انتهایی می‌گوید که میان بسیاری از عاشقان بازیگری درد مشترک است؛ عاشقانی که (فارغ از مستعد بودن یا نبودن) تا نرسیدن و نابودی رؤیاهای شیرینشان (اینجا رسیدن به جایزه اسکار) پیش می‌روند. جوجه‌تیغی در کنار روایت ماجرای اصلی، نگاهی انتقادی به فضای پشت‌صحنه سینما نیز دارد و به نادیده گرفتن استعدادها، برخوردهای غلط با سیاهی‌لشکرها و فراموش‌شدن هنرمندان در گذر زمان اشاره می‌کند.
افشاری در فیلم تئاتر جوجه تیغی اصراری بر خنده گرفتن از مخاطب (به هر شکل و هر قیمتی) ندارد بلکه به دنبال شکل‌گیری ارتباطی درست میان مخاطب و سوژه‌ای است که در اصل تلخ است اما افشاری تا بخشی از ماجرا با چاشنی طنز آن را پیش می‌برد. هر چه از ابتدای اجرا فاصله می‌گیریم صدای خنده‌های تماشاگران فروکش می‌کند و کمتر و کمتر می‌شود و لحن افشاری متناسب با فضای نمایشنامه جدی‌تر می‌شود، هرچند ریتم اجرا تا پایان، در مسیری درست حفظ می‌شود. فیلم تئاتر جوجه تیغی اجرایی جذابی است که شروع و پایان مناسبی دارد، با وجود تغییر لحن بازهم اجرای یک‌دستی از کار درآمده، اصراری بر زیاده‌گویی یا شاخ و برگ اضافی دادن به ماجرا ندارد. برگ برنده فیلم تئاتر جوجه تیغی، بازی بهرام افشاری است که مخاطب را به همذات‌پنداری و درک هر چه بیشتر شخصیت اصلی نمایش تشویق می‌کند.
