آخرت با تسهیلات ویژه!

بهترین و محبوب ترین سریال های علمی تخیلی

ایده‌ داستانی سریال می‌تواند مثال خوبی باشد برای توضیح های-کانسپت (High Concept) در بحث داستان‌نویسی. قصه‌، طرح و فیلمنامه‌های های-کانپست به قدری گیرایی دارند که توصیف یک‌خطی آن‌ها برای جذب کردن مخاطب کفایت می‌کند و بعد از شنیدنش، از خودتان می‌پرسید که چنین ایده‌ فوق‌العاده‌ای چرا تا قبل از این، به ذهن هیچکس نرسیده بوده؟! در آینده‌ای نزدیک، با پیشرفت تکنولوژی انسان‌ها قادر خواهند بود که پیش از مرگ ذهن‌ خود را در یک دنیای مجازی آپلود کنند و به زندگی غیرمادی ادامه‌ بدهند. این ایده‌ سریال «آپلود» است که مخاطب بلافاصله بعد از شنیدنش می‌خواهد از چگونگی آن سر در بیاورد. اما سازندگان سریال برای تبدیل کردن ایده به داستان چه مسیری را پیش گرفته‌اند؟ وقتی وارد دنیای مجازی مردگان آنلاین می‌شویم، همه چیز عجیب و به دلیل شباهت‌ها و نقضیه‌هایش از دنیای واقعی بامزه است. برای همراه شدن با شخصیت‌ها هم یک پی‌رنگ فرعی معمایی داریم و پی‌رنگ اصلی کمدی-رمانتیک که بر مبنای یک رابطه‌ ناممکن شکل گرفته.

سال ۲۰۳۳؛ شخصیت اصلی داستان نیتن (با نقش‌آفرینی رابی اِمِل) یک برنامه‌نویس کامپیوتر است که اخیرا روی یک پروژه‌ مهم مشغول به کار شده. دوست‌دختری هم دارد که در عین زیبا، مشهور و پولدار بودن سخت می‌شود تحملش کرد. نیتن در یک تصادف رانندگی مشکوک آسیب‌ غیرقابل جبرانی می‌بینید و با پول دوست‌دخترش آپلود می‌شود به یک دنیای مجازی فوق‌العاده گران و لوکس. بعد از آپلود موفقیت‌آمیز، نیتن می‌فهمد که بخشی از حافظه‌اش پاک شده و ظاهرا عمدی در کار بوده. از طرف دیگر با نورا (با نقش‌‌آفرینی اندی آلو) رابط کاربری زنده‌اش در این برنامه، که بهشان فرشته گفته می‌شود، رفاقتی فراتر از رویه‌ معمول را آغاز می‌کند. تلاش نیتن برای سازگاری با زندگی پس از مرگ در یک دنیای مجازی، سردرآوردن از گذشته‌ی مخدوش و حفظ ارتباطش با نورا، داستان سریال در فصل اول را رقم می‌زند.

ایده‌ ساخت «آپلود» را گرگ دنیلز سال‌ها در سر داشته و بالاخره توانسته توجه آمازون را با آن جلب کند. یکی از مهم‌ترین نویسندگان کمدی در هزاره‌ جدید که با حضور در تیم نویسندگان «سیمپسون‌ها» به شهرت رسید و بعدا با پدیدآوردن دو سریال «اداره» (نسخه‌ آمریکایی) و «پارک‌ها و تفریحات» نام خودش را تثبیت کرد. دنیلز امسال به غیر از «آپلود»، سریال کمدی «نیروی فضایی» را هم بر روی نت‌فلیکس داشت که برخلاف انتظارها خیلی تحویل گرفته نشد. «آپلود» با کمدی‌های قبلی دنیلز فرق می‌کند و اینجا بیشتر از موقعیت‌های دیوانه‌وار و رگبار شوخی‌ها، با یک خط داستانی مشخص طرفیم که به اندازه‌ کافی برای کمدی هم فضا دارد اما نه به صورتی که از روایت اصلی دور بشویم.

موقعیت کلی داستان، یعنی همین زندگی در یک دنیای مجازی و به عبارت دیگر «آخرت دست‌ساخته‌ بشر»، به‌اندازه‌ای تکان‌دهنده و تاثیرگذار است که همچنان تا پایان فصل اول بشود مدام یک ایده‌ تازه از گوشه و کنار این دنیا پیدا کرد و با طرح خرده‌داستان‌های ریز و درشت سرعت پیشروی قصه را کند یا تُند کرد. خوشبختانه این عناصر در حد ذوق‌زدگی باقی نمی‌مانند و کارکرد دراماتیک پیدا می‌کنند برای پرورش شخصیت‌ها و تم اصلی. البته هنوز در فصل اول هستیم و معمولا در سریال‌سازی، واکنش‌های بیرونی، مسیر شخصیت‌ها و تم‌ها را تغییر می‌دهند.

نمونه‌های زیادی را می‌شود مثال زد از حضورهای کوتاه در سریال‌ها که بعدا با استقبال بینندگان به شخصیت‌های اصلی قصه تبدیل شده‌اند. با همین حساب، احتمالا در فصل‌های بعدی چیزهای بیشتری را درباره‌ دنیای مجازی قصه، فرایند آپلود و دانلود (بازگرداندن اموات به دنیای واقعی) شاهد خواهیم بود.
هرچه که جلوتر می‌رویم و بیننده از فضا و جهان خیالی قصه شناخت بیشتری پیدا می‌کند، می‌فهمیم که با استعاره‌ای از زمانه‌ خودمان سروکار داریم. اصولا هر‌وقت برای قصه گفتن به آینده سفر می‌کنیم یا برمی‌گردیم به گذشته، جدای از جنبه‌های خلاقانه در آفرینش ادبی، دنبال راهی می‌گردیم برای بیان بهتر حقیقتی از دوران خودمان که شاید برای بیانش به چیزی فراتر از تمثیل و استعاره نیاز داریم؛ به یک ظرف معنایی برای روایت. نگاهی بیاندازید به تمام فیلم‌ها و سریال‌های آینده‌نگرانه در سال‌های گذشته که امروز از نظر زمانی به تاریخ خیالی توصیف‌شده در آن‌ها رسیده‌ایم و می‌بینیم که هنوز نه از ماشین‌های پرنده خبری هست و نه از ربات‌های انسان‌نما. در این میان، فقط آثاری همچنان سرپا مانده‌اند و مضحک به نظر نمی‌رسند که واقعیت انسانی مورد بحث‌شان با گذر زمان به صورت عینی هم بروز و ظهور پیدا کرده. «آپلود» هم بیشتر از آخرت مجازی درباره‌ زندگی مجازی است که به واقعیت جاری در حال حاضر تبدیل شده.

صحبت کردن درباره‌ زندگی مجازی و اصولا عینیت پیدا کردن مفاهیمی چون وانمایی و شبیه‌سازی، برمی‌گردد به قرن بیستم. در ده- پانزده سال گذشته، شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌ها به شکل خزنده‌ای به زندگی روزمره‌‌ ما نفوذ پیدا کرده‌اند و حالا شده‌اند حاکم آن. اوایل به نظر می‌آمد که این یک مسیر تازه برای دور زدن تمام تبعیض‌ها و محدودیت‌های دنیا واقعی است. مثلا؛ با چند تا کلیک و چرخیدن در یوتیوب می‌توانستید اطلاعات و دانشی را کسب کنید که قبلا بدون تحصیل و دوره دیدن و پرداخت هزینه به دست نمی‌آمد. به‌تدریج دنیای مجازی هم پر شد از عدد و قیمت و اگر قرار باشد که همین روند ادامه پیدا کند (که گزیری از آن نیست)، مسلما در این عالم جدید هم شاهد پیدایش طبقه و تبعیض خواهیم بود که سرمایه‌اش حتی می‌تواند لایک و دیسلایک باشد. به همین دلیل، در تم و ایده‌های فرعی، سریال «آپلود» هم خواسته یا ناخواسته می‌رسد به بحران اصلی دنیای امروز که همان نبودن فرصت رشد برابر برای همه است؛ به این صورت که مردم حالا باید تمام عمر کار کنند تا مرگ بهتری داشته باشند، چون کیفیت بقای آن‌‌ها در آخرت مجازی هم با پول تعیین می‌شود. با همین ایده و دست گذاشتن روی تفاوت، طبقه و تبعیض، سریال دو شخصیت اصلیش را با هم درگیر می‌کند و دور از ذهن نیست که جنبه‌ معمایی داستان هم به این سمت برود، یعنی تلاش برای ایجاد آپلود و آخرت عادلانه برای عموم مردم.

«آپلود» برای آن که داستانش را با حساب و کتاب پیش ببرد، خیلی از موقعیت‌های جذاب را کنار می‌گذارد و حفظ لحن برایش نسبت به خلق شوخی‌های مختلف اولویت دارد. این الزاما نقطه ضعف نیست، گرچه حداقل در فصل اول باعث شده که قصه بعضی وقت‌ها قابل‌پیش‌بینی یا منطق وقوع اتفاقات تحمیلی باشد. البته اگر هنوز سریال را ندیده‌ یا تعریفش را نشنیده‌اید، ربطی به این رویکرد تقریبا محافظه‌کارانه در‌ روایت ندارد و بیشتر باید آمازون پرایم را مقصر دانست؛ با مخاطبان بالقوه‌ کمتر و سیاست‌های نه‌چندان موثر در زمینه‌ بازاریابی، آمازون پرایم در یکی دو سال گذشته تبدیل شده به محلی برای بها دادن به ایده‌های جاه‌طلبانه در سریال‌سازی که سهم چندانی از بازار پیدا نمی‌کنند. خیلی از محصولاتی که پرایم در یکی دو سال گذشته تولید کرده اگر توسط نت‌فلیکس یا اچ‌بی‌او منتشر شده بودند جایشگاهشان قطعا متفاوت بود. «آپلود» جزو همین محصولات است که خیلی سروصدا نکرده چون خیلی دیده نشده.

در مجموع باید گفت که «آپلود» جزو سریال‌های مهم امسال بود که در فصل‌های بعدی توجه بیشتری را جلب خواهد کرد، چرا که جذابیت داستان منحصر به هیچ خرده‌فرهنگ نیست یا فرهنگ خاصی نیست (برخلاف خیلی از کمدی‌های مهم سال‌های اخیر که الزاما قرار نبوده و نیست که با عموم مخاطبان ارتباط برقرار کنند) و برای همراه شدن با سریال و گرفتن نکته‌های آن همین که با پدیده‌های رایج روز در دنیای مجازی مثل شبکه‌های اجتماعی یا بازی‌های آنلاین آشنایی داشته باشید، کفایت می‌کند؛ یک کمدی جذاب با ایده‌هایی خلاقانه که ورای جنبه‌های علمی-تخیلی به سراغ روابط انسانی می‌رود.

سریال «آپلود» محصول ۲۰۲۰ آمازون پرایم، یک کمدی با مایه‌های علمی- تخیلی است که فصل اول آن شامل ده اپیزود نیم‌ساعته به‌تازگی منتشر شده. این سریال با نقش‌آفرینی بازیگرانی چون رابی امل، اندی الو، کریس ویلیامز، بارکلی هوپ، زینب جانسون و الگرا ادواردز هم‌اکنون بر روی فیلیمو قابل‌تماشاست.