بادیگارد

«بادیگارد» صریح ترین فیلم ابراهیم حاتمی کیاست و نمی دانم که این «صریح ترین» تعریف است یا تعریض و تخفیف اثری هنری که شاید در سرزمینی که شاعرانش به اشاره، عاشقانش به غمزه، روشنفکرانش به کنایه و سیاستمدارانش به طعنه خو کرده اند و صد صنعت تلمیح و تشبیه و تعارف در زبان و ادب و سخن دارد، صفت صراحت و توصیف تصریح دادن به اثری ادبی و هنری خوب است یا بد؟! باری اما «چو پَرده دار به شمشیر می زند همه را» ایرادی ندارد که من هم داستانی بگویم و این داستان ابراهیم حاتمی کیاست

مایه ی اصلی فیلم، پتانسیل مناسبی برای پرورش یک داستان پرکشش دارد: محافظی که از حساسیت های فضای محافظت های سیاسی خسته شده و خود را به حوزه محافظت از یک دانشمند منتقل می کند و در اوج کش و قوس رابطه با دانشمند، به اتهام سهل انگاری از کارش اخراج می شود، ولی با فدا کردن خود در راه حفظ جان دانشمند، اتهام را از خودش سلب می کند.

«بادیگارد» فیلمی ست با همان مولفه های آشنای سینمای ابراهیم حاتمی کیا، قهرمان فیلم همان ویژگی های همیشگی فیلم های حاتمی کیا را دارد و الگوهای ثابت قهرمان و ضدقهرمان در فیلم رعایت شده اند. قهرمان در تقابل با جامعه ایست که رو به مدرن گرایی می رود. آرمان های قهرمان در جامعه ی امروزی گم شده اند و قهرمان مورد ظلم جامعه است. قهرمان پس از ناامیدی از بازیابی آرمان های انقلاب و جنگ در جامعه ی مدرن دهه نود به افسردگی و ناامیدی دچار می شود و تلاش می کند تا به روش خود به آرمان هایش دست بیاویزد. کاش حاتمی کیا کمی انزوا و ضدیت قهرمانش با جامعه را تلطیف می کرد، چرا که حیدر ذبیحی (پرویز پرستویی) قهرمان جدید او مدام در جدال با جامعه است. او و همسرش راضیه (مریلا زارعی) در پارک، در خیابان، در مدرسه و ... به انسان هایی که در تقابلشان هستند حمله می کنند و نشانی از سازش و صلح ندارند و همین است که احساس همذات پنداری مخاطب را با شخصیت های فیلم دچار خدشه می کند. فیلم، سعی دارد تا با منطق های قهرمان پروری هالیوودی پیش برود. قهرمان تنهایی که یک تنه باید به جنگ جامعه برود، در عین این که کشمکش های شخص با خود و شخص با جامعه در رابطه با کاراکتر حیدر به خوبی درآمده است اما کاراکترهای زن فیلم به شدت منفعل اند و با «فاطمه» ی «آژانس شیشه ای» و لیلای «از کرخه تا راین» که نقش پیشبردی در درام ایفا می کردند از زمین تا آسمان فاصله دارند. اگر راضیه از فیلم حذف شود چه خدشه ای بر آن وارد خواهد آمد؟ اصلاً اگر حیدر مجرد باشد و تنها زندگی کند چه فرقی با نسخه ی فعلی رخ خواهد داد؟ همچنین کاراکتر شیلا خداداد که به باور من کاراکتری زائد در فیلمنامه است و کمکی به پیشبرد درام نمی کند و حتی حضور مریم، دختر حیدر (با بازی دیبا زاهدی) که اصلاً درنیامده و آن رابطه ی عاطفی خاص میان حیدر و فرزندانش برقرار نمی شود. شاید تنها کاراکتر باورپذیر و موثر زن فیلم، خانم زرین (پریوش نظریه) باشد که در همان تک سکانس مسیر تازه ای را پیش پای قهرمان می گذارد. اوست که موتور محرکی ست برای آغاز کشمکش حیدر و البته مسیری که او را به مرگ می کشاند. البته کاراکتر میثم زرین (بابک حمیدیان) نیز قرار است حیدر را دچار تحول کند، او حالا و در جامعه ی مدرن این را می آموزد که به جای آن که در پشت مرد جوان بایستد سپر بلای او شود، انتخابی که او را به کام مرگ می کشاند؛ قهرمان برای نسل جوانِ دانشمند جان می سپارد و به نحوی این رویارویی قرار است نویدی باشد بر آشتیِ قهرمان ستمدیده با جامعه ی مدرن. از نکات قابل توجه درباره ی «بادیگارد» کم رنگ شدن میزان شعاردهی آن نسبت به فیلم های قبلی حاتمی کیاست. فیلم های حاتمی کیا به رغم تمامیِ ویژگی های مثبتشان تا حدودی پرگو و شعاری اند، نمی گویم «بادیگارد» شعار نمی دهد و حامل پیام نیست اما شیوه ی این پیام دهی و مانیفست صادر کردن تا حد زیادی تغییر کرده و به جای نمود بیرونی نمود درونی یافته و در دل فیلم مستتر گردیده است.