ولپن

منتقد: نقد ولپن

وجود نیروهای «خیر» و «شر» و تقابل آنها با یکدیگر همانند بخش عمده ای ازنمایشنامه های موجود در تئاتر، عناصر پیش برنده نمایش «ولپن» را تشکیل می دهد، اما نگاه و دراماتورژی مهدی کوشکی سبب شده تا نمایش «ولپن» بیش از آنچه که در متن وجود دارد بر صحنه دیده شود و تماشاگر اجرایی را شاهد باشد که باعث حلول دوباره متن در اذهان شود.

در نمایش «ولپن» به کارگردانی مهدی کوشکی، با خالی کردن صحنه از هرچه آکسسوار و وسایل و بازیگر اضافی است، به همان میزان صحنه مملو از فضایی شده که دنیای ذهنی جدیدی را برای تماشگر رقم می زند و این دنیای جدید است که فضایی مدرن به نمایشی کاملا کلاسیک بخشیده و حتی همین نگاه و رویکرد است که تاثیراتش را بر ریتم، میزانسن، تمپو، ضرباهنگ و … وارد کرده و در نهایت انسجامی را در کلیت اثر پدید آورده که حتی به جرات می توان گفت نتیجه این اجرا نه تنها از یک اجرای دانشجویی که حتی از بخش عمده ای از اجراهای حرفه ای تئاتر ایران هم بالاتر رفته است.

«ولپن» یا نیروی شر داستان، انسانی است سرشار از خصلت ها و صفت های شر و پلید که همین شرارت ها باعث و بانی اصلی پیشبردداستان و خلق روایت ها و داستان های موازی می شود و در عین حال به دلیل مکار بودن این شخصیت است که تمامی عناصر، اتفاقات و رویدادها جنبه ای دراماتیک و نمایشی پیدا می کنند و به دلیل همراستا بودن عناصر مفهومی و محتوایی با سیر داستانی نمایش است که نتیجه ای متفاوت و البته واحد میان فرم و محتوا را رقم می زند.

نمایش با رویکردی گزارش گونه از اتفاقات و رویدادهای حال و آینده آغاز می شود و سیر ژورنالیستی در پس خود دارد، اما این گزارش گونگی به تدریج با روند داستانی وجوهی دراماتیک می گیرد و در نهایت رویکردی انتقادی نسبت به انسان ها و جامعه را تصویر می کند که قابل تعمیم دادن به هر جامعه و فضایی با هرگونه ارزشی است.

تلاش شخصیت ها برای رسیدن به منافع بیشتر و همین طور تلاش برای تخریب یکدیگر با هدف دستیابی به دنیا و زندگی بهتر شاخصه اصلی تمام شخصیت های نمایش «ولپن» است که به خوبی در تک تک شخصیت ها به انواع و انحا مختلف متبلور شده و همراهی آن با تحلیل درست مهدی کوشکی در مقام کارگردان سبب شده تا اجتماعی کوچک بر صحنه بزرگترین ارزش ها و ضد ارزش های جهانی که متعلق به تاریخ و جغرافیای خاصی نیست تصویر شود.

نمایش «ولپن» نمایشنامه ای پُرکنش و پُرپرسوناژ است که کشمکش میان شخصیت ها و نوع روابط سبب پیش برد داستان و خلق لحظاتی دارماتیک می شوند و در عین حال جذابیت بصری زیبایی را رقم می زنند. در حقیقت این بزرگترین شاخصه نمایشنامه، به بزرگترین کشف و شهود مهدی کوشکی تبدیل شده و با پرورش و پرداخت همین بزرگترین شاخصه نمایشنامه است که اجرایی موفق از نمایشنامه «ولپن» را با گروهی دانشجو رقم زده است.

مبنای طراحی صحنه و طرح کارگردانی نمایش، بر یک «لته» سفید استوار شد که همین لته سبب کاهش زمان طولانی نمایش در تغییر صحنه های بیشمار نمایش شده و علاوه بر آن به مهر تائید و تاکیدی بر تغییر دیوارهای ونیز شده است و تحرک صحنه ای بالایی را رقم زده که به خصوص در صحنه های کمدی و هجو موقعیت ها و شخصیت های نمایش، یاریگر خوبی برای کارگردان و بازیگران نمایش شده و در عین حال موقعیت و رویکرد منحصر به فردی را پدید آورده است.

در حقیقت علاوه بر پدیدار یا پنهان کردن بازیگران بر صحنه، این لته که مبنای طراحی میزانسن های نمایش هم هست، به عنصری دراماتیک تبدیل شده و هوشمندی کوشکی را در گرفتن نبض ریتم و ضرباهنگ نمایش در دستانش رقم زده است.

بهره گیری درست از فضا و هم جهت کردن آن با میزانسن ها برای تنوع بخشیدن به ورود و خروج بازیگران و به تبع آن دوری جستن و فرار از گرفتاری در ورطه کلیشه و تکرار از دیگر ترفندهای هوشمندانه کوشکی به حساب می آید که انسجام خاصی به نمایش بخشیده و در عین حال تسلط کارگردان بر عناصر صحنه ای و زیبایی شناسی بصری را هویدا کرده است.

تسلسل رویدادها و اتفاقات نمایشنامه و پیوند خوردن آن با نگاه کمیک و هجو روابط، موقعیت های نابی را در جای جای مختلف نمایشرقم زده است که نمایش را به لحاظ سیر داستانی در کوتاه ترین زمان ممکن به سرانجام می رساند.

در کنار تمام نقاط قوت کارگردانی نمایش، باید اشاره ای هم به بازی های خوب بازیگران نمایش داشت که بخش عمده موفقیت اجرا مرهون تلاش های بازیگران و درک و دریافت ها درست آنان از نمایشنامه و به تبع آن در اجرا است. سادگی و صمیمت بازیگران در اجرا و دوری جستن از اغراق های بیهوده برای بزرگ نمایی و دوری از تیپ سازی که عموما خاص نمایشنامه ای از این دست محسوب می شود از جمله ویژگی های بازی های بازیگران نمایش «ولپن» است.

www.tebyan-zn.ir